آمریکا بیش از هر زمان دیگری با اهرم برجام در حال فشار بر متحدان اروپایی خود برای وادار کردن ایران به مذاکره بر سر توانایی موشکی اش و ایجاد محدودیت هایی بر موشک های بالستیک است.
به گزارش «تابناک»؛ اروپایی ها و در رأس آن ها فرانسه در این مورد فشارها بر ایران را آغاز کرده و خواستار موافقت ایران برای مذاکره بر سر موشک های با میان برد و برد بلند و به گفته آن ها موشک های با توانایی حمل کلاهک های هسته ای شده اند.
گفتنی است، در قطعنامه 2231 شورای امنیت، در دو سطح به بحث موشکی پرداخته شده است؛ نخست اینکه محدودیت‌ها علیه نقل و انتقال تجهیزات موشکی به ایران تا پایان یک دوره هشت ساله ادامه یابد و دوم آنکه شورای امنیت به ایران «توصیه» نموده است، از توسعه موشک‌های بالستیکی که توانایی حمل سلاح های هسته ای را دارند، خودداری کند.
بنابراین در قطعنامه 2231 صرفا در قالب توصیه‌ای به بحث توان موشکی ایران اشاره شده و هیچ گونه الزام و اجباری در آن قید نشده است. در این قطعنامه ضمن اعمال محدودیت هشت ساله برای ورود و خروج مواد و ابزار مرتبط با ساخت موشک به ایران، به مسئولان کشورمان توصیه شده که از توسعه برنامه موشکی بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای، اجتناب کنند؛ به عبارت دیگر، لحن قطعنامه 2231 در رابطه با برنامه موشکی ایران غیرالزام آور است و ضمانت اجرایی درباره آن وجود ندارد.
ادعای رایج درباره توسعه برنامه موشکی ایران مبنی بر توقف کامل این برنامه است، چون برخی بر این باورند، همه این سیستم‌ها در آینده می‌توانند حامل کلاهک هسته‌ای باشند. بر اساس استاندارد تبیین شده توسط رژیم کنترل تکنولوژی موشکی (MTCR) تنها موشک‌هایی با برد ۳۰۰ کیلومتریی یا بیشتر و ظرفیت بارگیری ۵۰۰ کیلوگرم، توانایی حمل کلاهک هسته‌ای را دارند.
در همین زمینه، «یورونیوز» در مطلبی به این موضوع پرداخته و نوشته است: هشت گونه از سیزده نوع موشکی که توسط متخصصان ایرانی طراحی و ساخته شده است دارای بردی بیش از ۳۰۰ کیلومتر هستند؛ بنابراین به نظر می‌رسد، توانایی حمل کلاهک هسته‌ای را دارند. پنج نوع باقی‌مانده همگی از خانواده موشک‌های بالیستیک «فاتح ۱۱۰» هستند که قطعا اگر پرتاب شوند، می‌توانند کشنده باشند، ولی به وضوح برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی نشده‌اند.
یورونیوز افزود: البته باید توجه داشت، «داشتن قابلیت» به معنای «داشتن قصد حمل کلاهک هسته‌ای» نیست. شورای امنیت سازمان ملل متحد در تیر ماه سال ۱۳۹۴ در قطعنامه جدیدی که برای اضافه شدن در توافقنامه هسته‌ای ایران تدوین شد، کلمه «قصد» را به متن قطعنامه قبلی مبنی بر ممنوعیت توسعه موشک‌های بالستیکی که توانایی حمل سلاح های هسته ای را دارند، اضافه نمود. این قطعنامه از ایران می‌خواهد از توسعه موشک‌های بالستیکی که به «قصد» حمل سلاح‌های هسته‌ای «طراحی» شده‌اند پرهیز کند.
اما معنای «قصد طراحی» در این متن مشخص نشده است. قضاوت درباره «داشتن قصد» تا حد زیادی ذهنی است. رویکرد صحیح‌تر برای قضاوت «قصد طراحی» ارزیابی قابلیت‌های فنی و مطالعه نسل‌های مختلف موشک‌هاست.
گزارش ها حاکی از آن است که آمریکا و کشورهای اروپایی تلاش دارند تا تفسیر دقیق تر و عینی تری از واژه «قصد» که ذهنی است ایجاد کنند. در همین راستا، آن ها برآنند تا موردی بر موشک هایی که احتمالا قابلیت حمل کلاهک هسته ای دارند، تمرکز و ایران را وادار به مذاکره در مورد این نوع موشک ها کنند.
