قبض جریمه در سبد خانوار

پدر چند روزی بود که حسابی گوش به زنگ آیفون شده بود. البته حق هم داشت؛ منتظر بسته پستی مهمی بود. همین که صدای آیفون بلند می شد، خلاف همیشه اولین نفری بود که پشت صفحه نمایش آن حاضر می شد. بالاخره انتظار ها به پایان رسید و مامور پست به در منزل آمد و با بردن نام پدر، از او خواست شخصا برای گرفتن بسته پستی، پایین بیاید. او نیز از شوق پله ها را یکی در میان طی کرد تا به در خانه رسید. مامور پست که از این همه شور و شوق او تعجب کرده بود، پاکت سفید رنگی را به او تحویل داد. پدر پاکت را چند باری این طرف و آن طرف کرد و گفت: فقط همین؟ مامور پست با خنده جواب داد: داداش مگر چقدر خلاف کرده ای که منتظر یک طوماری؟ پدر: خلاف؟ مامور پست خودش را جمع و جور کرد و گفت: آقا این قبض جریمه شما به انضمام تصویرتان است، که توسط دوربین های راهنمایی و رانندگی ثبت شده. حالا برای این که جریمه تان را بپردازید، آن را برایتان آورده ایم. پدر گفت: من و خلاف اصلا امکان ندارد. سریع پاکت را باز کرد اما تصویر کاملا روشن بود. در عکس چهره خودش به عنوان راننده و خودرو اش در حال لایی کشیدن و هنرنمایی در بزرگراه نزدیک منزل به خوبی نمایان بود. دیگر حرفی برای گفتن نمانده بود. در را بست و پشت آن ایستاد. اولین کاری که کرد، تماس با شرکتی بود که از آن خرید پستی کرده بود. باید خرید را پس می داد. دوباره با حسرت نیم نگاهی به قبض جریمه انداخت، باید برنامه سفر یک روزه ای را که به خانواده قول داده بود نیز برهم بزند تا بودجه به رخ کشیدن مهارت رانندگی اش تا حدی تامین شود.

آیا حضور پلیس برای جریمه شدن الزامی است؟

به گزارش روزنامه خراسان، تا قبل از مجهز شدن راه ها به سیستم های الکتریکی نظارت کننده، رانندگان کم دقت و گاه عاشق سرعت با خیال راحت تری در خیابان های شهر جولان می دادند و دقیقا زمانی که به خودروی پلیس نزدیک می شدند، کاملا منضبط رفتار می کردند. حتما شما هم خاطره نه چندان دور از هنرنمایی همین راننده ها را در ساعات پایانی شب در بولوار وکیل آباد در ذهن دارید. اما خوشبختانه این روزها با مجهز شدن بیشتر خیابان ها، میدان ها و بزرگراه های شهری به دوربین های حساس به سرعت، این اتفاق ناخوشایند کمتر می افتد. به هر حال باز هم کسانی هستند که به دلیل بی توجهی به مقررات رانندگی خود را در معرض مجازات های پلیس قرار می دهند. برای متخلفان قبض های جریمه به شکل های زیر صادر می شود:

قبض های تسلیمی: متداول ترین و در عین حال نوستالژیک ترین نوع جریمه این است که پلیس خودرو را متوقف می کند و بعد از گرفتن مدارک مورد نیاز و پر کردن قبض جریمه، آن را به راننده خودرو تحویل می دهد. در این قبض ها مشخصات راننده متخلف، خودرو، نوع و محل وقوع تخلف به همراه نام مامور جریمه کننده درج می شود.

قبض های الصاقی: زمانی که راننده در محل حضور ندارد، مامور پلیس همان قبض جریمه را پر می کند و تنها بخش مشخصات شخصی راننده را خالی می گذارد وسپس قبض را به بدنه خودرو الصاق می کند. البته بیشتر این قبض را پشت شیشه پاک کن سمت چپ قرار می دهند تا راننده به محض نشستن پشت فرمان، چشمش به آن روشن شود و حساب کار دستش بیاید.

قبض  های دو برگی: این قبض ها زمانی صادر می شود که راننده متخلف به هر دلیلی به فرمان ایست پلیس توجه نکند یا امکان توقف خودرو وجود نداشته باشد. در این شرایط مامور راهنمایی و رانندگی قبض جریمه و تخلف راننده را ثبت می کند و نزد خود نگه می دارد. در این قبض ها مشخصات خودرو و حتی ویژگی های ظاهری راننده تا حد امکان درج می شود. اگر مامور راهنمایی و رانندگی تشخیص دهد، شخص خاطی عمدا از متوقف کردن خودرو سر باز زده است، علاوه بر مبلغ مد نظر برای تخلفش، 50 هزار تومان دیگر برای توجه نکردن به فرمان پلیس نیز جریمه می شود.

