حاشیه‌سازان این روزهای دانشگاه آزاد اسلامی با طرحی مخالفت می‌کنند که دغدغه اشتغال فارغ‌التحصیلان دکتری را رفع می‌کند و در نهایت منجر به استفاده بهینه از ظرفیت اساتید و ارتقای علمی دانشگاه می‌شود.
به گزارش آنا، زمانی که از مشاغل برتر حوزه آموزش صحبت به میان می‌آید، ناخودآگاه ذهن و چشم به سمت شغل استادی معطوف می‌شود؛ شغلی که هرچند شاخص‌های یک شغل برتر و مناسب را داراست اما در پس آن مشکلات زیادی پنهان است. مشکلاتی که مهم‌ترین دلیل «چندشغله‌شدن» آنهاست. اما شاید بهتر باشد قبل از پرداختن به حقوق اساتید، ابتدا از حقوق دانشجویان حرف بزنیم؛ دانشجویانی که بخشی از عمر و جوانی خود را صرف قبول شدن در دانشگاه کرده و پس از قبولی، هزینه‌های زمانی و مالی زیادی را نیز متحمل می‌شوند. شاید داشتن محیط آموزشی مناسب، کیفیت آموزشی بالا و دسترسی به آزمایشگاه‌ها و کتابخانه، اولین و بدیهی‌ترین حق و نیاز یک دانشجو باشد اما داشتن «استاد کامل و تمام‌وقت» نیازی است که نباید به‌سادگی از آن گذشت؛ نیازی که البته در مقطع تحصیلات تکمیلی بیشتر احساس می‌شود. «اساتید چندشغله» که برخی از ساعات خود را در «این دانشگاه» و برخی از ساعت خود را در «آن دانشگاه» می‌گذرانند بدیهی‌ترین حق یک دانشجو را از او گرفته‌اند. استادانی که به دلیل همکاری با چند دانشگاه و پژوهشکده نمی‌توانند در یک دانشگاه حضور مستمر و موثر داشته باشند و به‌دنبال آن فرصت راهنمایی و مشاوره به دانشجویان را نیز ندارند.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که این روزها ذهن مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی را به خود مشغول کرده، حضور همین اساتید چندشغله در این دانشگاه است که موجب شده نه‌تنها حق دانشجویان برای داشتن یک استاد کامل از آنها گرفته شود، بلکه بخش قابل توجهی از اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت (به دلیل حضور این اساتید نیمه‌وقت و حق‌التدریسی) موفق به تکمیل ساعات موظفی تدریس خود نشوند. این مشکل تا آنجا پیش رفته بود که بسیاری از کلاس‌های دانشگاه آزاد اسلامی توسط نیروهای حق‌التدریس، مدعو و نیمه‌وقت یا افرادی که سال‌هاست از سن بازنشستگی هم گذشته‌اند یا بازنشسته سازمان‌ها و بخش‌های غیردانشگاهی هستند ولی در کسوت استادی دانشگاه آزاد اسلامی هستند، اداره می‌شد و باعث شده بود بسیاری از اعضای هیات‌علمی این دانشگاه برای حضور دائم در کلاس درس و پر کردن ساعت موظفی خود دچار مشکل شوند.
مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی البته برای حل این مشکل، راه‌حلی پیدا کردند؛ راه‌حلی که به مذاق جریان‌های سیاسی خوش نیامده است.
راه‌حل دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟
آذر امسال بود که فرهاد رهبر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی برای برون‌رفت از این مشکل و احیای حق دانشجویان آیین‌نامه اجرایی طرح تعاون استانی را به روسای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ کرد. براساس این طرح، در صورت عدم تکمیل ساعت موظف تدریس اعضای هیات‌علمی در یک رشته یا عدم تکمیل ساعت موظف در سایر واحدها و مراکز آموزشی سطح استان، استفاده از اساتید مدعو و حق‌التدریسی در تمام واحدها و مراکز آموزشی استان ممنوع است. این طرح مزیت دیگری نیز دارد و تمام اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در یک استان می‌توانند ساعت موظف تدریس خود را در صورت عدم تکمیل در واحد محل اشتغال، در سایر واحدهای استان بگذرانند.
طرح تعاون استان درواقع به‌منظور ساماندهی و استفاده بهینه از تخصص اعضای هیات‌علمی استان‌ها و در راستای افزایش سطح کیفی آموزش و جلوگیری از اتلاف بهره‌وری این نیروی عظیم انسانی است و براساس آن، مسئولان واحدهای این دانشگاه موظف شدند در سامانه‌ای ضمن ثبت تعداد واحدهای درسی ارائه‌شده برای تمام دروس در همه واحدها و مراکز آموزشی سطح استان، دروس تخصیص‌‌یافته به اعضای هیات‌علمی، مدعو و مدرسان حق‌التدریس را نیز ثبت کنند تا میزان تکمیل ساعت موظف تدریس اساتید قابل دستیابی شود.
این طرح نه‌تنها می‌تواند در استفاده از ظرفیت اعضای هیات‌علمی رسمی و پیمانی تمام‌وقت دانشگاه آزاد اسلامی موثر باشد بلکه می‌تواند آمار دقیقی از حضور اساتید بازنشسته و حق‌التدریس و نیمه‌وقت نیز ارائه کند.
