محمد امین آهنگری - اسپاش: بحران سقوط هواپیما در کوه دنا و ناتوانی در پیدا کردن سریع محل حادثه جهت امدادرسانی با روشهای هوایی و زمینی موجب شده تا بخشهای دولتی و خصوصی فعال در حوزه سنجش از دورفضایی نیز تلاشهای خود را بدین منظور با شدت پیگیری کنند هر چند این تلاشهای عملی هنوز منجر به پیدا کردن هواپیما نشده اما درسهای بسیاری را برای مسئولین فضایی کشور به همراه داشته است. از جمله اینکه، فارغ از تمام تلاشهایی که برای کسب فناوری بومی ماهوارههای سنجشی در دراز مدت انجام میشود ایران نیاز به یک اپراتور ماهوارهای مجهز به ماهوارههای سنجشی و مخابراتی کاربردی با مشخصات فنی مورد نیاز کشور دارد.
در مدیریت بحران و به ویژه بحرانی مشابه گم شدن هواپیما در درجه اول این ماهوارههای مخابراتی هستند که میتوانند با استفاده از سامانههای نظارت ماهوارهای، مختصات هواپیما را به صورت دائمی به مراکز مربوطه مخابره کنند. با این حال ماهوارههای سنجشی نیز میتوانند با تصاویری که منطقه وسیعی را پوشش میدهد امکان بینظیری را برای جستجوگران فراهم کنند تا منطقه بزرگی را به سرعت برای پیدا کردن نشانههای یک هواپیمای سقوط کرده کاوش کنند. اما شرایط مختلف آب و هوایی و همچنین ابعاد سوژه مورد جستجو، یا ابعاد منطقه بحرانزده، نیازمندیهای فنی مختلفی را میطلبد. ضمن آنکه تا زمانی که کنترل ماهواره در اختیار اپراتور بومی نباشد نمیتوان به سرعت وارد عمل شد و ماهواره را تهیه تصاویر استفاده کرد.
این امر در صحبتهای سرادقی، معاون سازمان فضایی ایران که در مصاحبه با رسانهها اظهار کرده بود این سازمان با کشورهای اروپایی در حال مذاکره است که اگر ماهواره آنها از روی محل سانحه عبور کرد تصاویر را در اختیار ایران قرار دهند به خوبی مشهود است. برای این کار نیاز به مذاکراتی است تا صاحبان ماهواره را مجاب کند ماهوارههای خود را برای تصویربرداری از منطقه سانحه تنظیم و عکسها را در اختیار ایران بگذارند. چنین مذاکرات و ارتباطاتی حتی در شرایط بینالمللی عادی، زمانی را از بین میبرد که ثانیههای آن هم ارزشمند است.
با این وجود بنا بر گزارشهای واصله بخش یک شرکت دانشبنیان تحت عنوان موسسه سنجش از دور بصیر نیز موفق به دریافت تصاویر ماهوارهای محل حادثه از برخی کشورها شده است اما مسئولین این موسسه نیز اذعان دارند با وجود تلاشهای در حال انجام توسط کارشناسان، تصاویر ماهوارههای فعال در طیف مرئی در شرایط آب و هوایی فعلی محل حادثه کمک چندانی نمیکنند و کار جستجو از طریق این تصاویر به سختی انجام میشود. این در حالی است که در اختیار داشتن یک ماهواره دقت بالای راداری میتوانست پاسخگوی نیاز باشد که هنوز هیچیک از نهادها و شرکتهای فعال در حوزه سنجش از دور موفق به دریافت چنین تصاویری از کشورهای خارجی نشده اند.
نیاز مبرم کشور به ماهوارههای سنجشی کاربردی با مشخصات فنی مختلف در حالی مشهود است که چندی پیش برخی خرید ماهواره را تحقیر دانشمندان داخلی میدانستند بدون آنکه این نکته را در نظر داشته باشند که ماهوارههای فعلی در مرحله تحقیق و توسعه هستند و تا رسیدن به ماهوارههای کاربردی راهی دراز در پیش دارند. بنابر این ضمن پرداختن به توسعه فناوری بومی، بخشی از سرمایه کشور را میبایست صرف راهاندازی اپراتور ماهوارهای و خرید ماهوارههای کاربردی برای پاسخگویی به نیازهای کشور نمود.