موشک، پهپاد و مین دریایی در یمن؛ بهانه‌های جدید آمریکا و عربستان برای پرونده‌سازی علیه ایران در شورای امنیت

نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد با استناد به گزارش محرمانه ماه پیش کارشناسان سازمان ملل ـ که اکنون متن کامل آن منتشر شده ولی مورد اعتراض ایران و تردید روسیه قرار داده ـ مدعی است، «زمان آن رسیده که شورای امنیت در رابطه با گزارش مربوط به تسلیح موشکی حوثی‌های یمن توسط ایران وارد عمل شود.»

به گزارش «تابناک»؛ خانم هیلی، گزارش کارشناسان سازمان ملل را نشان‌دهنده نقض فاحش قطعنامه‌های شورای امنیت در خصوص یمن از سوی ایران دانسته و خواهان برخورد این شورا با ایران شده است، حال آنکه واسیلی نبنزیا، سفیر روسیه در سازمان ملل، ماه گذشته در مورد یافته‌های این گزارش ـ که محرمانه به شورای امنیت فرستاده شده بود ـ ابراز تردید کرد. نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل نیز در یادداشتی مفصل، صحت ادعاهای مطرح علیه ایران را زیر سؤال برده است.

کارشناسان سازمان ملل در گزارش 329 صفحه‌ای خود، که مطابق پاراگراف 6 قطعنامه شماره 2342 شورای امنیت تهیه شده و در ماه ژانویه سال جاری میلادی، محرمانه به کمیته تعیین شده از سوی شورای امنیت ارائه کرده‌اند، مدعی شده‌اند، شلیک موشک‌های بالستیک کوتاه برد ـ که در ابتدا از سوی ائتلاف حوثی‌ها و نیروهای وفادار به علی عبدالله صالح انجام می‌شد و اکنون از سوی حوثی‌ها ادامه دارد ـ شکل درگیری در یمن را تغییر داده و این قابلیت را دارد که درگیری محلی در یمن را به یک درگیری بزرگتر منطقه‌ای تبدیل کند.

هیأت کارشناسی شورای امنیت مدعی شده است که باقی‌مانده موشک، تجهیزات مرتبط نظامی و پهپادهایی با منشأ ایرانی شناسایی کرده که بعد از اعمال تحریم تسلیحاتی علیه یمن به این کشور آورده شده و بنابراین نتیجه گرفته که ایران مفاد پاراگراف 14 قطعنامه 2216 شورای امنیت را نقض کرده، زیرا اقدامات لازم برای ممانعت از این که مستقیم و یا غیرمستقیم موشک برکان 2 به یمنی‌ها فروخته و یا انتقال داده شود، تانک‌های مواد اکسیدکننده موشک و همچنین پهپادهای سری قاصف 1 (ابابیل - تی) به حوثی‌ها تحویل گردد، نشده است.

این گزارش همچنین مدعی شده که حوثی‌ها از مین‌های دریایی در دریای سرخ استفاده کرده‌اند که طی شش تا ده سال آینده خطری برای کشتیرانی تجاری خواهد بود و مانع دسترسی برای کمک‌رسانی بشردوستانه برای بنادر یمن نیز هست.

این گزارش همچنین با اشاره به فروپاشی سیستم مالی سابق یمن و وجود دو بانک مرکزی رقیب در شمال و جنوب یمن، به ادعاهای مقامات آمریکایی در خصوص نقش داشتن ایران در جعل اسکناس‌های یمنی پرداخته است.

