ديروز هم مانند ۴ روز گذشته تهران، بار ديگر شاهد آلودگي شديد هوا بود. شرايطي كه نه تنها باعث تعطيلي مدارس براي سومين روز متوالي شد كه باعث شد تا شاخصه‌هاي آلودگي در برخي ازمناطق تا ٢٠٥ (AQI) هم افزايش پيدا كند. اين درحالي است كه براساس تعريف‌هاي استاندارد شاخص‌هاي بالاي ٢٠٠ به معناي خطرناك شدن شرايط آلايندگي است.
به گزارش اعتماد، در اين ميان اما سازمان‌هاي مرتبط همچنان به دنبال آن هستند كه گناه آلودگي و كم‌كاري در اين زمينه را به گردن ديگر نهادها بيندازند. يكي از نهادهاي مهم در اين خصوص سازمان حفاظت محيط زيست است كه در چند ماهه اخير و دولت جديد به عنوان ناظر و مسوول اصلي رصد و مقابله با آلودگي هوا برگزيده شده است. اما به نظر نمي‌رسد اين سازمان تاكنون اقدام مثمري انجام داده باشد. گرچه محمد رستگاري، معاون پايش و نظارت سازمان محيط‌زيست استان تهران مدعي است كه برخلاف اين ادعا، سازمان ياد شده خيلي هم پركار و فعال بوده است.
آقاي رستگاري، الان چند سالي است كه شاهد تكرار روزهاي ناسالم و بسيار آلوده در تهران هستيم. ولي با اين حال همه سازمان‌ها و مديريت شهري به نوعي سعي دارند از زيربار مسووليت‌هايي كه در اين خصوص برعهده دارند شانه خالي كنند و گناه را به گردن ساير نهادها و ارگان‌ها بيندازند. در اين بين به نظر مي‌رسد نقش سازمان محيط زيست بايد پررنگ‌تر باشد. به خصوص آنكه در قانون هواي پاك، نظارت و هماهنگي بين سازمان‌ها براي رفع آلودگي هوا برعهده اين سازمان گذاشته شده است. اينجا اين سوال مطرح مي‌شود كه در چنين شرايطي چرا سازمان محيط زيست اين همه منفعلانه با موضوع برخورد مي‌كند؟ يا حداقل اقداماتي كه انجام مي‌دهد هنوز نتوانسته مانع از تكرار هر‌ساله شرايط بحراني آلودگي هوا در تهران شود؟
ما منفعل نيستيم. اولا قانون هواي پاك اواخر تابستان امسال به تصويب رسيد و هم‌اينك در حال تدوين آيين‌نامه‌هاي آن هستيم. ولي در عين حال از اوايل مهرماه كارگروه كاهش آلودگي هوا را دراستان تهران داير كرده‌ايم كه تمامي نهادهاي مرتبط در آن عضويت دارند. درحال حاضر اين كارگروه با رياست استاندار، جلسات هفتگي منظمي را دارد و تاكنون خروجي‌هاي خوبي هم داشته است.
مثلا چه خروجي‌هايي؟
مثلا درمورد افزايش فضاي سبز و بحث الزام نصب كاتاليست‌ها و فيلترهاي دود در اتوبوس‌ها و وسايل حمل و نقل عمومي مصوباتي را داشته‌ايم و دستگاه‌هاي ذي‌ربط ملزم به اجراي آن شده‌اند.
خب به قول شما اين كارگروه تازه ٣ ماه است كه تشكيل شده است. قبل از آن محيط‌زيست براي كاهش آلودگي هوا چه كرده بود؟ حتما بايد قانوني شما را ملزم كند تا بخواهيد به بحث به اين مهمي كه مستقيما با جان و سلامت جامعه و شهروندان ارتباط دارد، ورود پيدا كنيد؟
كي گفته ما بيكار نشسته‌ايم اين اقداماتي كه براي شما گفتم، مربوط به دوره مديريت جديد سازمان بهزيستي است وگرنه ما قبل از آن هم اقدامات بسياري انجام داده بوديم. مثلا تلاش براي تبديل بنزين و خودروها از «يورو ٢» به «يورو ٤» يا تعويض ١٣ هزار تاكسي فرسوده در تهران كار ساده‌اي نبوده و نيست.
در مورد كارخانه‌هاي آلاينده چطور؟
در اين مورد هم اقدامات خوبي انجام شده است. مثلا سوخت اكثر كارخانه‌هاي استان تهران از مازوت بود كه گوگرد بالايي داشت. الان تقريبا تمام آنها گاز سوز شده‌اند.