قبض های الکترونیکی: این موضوع که نظارت پلیس تنها به حضور فیزیکی اش در سر چهار راه ها و میدان ها ختم نمی شود و نظارتی هوشمند و بدون توقف در تمام مسیرهای عبوری اعمال می کند، مزایای زیادی دارد که یکی از مهم ترین آن ها افزایش امنیت در بعد روانی است. البته می توان قانونمند کردن بیشتر رانندگان در تمام مسیرهای عبوری را نیز به آن اضافه کرد. در این نوع قبض ها، تصویرهای ثبت شده دوربین های حساس به سرعت ملاک صدور قبض جریمه قرار می گیرند.

پولی که باید بپردازید

اگر قبض های جریمه در نظر شما کاغذ پاره هایی بیش نیستند و ارزش توجه ندارند، باید خدمت تان عرض کنم که سخت در اشتباهید. چنان چه جریمه را دیر پرداخت کنید یا اصلا خیال پرداخت آن را نداشته باشید باید بدانید که مجازات و محدودیت های تنبیهی بیشتری برایتان تدارک دیده اند. اولین مجازات، دو برابر شدن مبلغ جریمه است. چنان چه ظرف مدت 60 روز از ابلاغ قبض، اقدامی برای پرداخت آن نکنید، مبلغ جریمه شما به صورت خودکار دو برابر خواهد شد. البته بماند که گاهی اداره راهنمایی و رانندگی با مجوز نهادهای ذی صلاح جشنواره ای برای متخلفان برپا می کند که در آن دیر کرد جریمه نادیده گرفته می شود تا متخلفان تشویق به پرداخت جریمه شوند. این رخداد مبارک بیشتر در آخر سال اتفاق می افتد. البته این راهم بگویم که اداره راهنمایی و رانندگی هیچ الزامی برای چنین جشنواره ای ندارد و ممکن است، درست از همین تاریخ دیگر هیچ گاه تکرار نشود. پس به جای خوش خیالی بهتر است قبض تان را پرداخت کنید. از این تنبیه مالی که بگذریم، محدودیت دیگری سد راه تان می شود. چنان چه قصد فروش خودروی تان را دارید باید عرض کنم در پی دوندگی های تنظیم سند، تعویض پلاک و شماره گذاری، برگه عدم خلافی لازم است. این برگه باید مانند لوح دست نخورده ای سفید سفید باشد، این جاست که باید برای پاک کردن این لوح خط خورده دست به جیب شوید و حتی گاهی وادار می شوید میزان قابل توجهی از پول خودروی فروخته شده تان را صرف راست و ریس کردن گذشته تان کنید. ممکن است با خواندن این مطالب لبخند ظریفی گوشه لب تان نقش ببندد و با خود بگویید: من که فعلا قصد فروش ندارم. در جواب شما دوستان خندان هم باید عرض کنم که اگر مبلغ تمام جریمه های رانندگی شما از مرز یک میلیون تومان تجاوز کند، پلیس به محض مشاهده خودروی شما، آن را توقیف و برای آب خنک خوری به پارکینگ منتقل می کند. خودرو نزد پلیس می ماند تا جریمه های تان را تسویه کنید.