نظر کارشناسان سازمان ملل درباره توانایی موشکی یمنی‌ها

گزارش نتیجه گرفته است که کارزار استراتژیک حملات موشکی ائتلاف حوثی‌ها و صالح علیه عربستان، در سال 2017 نیز ادامه یافته، ولی شدت آن نسبت به سال 2016، به میزان 64 درصد کاهش یافته است. گزارش با انتشار نقشه‌ای از حملات موشکی یمنی‌ها به عربستان طی سال های 2015 تا 2017، این حملات را دارای تأثیرگذاری استراتژیک دانسته زیرا؛

• نشان‌دهنده ضعف دفاعی عربستان در برابر این حملات است و عربستان را وادار کرده که اقدامات سنگین و پرهزینه‌ای را برای مقابله با آن در نظر بگیرد.
• نشان‌دهنده آسیب‌پذیری مراکز جمعیتی عربستان در برابر چنین حملاتی است.
• ناقض این ادعای سعودی‌هاست که ائتلاف به رهبری عربستان، انبارهای موشکی یمن را در سال 2015 از بین برده است؛ این مسأله اعتبار دیگر ادعاهای عربستان را نیز زیر سؤال خواهد برد.
• نشان‌دهنده این است که ائتلاف حوثی‌ها و صالح قابلیت حمله مستقیم به عربستان را دارد.

با وجود این، این حملات به لحاظ تاکتیکی چندان موفق نبوده است زیرا تعداد موشک‌های یمنی‌ها محدود، دقت آنها پایین و کلاهک موشک‌های آنها کوچک است.

گزارش سازمان ملل درباره قابلیت‌های موشکی یمنی‌ها آورده، این مسأله قطعی است که فرماندهی دفاع موشکی یمن در سال 2004، حداقل 18 فروند موشک از نوع اسکاد بی در اختیار داشته و همچنین این کشور در اوایل دهه بعد از سال 2000، تعداد 90 فروند موشک هواسونگ 6 که گونه‌ای از موشک اسکاد سی ساخت کره شمالی است، خریداری کرده است. در شروع درگیری‌های یمن در سال 2015، گردان‌های پنجم و ششم موشکی یمن در اختیار حوثی‌ها و صالح قرار گرفت.

حملات اولیه سعودی‌ها در نابودی همه ذخایر موشکی یمنی‌ها موفق نبود. اولین موشک نوع اسکاد سی در 29 ژوئن 2015 و آخرین مورد آن تاکنون در 27 جولای 2017 به سوی عربستان شلیک شده است. یمنی‌ها همچنین راکتی با نام قاهر 1 تا 27 مارس 2017 به سوی عربستان شلیک کرده‌اند.

 ادعاهای موشکی گزارش سازمان ملل علیه ایران

در دوره مورد بررسی در گزارش اخیر کارشناسان سازمان ملل، ائتلاف حوثی‌ها و صالح، چهار موشک به سوی عربستان شلیک کرده‌اند که برد آنها اساسا فراتر از آن چیزی بوده است که از ذخایر موشکی یمن انتظار می‌رفت. موشک اول که در 19 می به سوی استان ریاض عربستان شلیک شده، 965 کیلومتر برد داشته است، موشک دوم که در 22 جولای به سوی ینبع در غرب مدینه شلیک شده، بیش از 900 کیلومتر را طی کرده، موشک سوم که در چهارم نوامبر به سوی ریاض شلیک شده، مسیر 1043 کیلومتری را پیموده و موشک آخر در 19 دسامبر پس از طی مسیری 915 کیلومتری در استان ریاض عربستان به زمین اصابت کرده است.

هیأت کارشناسان سازمان ملل مدعی شده است که با تحلیل گزینه‌های مانند کاهش وزن موشک اسکاد سی و یا ارتقای توان موتورهای موشک نمی‌توان این موشک را به گونه‌ای تغییر داد که برد آن از 600 کیلومتر اولیه به بیش از هزار کیلومتر افزایش یابد.

رسیدن موشک‌های از نوع اسکاد سی به برد بیش از 670 کیلومتر در سال 2016 نشان‌دهنده این است که برنامه‌ای برای کاهش وزن این موشک‌ها واقعا اجرا شده، ولی این برنامه توانسته برد این موشک‌ها را فقط حدود 12 درصد افزایش دهد. برای این کار از قطعات کامپوزیتی به جای قطعات اصلی موشک استفاده شده و یمنی‌ها نام موشک جدید را برکان 2 اعلام کرده‌اند.