اگر اين‌همه كار مثمر كرده‌ايد، پس چرا هنوز وضعيت آلودگي هواي تهران مثل سابق است ؟
ببينيد، شما چه بخواهيد و چه نخواهيد با شهري مواجه هستيد كه در سطحي معادل ١ درصد وسعت كشور، ١٦ تا ١٧ درصد جمعيت آن را در خود جا داده است. درچنين شرايطي حتي اگر خودروهاي‌مان بهترين خودروهاي دنيا هم باشند، باز هم آلودگي وجود خواهد داشت. وقتي كه خودروها مجبور باشند ساعت‌ها در ترافيك بمانند حتي اگر يورو٥ هم باشند، باز هم آلوده‌كننده هستند.
و شما هم جزو آن دسته‌اي هستيد كه معتقدند طرح ترافيك نمي‌تواند دردي از تهران دوا كند؟
نه. برعكس. من معتقدم اين طرح با كاهش ترافيك مي‌تواند باعث كاهش آلودگي هوا شود. چون وقتي كه شما با ترافيك‌هاي سنگين روبه‌رو هستيد، همان درجا كاركردن خودروها، مهم‌ترين عامل بروز آلودگي خواهد بود. حالا اگر كسي مدعي است كه اين طرح تاثيري ندارد، استدلالش را براي ما ارسال كند تا در كميسيون‌هاي مربوطه بررسي شود!
گفته مي‌شود بخش اعظمي از آلودگي به تردد كاميون‌ها در شب مربوط است. شما هم به اين نتيجه رسيده‌ايد و اين موضوع را تاييد مي‌كنيد؟
متاسفانه همين‌طور است. بررسي‌هاي ما نشان مي‌دهد كه پيك آلايندگي هوا بين ساعت‌هاي ٧ تا ٨ و ١٠ تا ١٢ است. بازه ١٠ تا ١٢ شب همان زماني است كه بيشترين تردد در آن مربوط به كاميون‌هاست. اين نشان مي‌دهد كه اين خودروها نقش غيرقابل انكاري را در افزايش آلودگي هوا دارند.
اگر اين طرح‌ها تا اين حد كارآمد هستند چرا بعد از گذشت چند روز از اجراي آن، شاخص‌هاي آلودگي هوا نه تنها كاهش پيدا نكرده كه افزايش نيز يافته است؟
ما در اين روزها با پديده‌اي به نام پايداري هوا روبه‌رو هستيم. يعني امكان خروج آلاينده‌ها وجود ندارد. در چنين شرايطي اگر اين اقدامات را هم انجام ندهيم بايد منتظر افزايش تصاعدي و وحشتناك شاخص‌هاي آلودگي هوا باشيم. در واقع اين اقدامات انجام مي‌شوند تا به وضعيت بحراني نرسيم.
ديروز شاخص‌هاي آلودگي هواي برخي از مناطق تهران مثل شاد‌آباد و تربيت‌مدرس در ساعاتي از روز به بالاي ٢٠٥ رسيد. در چنين شرايطي نبايد تهران تعطيل مي‌شد؟
من چنين چيزي را نديدم؛ ضمن آنكه اگر هم چنين باشد، ملاك براي ما شاخص متوسط كل مناطق تهران است كه اگر به بالاي ٢٠٠ (AQI) برسد تهران تعطيل خواهد شد. ولي هنوز چنين نشده است.
همان‌طور كه مي‌دانيد قرار است سازمان محيط‌زيست نقش نظارتي بر عملكرد دستگاه‌هاي متولي مبارزه با آلودگي هوا را داشته باشد. حالا سوال اينجاست كه اگر قرار باشد شما چيزي را ابلاغ و مصوب كنيد، ولي سازمان‌ها خود را مقيد به اجراي آن نكنند، چه كاري از دست شما برمي‌آيد؟!
در قوانين جديد پيش‌بيني‌هاي لازم براي موضوع شده است. واقعيت اين است كه قبلا چندان در اين زمينه دست‌مان به جايي بند نبود ولي با توجه به قوانين جديد مي‌توانيم با اهرم‌هايي كه داريم با اين سازمان‌ها برخورد كنيم.
مثلا چه ابزاري؟
مثلا در ابتدا به آنها اخطار مي‌دهيم. بعد اگر رعايت نكردند، مي‌توانيم آنها را به مراجع ذي‌ربط مثل سازمان بازرسي براي پيگيري معرفي كنيم تا با آنها برخورد شود.