آیا هر قبض جریمه ای را باید پرداخت کرد؟

شاید برای شما اتفاق افتاده باشد که قبض جریمه ای در جایی بسیار دور از انتظار برایتان صادر شده باشد. مثلا شما ساکن مشهد هستید و طی شش ماه گذشته از عوارضی هم آن طرف تر نرفته اید، اما قبض جریمه ای مبنی بر قرار دادن کودک در صندلی جلو در یکی از معابر بندر عباس به دست تان رسیده است و این در حالی است که شما همچنان مجرد هستید! حال چه باید کرد؟ آیا شما به عنوان یک شهروند وظیفه شناس موظف به پرداخت جریمه هستید؟ پاسخ ما به شما قطعا منفی است، پلیس راهور نیز سازوکاری برای اعتراض به قبض های جریمه رانندگی ایجاد کرده است تا حقی ناحق نشود. پس شما هم باید برای گرفتن حق خود که این جا اثبات بی گناهی تان است، دست به کار شوید. درباره قبض های الکترونیکی که به وسیله دوربین ثبت می شود، کارتان بسیار ساده است؛ شما باید به قسمت اجرائیات اداره راهنمایی و رانندگی بروید و در بخش مانیتورینگ تصویر ثبت شده را ملاحظه کنید. تصویر آن قدر واضح و شفاف است که نیاز به بحث و بررسی بیشتر ندارد. اما اگر شما به قبض های الصاقی و دو برگی یا حتی تسلیمی اعتراض دارید، باز هم امکان پیگیری حق تان وجود دارد. در این زمینه شما باید به همراه مدارک و قبض جریمه به واحد اجرائیات اداره راهنمایی و رانندگی مراجعه کنید و داد خواست خود را ارائه دهید. این واحد 24 ساعت وقت دارد تا به درخواست شما رسیدگی و نتیجه را به شما اعلام کند. اگر شما از نتیجه واحد اجرائیات هم ناراضی بودید، باید موضوع شکایت تان را به «واحد رسیدگی به اعتراضات ناشی از تخلفات رانندگی» ارجاع دهید. در این واحد با این عنوان طولانی و پرطمطراق، یک قاضی به عنوان رئیس از سوی قوه قضاییه و یک کارشناس راهنمایی و رانندگی حضور دارند که به بررسی مجدد شکایت شما می پردازند. رای این واحد حتی اگر شما را باز هم راضی نکند، لازم الاجراست. شما تنها 20 روز مهلت دارید تا مبلغ جریمه تان را بپردازید و گرنه بعد از پایان این مهلت زمانی، مبلغ جریمه تان دو برابر می شود.

آیا مقصد تمام خودروهای متخلف پارکینگ است؟

این پرسشی است که اکثر رانندگان تازه کار دارند و البته بعد از هر فرمان ایست پلیس، ترس آن را نیز احساس می کنند. حقیقت این است که ماموران راهنمایی و رانندگی تنها در موارد معدودی اجازه دارند خودروی شما را به وسیله حمل کننده های مطمئن اداره به پارکینگ منتقل کنند. برای آشنایی بیشتر این موارد را برایتان شرح می دهم، تا خدای نکرده وسط خیابان بی خودرو سر در گم نشوید و متعاقب آن هزینه هایی چون کرایه حمل کننده، شب ماندن رخش تان در پارکینگ و تسویه جریمه های احتمالی از جیب تان نرود. بد نیست بدانید حمل کننده ها برای انتقال خودرو به پارکینگ مبلغی حدود 40 تا 50 هزار تومان از شما می گیرند و هزینه اتراق خودرو در پارکینگ نیز شبی سه تا پنج هزار تومان است.

نخستین دلیلی که خودروی شما به پارکینگ برده می شود، همان پرداخت نکردن جریمه ها و تلنبار شدن آن هاست. قبض های پرداخت نشده بیشتر شامل قبض های دو برگی و ثبت شده توسط دوربین است. این امر به خاطر نحوه صدور آن هاست. برای پیشگیری از تلنبار شدن آن ها راهکار ساده ای وجود دارد. شما می توانید کد VIN خودروی تان را به شماره 11012020 ارسال کنید. پس از این که کد شما تایید شد، از شماره 11010 یا 9811010 پیامکی ارسال می شود که مبنی بر عضویت موفق شما در سامانه ثبت تخلفات با دوربین است. از این به بعد هر گاه شما به وسیله دوربین های پلیس رصد و به عنوان متخلف شناسایی شوید، همزمان با صدور قبض جریمه پیامکی هم برای تان ارسال می شود که شما را از این فرایند آگاه می سازد. البته ناگفته نماند که هزینه هر پیامک ارسالی 50 تومان است. تنها نکته ای که ناگفته ماند بحث کد VIN است. این کد 17 کاراکتری در گوشه سمت راست کارت خودرو و به صورت عمودی درج شده است و با دو کلمه لاتین IR آغاز می شود.

دومین دلیل کلی توقف و انتقال خودرو را می توان در وضعیت راننده و رانندگی اش جست وجو کرد.