کارشناسان سازمان ملل با بررسی موشک‌های برد بلندتر شلیک شده در 22 جولای و 4 نوامبر 2017 مدعی شده‌اند که ویژگی‌های طراحی داخلی و مشخصات شکل خارجی موشک‌ها و همچنین اندازه قطعات باقی‌مانده که از سوی آنها مورد بررسی قرار گرفته با موشک قیام -1 که در ایران طراحی و ساخته شده است، مطابقت دارد. این بدان معناست که تقریبا با قطعیت می‌توان گفت که که آنها سازنده یکسانی دارند.

موشک قیام – 1 در حالت استاندارد خود بین 750 تا 800 کیلومتر برد دارد ولی موشک‌های شلیک شده به سوی عربستان که از سوی هیأت کارشناسی مورد بررسی قرار گرفته، بیش از هزار کیلومتر برد داشته‌اند. هیأت کارشناسی بنابراین، نتیجه گرفته است که موشک‌های شلیک شده، موشک قیام-1 نیستند بلکه نسخه‌ای تغییر یافته با وزن کمتر است تا برد آن به بیش از هزار  کیلومتر افزایش یابد.

نوسانات در کیفیت ساخت و تفاوت در جوشکاری که مورد توجه هیأت کارشناسی قرار گرفته، بدان معناست که فناوری موشک‌های جدید به طور بلوکی به یمن منتقل شده و مهندسان موشکی ائتلاف حوثی‌ها و صالح، قطعات را در کنار یکدیگر قرار داده و موشک را قبل از به کارگیری عملیاتی، آزمایش کرده‌اند.

باقی‌مانده بخش‌های تیغه‌ای انتهای موشکی که در 4 نوامبر 2017 شلیک شده، بسیار شبیه لوگوی صنایع شهید باقری ایران است. هیات کارشناسی سازمان ملل در این باره از این درخواست اطلاعات کرده است.

ائتلاف حوثی‌ها و صالح به فناوری موشکی با برد بیشتر و پیشرفته‌تر از موشک‌های اسکاد سی و هواسونگ 6 دست یافته‌اند که فراتر از توانایی‌هایی است که در سال 2015 در اختیار داشته‌اند. این موشک از سوی یمنی‌ها برکان 2 اچ نام گرفته است.

بسیار محتمل است که مسیر مورد استفاده برای انتقال قطعات این موشک به یمنی‌ها از طریق دریا به بنادر نشتن و الغیضه در استان المهره یمن و سپس انتقال آن به مناطق در اختیار حوثی‌ها باشد. استفاده از این موشک علیه اهداف غیرنظامی در عربستان سعودی، نقض حقوق بین‌المللی بشردوستانه است.

با این وجود، هیات کارشناسی اکنون هیچ مدرکی برای اعلام هویت تامین کننده این تجهیزات برای حوثی‌ها و یا طرف سومی که احتمالا در این کار نقش واسطه را داشته، در اختیار ندارد.

از آن جایی که جمهوری اسلامی ایران هیچ اطلاعاتی در خصوص در اختیار قرار دادن این تجهیزات به دیگران ارائه نکرده، ناقض پاراگراف 14 قطعنامه 2216 خواهد بود زیرا اقدامات لازم برای ممانعت از انتقال مستقیم و یا غیرمستقیم این فناوری به نیروهای حوثی و متحدان آنها را اتخاذ نکرده است.

ادعاهای گزارش سازمان ملل در خصوص پهپادها، قایق‌های انتحاری و مین‌های دریایی

در گزارش کارشناسان شورای امنیت همچنین ادعا شده که پهپادهایی که حوثی‌ها در درگیری‌های یمن از آن استفاده می‌کنند، ساخت ایران هستند. این ادعا به ویژه در مورد پهپاد یمنی قاصف 1 طرح شده که ادعا می‌شود در واقع از نظر طراحی، اندازه و قابلیت‌ها، همان پهپاد ایرانی ابابیل –تی است که توسط شرکت هسا در ایران ساخته می‌شود.