ادعای برخی از رسانه‌ها مبنی‌بر اخراج اساتید
اجرای طرح تعاون در دانشگاه آزاد اسلامی کافی بود تا بعضی رسانه‌ها در اخبار خود ادعا کنند که این دانشگاه برخی از اساتید خود را اخراج کرده است. یکشنبه همین هفته بود که یکی از رسانه‌های کشور در خبری به نقل از منابع آگاه ادعا کرد: «در ماه گذشته تعداد قابل‌توجهی از اعضای هیات‌علمی نیمه‌وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، به‌یک‌باره و به‌صورت غیرمنتظره لغو قرارداد شدند. قرارداد همکاری تمام استادان نیمه‌وقت دانشگاه آزاد اسلامی از بهمن‌ماه سال جاری به حق‌التدریس تبدیل وضعیت داده شده، اما برخی اعضای هیات‌علمی این دانشگاه به‌صورت یک‌طرفه و بدون هیچ‌گونه توضیحی لغو قرارداد شده‌اند.»
ادعایی که البته سخنگوی دانشگاه آزاد اسلامی به آن پاسخ داد و تاکید کرد که موضوع اخراج استادان در واحدهای این دانشگاه ازجمله واحد علوم و تحقیقات به‌هیچ‌عنوان مطرح نیست و فقط اساتیدی که به‌صورت نیمه‌وقت بوده و دو یا سه شغل دارند، در مسیر انفکاک قرار داده می‌شوند.
آن‌طور که محمدصادق ضیائی گفته است، براساس مصوبه هیات‌امنا و هیات‌رئیسه دانشگاه در هر استان که قابلیت اجرای طرح تعاون وجود داشته باشد با استادانی که مازاد بر نیاز واحدها باشند، ادامه همکاری صورت نمی‌گیرد. به گفته او، طرح تعاون برای استفاده بهینه از توان استادان دانشگاه آزاد اسلامی در واحدهای مختلف تدوین و تصویب شده که دارای شاخص‌های مختلفی است.
ادعای این رسانه‌ها در حالی است که اعضای هیات‌علمی که در سایر دانشگاه‌ها و واحدها، تمام‌وقت هستند در دانشگاه آزاد اسلامی به‌صورت حق‌التدریس یا پرداخت حق‌التحقیق استفاده می‌شوند. البته آن‌طور که مسئولان این دانشگاه اعلام کرده‌اند رابطه استخدامی اساتیدی که یک‌بار در سایر نهادها و موسسات و دانشگاه‌ها بازنشست شده و بار دوم در دانشگاه آزاد اسلامی به کار گرفته شده‌اند، مورد بازنگری قرار می‌گیرد.
نمی‌توانیم اعضای هیات‌علمی دولتی را قبول کنیم
پس از ادعای این رسانه‌ها و پاسخ صریح سخنگوی دانشگاه آزاد اسلامی، وزیر علوم هم در گفت‌وگویی که با روزنامه «ایران» داشت آب پاکی را روی دست مدعیان ریخت و اعلام کرد این موضوع نه‌تنها سیاسی نیست بلکه درخواستی از سوی وزارت علوم بوده است. منصور غلامی گفته است: «دانشگاه آزاد اسلامی هم با توجه به اینکه باید رشته‌ها و امکاناتش را گسترش می‌داد، موظف بود اعضای هیات‌علمی جوان را معرفی کند، ما نمی‌توانستیم اعضای هیات‌علمی دولتی را از آنها قبول کنیم. برای همین آنها مجبور شدند برخی استادانی را که با آنها کار می‌کردند تعدیل کنند. این یک بخش طبیعی بوده است.»
وزیر علوم تاکید کرده بود گزارش این موضوع به دستش رسیده و این مساله را بررسی کرده است. او گفته بود: «دانشگاه آزاد اسلامی دوره‌ای طولانی از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های دولتی به شکل‌های مختلف برای اداره کلاس‌هایش استفاده می‌کرد، حتی برخی اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های دولتی، وقت‌های اداری‌شان را در دانشگاه آزاد اسلامی می‌گذراندند. در سال‌های اخیر هم دانشگاه‌های دولتی و هم دانشگاه آزاد اسلامی به این موضوع حساس شدند که در ساعت اداری نباید اعضای هیات‌علمی که استخدام دولت هستند در دانشگاه آزاد اسلامی باشند، اما برای ساعت غیراداری منعی وجود ندارد.»
حل معضل فارغ‌التحصیلان دکتری با اجرای طرح تعاون
شاید آن چیزی که در طرح تعاون کمتر به آن پرداخته شده است، قابلیت حل معضل بیکاری دانش‌آموختگان و نخبگان باشد. جوان‌گرایی و ایجاد اشتغال زاویه دیگر این طرح است که از چشم مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی پنهان نمانده است؛ چراکه با اجرای این طرح استادانی که به‌صورت حق‌التدریس با دانشگاه آزاد اسلامی همکاری داشته و همچنین فارغ‌التحصیلان دکتری مجبور می‌شوند توانایی خود را برای جذب در هیات‌علمی دانشگاه بیازمایند. درواقع دانشگاه آزاد اسلامی تلاش دارد با اجرای طرح تعاون شرایط برای ایجاد شغل نیروهای تحصیلکرده بیکار را برنامه‌ریزی کند و تا حدودی از معضل بیکاری بکاهد.