ناتوانی راننده در هدایت خودرو به دلیل خوردن نوشیدنی های الکلی یا استعمال مواد روان گردان از مهم ترین دلایل انتقال خودرو به پارکینگ است. در این وضعیت راننده خاطی به مراجع ذی صلاح قانونی برده و خودرو نیز در توقیف پلیس در پارکینگ نگهداری می شود. این که راننده مدارک کافی و مستند برای احراز مالکیت خودرو را نداشته باشد نیز می تواند از دلایل ارجاع خودرو به پارکینگ باشد. در این باره تنها پیشنهادی که برای تان دارم این است که همیشه قبل از بیرون آمدن از محل پارک خودرو، از همراه داشتن کارت خودرو و گواهی نامه اطمینان حاصل کنید. انقضای مدت بیمه شخص ثالث نیز از اصلی ترین دلایلی است که خودروی تان را به استراحت اجباری می برد. حرکات نمایشی و پر خطر رانندگان نیز گاه موجب جدایی راننده از خودرو می شود. این اعمال در قالب تجاوز از سرعت غیر مجاز، سبقت غیر مجاز در راه های دو طرفه، عبور از چراغ قرمز، حرکات مارپیچی و تجاوز به چپ از محور راه معرفی شده است. چنان چه راننده ای مرتکب یکی از این تخلفات شود ضمن جریمه نقدی، خودرو اش هم به مدت 72 ساعت در توقیف پلیس می ماند. از دیگر شرایط راننده که موجب بردن خودرو به پارکینگ می شود می توان به حضور نداشتن وی در محل اشاره کرد. اگر خودرو در مکان های پارک و ایستادن ممنوع رها شده باشد، مامور راهنمایی و رانندگی موظف است برای انتقال خودرو سریع عمل کند.

سومین عاملی را که باعث می شود خودرو ها به مرخصی بروند، باید در شرایط خودرو جست وجو کرد. مشکلات فنی، اگر به حدی باشد که پلیس تردد خودرو را خطرآفرین تشخیص دهد، خودرو به وسیله حمل کننده به پارکینگ منتقل می شود تا راننده اقدامات لازم را برای تعمیر خودرو اش انجام دهد.

چهارمین عامل مربوط به تصادفات جرحی و گاه متاسفانه فوتی است. در این تصادفات که به آسیب دیدگی یا جراحت افراد درگیر در صحنه تصادف منجر می شود یا حتی پایان زندگی فردی را رقم می زند، خودرو بعد از بررسی های کارشناسی صحنه تصادف به پارکینگ منتقل می شود تا روند قضایی پرونده تصادف پیگیری شود.

آخرین عاملی که می تواند خودرو را از راننده بگیرد، بحث نمرات منفی در کارنامه گواهی نامه است. چنان چه نمرات منفی یک گواهی نامه از منفی 30 تجاوز کند، گواهی نامه فرد خاطی توسط پلیس ضبط می شود. بدیهی است اگر فرد بعد از ضبط گواهی نامه مبادرت به رانندگی کند، خودروی او توقیف می شود.

نمره منفی چیست؟

هر تخلفی که از شما در خیابان های شهر سر بزند دارای دو اثر تنبیهی است؛ نخست اثر مالی است که به شدت بودجه خانواده را برهم می زند و دیگری جنبه ارزشی گواهی نامه شماست. جنبه ارزشی، خود را در قالب نمرات منفی نمایش می دهد که توسط پلیس متناسب با هر تخلف در کارنامه گواهی نامه ثبت می شود. هر تخلف رانندگی نمره منفی خودش را دارد که در جدولی به شما ارائه می کنیم. باشد که رانندگان با علم به ارزش منفی تخلفات شان کمتر به رانندگی پر خطر روی بیاورند.

میزان جریمه ها هر چند سال یک بار افزایش می یابد؟

براساس ماده 22 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، تقریبا هر سه سال یک بار جریمه های نقدی متناسب با افزایش تورم بنا به پیشنهاد نیروی انتظامی و با تایید وزارتخانه های دادگستری، کشور و راه و ترابری و تصویب هیئت وزیران مورد تجدید نظر قرار می گیرد. رانندگان محترمی که قبل از افزایش نرخ جریمه ها، جریمه شده اند باید بدانند که این افزایش عطف به ما سبق نخواهد شد. یعنی مبلغ جریمه آن ها ثابت می ماند.