در گزارش، ادعا شده است در 27 نوامبر 2016، در یک ایست بازرسی در استان مارب در یمن، یک کامیون با پلاک دوبی توقیف شده که از آن قطعات لازم برای حداقل شش فروند از این نوع پهپاد و قطعات بیشتری برای استفاده در 24 پهپاد دیگر به دست آمده است. هیات، این اقدامات را ناقض قطعنامه شورای امنیت دانسته است.

همچنین در این گزارش ادعا شده است که حوثی‌ها حداقل در دو مورد از قایق‌های انتحاری با موفقیت استفاده کرده‌اند که یک مورد آن علیه یک ناوشکن نیروی دریایی عربستان و مورد دیگر در بندر المخا بوده است. گزارش عدم همکاری دولت امارات متحده عربی در خصوص ارائه اطلاعات به منظور بررسی مساله را ناقض برخی از قطعنامه‌های سازمان ملل دانسته و نتیجه گرفته که نمی‌توان درباره این که آیا ارائه این فناوری به حوثی‌ها غیرقانونی بوده یا خیر، نظر قطعی داد.

گزارش همچنین به ادامه استفاده از مین‌های دریایی در یمن اشاره کرده است. امارات متحده عربی در خصوص کشف سه مورد مین دریایی در بندر المخا به هیات اطلاع‌رسانی کرده است. تصاویر این مین‌ها بسیار شبیه مین‌هایی است که در نمایشگااه تولیدات دفاعی ایران در اکتبر 2015 به نمایش گذاشته شده است.

پاسخ نمایندگی ایران در سازمان ملل به ادعاهای ضدایرانی

دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل در یادداشتی به 22 ژانویه، ضمن اعلام مواضع ایران در خصوص درگیری در یمن به ادعاهای مطرح شده علیه ایران به طور مفصل پاسخ داده است.

در این یادداشت ابتدا بر ضرورت گفت وگوی فوری همه طرف‌های یمنی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز مسائل این کشور و ضرورت توقف فوری حملات عربستان و همچنین پایان محاصره این کشور تأکید شده است. در ادامه یادداشت آمده که باید مقابله با تشدید خطر تروریسم در یمن از جانب القاعده و داعش در اولویت قرار داده شود.

در ادامه ضمن یادآوری سوءاستفاده عربستان از قطعنامه‌های سازمان ملل در خصوص یمن و همچنین تکرار این موضع ایران که این قطعنامه‌ها متوازن نیستند، به این نکته اشاره شده که مراجع مسئول در ایران اقدامات لازم برای همکاری با سازمان ملل در خصوص یمن را در دستور کار قرار داده‌اند.

نمایندگی ایران در سازمان ملل در ادامه با اعتراض به تأثیرپذیری هیأت کارشناسی سازمان ملل از مدارکی که عربستانی‌ها به طور یکجانبه در اختیار این هیأت قرار داده‌اند، این مسأله را مورد توجه قرار داده که هیأت از بین 82 موشکی که گفته می‌شود از طرف یمن به سوی عربستان شلیک شده، تنها دو موشک را مورد توجه قرار داده و بدون در نظر گرفتن تفاوت این دو موشک با موشک ایرانی قیام -1، اتهاماتی را علیه ایران مطرح کرده است.

نکته مهم دیگر مورد اعتراض نمایندگی ایران در سازمان ملل این است که این گزارش در مورد زمان واقعی انتقال چنین تجهیزاتی به یمن و همچنین این که آیا واقعا ادعای مطرح در زمینه انتقال این تجهیزات عملیاتی است یا خیر، کمبودهای مهمی دارد.

نمایندگی ایران در سازمان ملل، علاوه بر این، ضمن اشاره به تنوع موشک‌هایی که یمنی‌ها قبل از شروع درگیری‌ها در این کشور در اختیار داشته‌اند، این نکته را مورد توجه قرار داده که قطعاتی که سازمان ملل بر پایه آن ادعاهایی را علیه ایران مطرح کرده، با ادعاهای عربستان سعودی در خصوص انهدام موشک‌های شلیک شده به سوی این کشور همخوانی ندارد.