در واقع، آن ها می خواهند لحن غیرالزام آور موجود در قطعنامه 2231 در مورد توسعه موشک‌های بالستیکی که توانایی حمل سلاح های هسته ای دارند، به یک توصیه اجبارآمیز تبدیل کنند.
در همین زمینه مقامات اسرائیل می‌گویند، «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر این رژیم در دیدار امروز با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا، خواسته‌های اسرائیل برای «اصلاح» برجام را به اطلاع طرف آمریکایی خواهد رساند. آنطور که این مقامات گفته‌اند، اسرائیل از آمریکا می‌خواهد، برای «اصلاح» برجام، ایران را به قبول محدودیت 180 مایلی (300 کیلومتری) برای موشک‌های خود متقاعد کند.
کدام موشک ها مورد هدف است؟
رژیم کنترل فناوری موشکی که در سال 1987 پایه‌گذاری شد، ساز و کاری برای محدودسازی اشاعه موشک و فناوری‌های موشکی فراهم می‌آورد.
منتقدان می‌گویند، بانیان این رژیم (گروه جی‌هفت) به منظور محدود نگاه داشتن قدرت موشکی دیگر بازیگران بین‌المللی، با مبنا قرار دادن معیارهای سیاسی، حجم گسترده‌ای از موشک‌های کروز و بالستیک را که با هدف حمل کلاهک‌های متعارف ساخته می‌شوند، ممنوع اعلام می‌کنند.
«مایکل المان»، عضو ارشد «اندیشکده بین‌المللی مطالعات استراتژیک» و «مارک فیتزپاتریک»، مدیر عامل این اندیشکده راهبردی در همین زمینه نوشته اند: «ملاک بین‌المللی برای تعیین توان هسته‌ای ذاتی موشک‌ها، حدود آستانه‌ای هستند که در سال 1987 در «نظام کنترل فناوری‌های موشکی» (MTCR) تدوین شده‌اند. این سند به دنبال متوقف کردن سامانه‌های موشکی است که قادر به حمل کلاهک 500 کیلوگرمی تا فاصله 300 کیلومتر یا بیشتر هستند.»
آنها در ادامه بر اساس این تعریف، مدعی شده‌اند از میان سیزده سامانه موشک بالستیک فعلی ایران، هشت سامانه دارای قابلیت‌هایی بالاتر از حدودهای آستانه‌ای فوق‌الذکر هستند.
دو کارشناس اندیشکده «مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» مدعی شده‌اند پنج سامانه موشکی دیگر که همگی در خانواده موشک‌های فاتح-110 قرار می‌گیرند، کشنده هستند اما برای استفاده هسته‌ای ساخته نشده‌اند.
«المان» و «فیتزپاتریک» در ادامه یادداشت خود با اشاره به قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد موشک‌های ایرانی را که هیأت حاکمه آمریکا باید مقابله با آنها را در دستور کار قرار دهد، مشخص کرده‌اند.
این قطعنامه که در سال 2015 برای تأیید برجام به تصویب شورای امنیت رسید، ایران را از کار روی «موشک‌هایی که برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای طراحی شده‌اند» منع می‌کند.
بر همین اساس «المان» و «فیتزپاتریک» در یادداشت خود به بررسی این موضوع پرداخته‌اند که کدام موشک‌های ایران را می‌توان در دسته موشک‌هایی قرار داد که «برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای طراحی شده‌اند.» به نوشته آنها، واشنگتن باید مقابله با این دسته از موشک‌های ایران را در اولویت قرار دهد.
دو کارشناس آمریکایی مدعی شده‌اند: «دو دسته از موشک‌های کوتاه‌برد ایران، یعنی شهاب 1 و شهاب 2- بر اساس مدل‌های صادراتی موشک‌های اسکاد-ب و اسکاد-سی شوروی ساخته شده‌اند که برای حمل سلاح‌های متعارف ساخته شده بودند. این سامانه‌ها از حدود آستانه‌ای MTCR فراتر می‌روند و قادر به حمل سلاح‌های هسته‌ای هستند؛ اما گفتن اینکه آنها برای این هدف طراحی شده‌اند نادرست است. دلایلی که ایران برای دستیابی به این موشک‌ها در اواسط دهه 1980 مطرح می‌کند، یعنی تلاقی حملات موشکی عراق به شهرهای ایران، نشان می‌دهد که هدف این موشک‌ها حمل کلاهک‌های متعارف بوده است.»