جرایم به جیب چه کسانی می رود؟

اگر پای درددل ماموران راهور بنشینید، بیشتر آن ها از شوخی زهردار و کنایه های نیش دار بعضی از شهروندان گلایه دارند. همه آن ها تقریبا یک بار در عمر حرفه ای خود مخاطب چنین جمله ای از سوی رانندگان متخلف قرار گرفته اند که می گویند: از جیب ما که رفت اما از گلوی تو هم پایین نرود! انگار هزینه رعایت نکردن قوانین رانندگی مستقیم به حساب پس انداز ماموران راهنمایی و رانندگی سرازیر می شود. برای روشن تر شدن ابعاد خرجکرد این وجوه ادامه مطلب را از دست ندهید.براساس ماده 23 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، وجوه حاصل از جریمه های تخلفات رانندگی در سراسر کشوربه حساب درآمد عمومی کشور نزد خزانه داری کل واریز می شود تا علاوه بر بودجه سالانه به شرح زیر به شهرداری ها و دهیاری های مربوط، وزارت راه و ترابری و پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی تخصیص داده شود. این تقسیم بندی اعتبار به شرح زیر است:الف.60درصد از کل وجوه حاصل شده به تفکیک درآمدهای ناشی از تخلفات رانندگی خارج از شهرها و داخل محدوده شهرها و روستاها حسب مورد به وزارت راه و ترابری (سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور) به صورت متمرکز و در شهر به شهرداری های محل و دهیاری ها از طریق استانداری همان استان به تناسب 70 درصد و 30 درصد اختصاص می یابد تا براساس صلاحدید صرف استاندارد سازی وسایل و تجهیزات ایمنی راه ها، خط کشی و نگهداری آن، تهیه و نصب و نگهداری علایم راهنمایی و رانندگی و تجهیزات ایمنی، احداث پل های عابر پیاده، احداث توقفگاه های عمومی و اصلاح راه های روستایی، معابر و نقاط حادثه خیز در شهرها و روستاها کنند.ب.15درصد از کل وجوه پرداختی، به پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی اختصاص می یابد تا به منظور کاهش تصادفات رانندگی و خسارت های مالی و جانی ناشی از آن برای تامین تجهیزات تخصصی پلیس، به کارگیری فناوری های جدید در مدیریت نظارت و کنترل بر عبور و مرور، ارتقای کمی و کیفی، حضور و کارایی پلیس، اجرای طرح های انتظامی ترافیکی فوق برنامه و ایمنی رانندگان در شهرها و جاده های کشور و همچنین هزینه های اجرایی این قانون مصرف کند.ج.20 درصد از کل وجوه برای تامین اعتبار به صندوق تامین خسارت های بدنی مقرر در قانون اصلاح قانون بیمه مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در برابر شخص ثالث واریز می شود.د.5درصد از کل وجوه باقی مانده برای تبلیغ در زمینه ارتقای فرهنگ رانندگی و رعایت مقررات آن در اختیار پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی قرار می گیرد تا از طریق دستگاه ها و نهاد های مرتبط هزینه کند.

پاسخ به شایعه اجبار برای جریمه!

اگرچه  برخی بررسی های میدانی از وجود قانون نانوشته ای در حوزه فعالیت راهنمایی و رانندگی حکایت دارد مبنی بر این که نیروهای رسمی و سربازانی که خدمت سربازی را در این حوزه سپری می کنند و دارای کد ثبت تخلفات هستند، موظف اند در طول هر ماه میزان مشخصی از دفترچه های جریمه را تکمیل کنند و تحویل دهند، اما معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا پیشتر در گفت وگو با ایسنا درباره این که آیا ماموران پلیس مجبور به پر کردن دفترچه جریمه خود هستند یا کف مشخصی برای جریمه کردن روزانه برای شان مشخص شده، گفت: تکلیف جرایم رانندگی را قانون مشخص کرده و بر این اساس این جرایم به خزانه دولت واریز می شود. ریالی از جرایم به ماموران ناجا داده نخواهد شد و این که گفته می شود ماموران به ازای جریمه هر خودرو درصدی را خودشان دریافت می کنند یا شایعاتی از این قبیل که باید در روز حداقل یک تعداد مشخص برگ جریمه صادر کنند، به هیچ وجه صحیح نیست و چنین مقرراتی در پلیس راهور وجود ندارد.

سهم صفر شهرداری ها از جرایم

البته براساس بند الف ماده 23 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی 60 درصد از کل وجوه حاصل شده به تفکیک درآمدهای ناشی از تخلفات رانندگی خارج از شهرها و داخل محدوده شهرها و روستاها حسب مورد به وزارت راه و ترابری (سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور) به صورت متمرکز و در شهرها به شهرداری های محل و دهیاری ها از طریق استانداری همان استان به تناسب 70 درصد و 30 درصد اختصاص می یابد تا حسب مورد صرف استانداردسازی وسایل و تجهیزات ایمنی راه ها، خط کشی و نگهداری آن، تهیه و نصب و نگهداری علایم راهنمایی و رانندگی و تجهیزات ایمنی، احداث پل های عابر پیاده، احداث توقفگاه های عمومی و اصلاح راه های روستایی، معابر و نقاط حادثه خیز در شهرها و روستاها کنند. با این حال تاکنون با وجود پیگیری شهرداری ها و شوراهای شهر کلان شهرها، این بند از قانون توسط دولت اجرا نشده است.