«المان» و «فیتزپاتریک»، در مقابل ادعا کرده‌اند در موشک‌های «قدر» تلاش شده موشک‌های شهاب 3 به نحوی بازطراحی شوند که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را داشته باشند.
آنها همچنین ادعا کرده‌اند طراحی سرجنگی موشک «سجیل 2» با سوخت جامد و موشک «قیام» با سوخت مایع که به شکل پستانک ساخته شده‌اند نیز به نحوی است که می‌توان فرض کرد آنها برای حمل سلاح‌های هسته‌ای طراحی شده‌اند.
دو کارشناس آمریکایی در ادامه ادعاهای خود مدعی شده‌اند موشک شهاب-3 نیز ظاهراً برای حل سلاح‌های هسته‌ای ساخته شده است. آنها نوشته‌اند شهاب-3 در واقع نامی است که ایران به موشک «نودونگ» کره شمالی داده که برای حمل سلاح هسته‌ای ساخته شده است.
طبق این ادعا، موشک «عماد»، نسخه سال 2015 موشک «قدر» است؛ بنابراین، این موشک هم به قصد حمل «سلاح هسته‌ای» ساخته شده است، هر چند دماغه مخروطی شکل موشک عماد متفاوت از موشک قدر و شهاب-3 است.
کارشناسان آمریکایی در ادامه به بررسی موشک میان‌برد «خرمشهر» پرداخته و ادعا کرده‌اند قضاوت درباره این موشک به دلیل کمبود اطلاعات درباره آن و سابقه آزمایش‌های موفقش دشوار است. آنها در عین حال نوشته‌اند: «به نظر می‌رسد این موشک بر اساس موشک موسودان کره شمالی طراحی شده باشد. در موسودان از فناوری‌ها و سخت‌افزارهایی استفاده شده که در اصل برای موشک بالستیک دریاپرتاب آر-27 اتحاد جماهیر شوروی ساخته شده بودند. کره شمالی و اتحاد جماهیر شوروی هر دو موشک‌های آر-27 و موسودان را برای حمل سلاح هسته‌ای ساخته بودند. بنابراین، ما هم فرض را بر این می‌گذاریم که نسخه‌های ایرانی این موشک هم برای حمل سلاح‌های هسته‌ای ساخته شده‌اند.»
«المان» و «فیتزپاتریک» در ادامه نوشته‌اند ایران دو ماهواره‌بر «سفیر» و «سیمرغ» را هم ساخته است. هر دوی آنها برای پرتاب ماهواره ساخته شده‌اند و برای پرتاب موشک‌های بالستیک مناسب نیستند. هیچ‌کدام از آنها تا کنون به عنوان موشک بالستیک آزمایش نشده‌اند و تغییر کاربری آنها به این منظور نیازمند تغییرات فنی در آنها خواهد بود. بنابراین، نمی‌توان نتیجه گرفت که سفیر و سیمرغ به قصد حمل سلاح‌های هسته‌ای ساخته شده باشند. تا کنون هیچ کشوری ماهواره‌برها را به موشک‌های بالستیک دوربرد تبدیل نکرده است.
کارشناسان «اندیشکده بین‌المللی مطالعات استراتژیک» در بخش پایانی یادداشت خود به دولت آمریکا پیشنهاد کرده‌اند، در صورتی که به دنبال مذاکرات موشکی با ایران است، اولویت را به مهار سامانه‌های موشکی میان‌برد که مطابق ادعاها برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی شده‌اند اختصاص بدهند.
آنها نوشته‌اند: «با توجه به نقش محوری موشک‌های بالستیک در موضع‌گیری دفاعی و بازدارنده ایران، غیرقابل تصور است که تهران داوطلبانه از توسعه آنها دست بکشد. ایالات متحده و متحدانش بایستی بالاترین اولویت را مهار سامانه‌های میان‌برد ایران اختصاص دهند که آشکارا برای حمل سلاح‌های هسته‌ای ساخته شده‌اند. آنها باید آماده پذیرش موشک‌هایی نظیر موشک‌های کوتاه‌برد و ماهواره‌برها باشند که برای این منظور ساخته نشده‌اند.»
جمهوری اسلامی ایران، همواره ادعاهای کشورهای غربی درباره اینکه موشک‌های بالستیک این کشور برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای ساخته شده‌اند را رد کرده است. تهران به رغم این، بر حقوق خود برای دفاع مشروع تأکید کرده و خواستار اجتناب قدرت‌های خارجی از دخالت در امور دفاعی و توان موشکی جمهوری اسلامی ایران شده است.
