وقتى در دهه ١٨٦٠ میلادى کانال سوئز حفر مى‌شد لوحى گلین به زبان فارسى یافته شد. لوح امضاى داریوش هخامنشى را بر خود داشت و شعرواره‌اى از زمان باستان بر آن حک شده بود. بر این لوح نوشته شده بود: بزرگ باد خداوند. خداوندى که زمین را براى ما آفرید. خدایى که آسمان را براى ما آفرید. خدایى که مردم را آفرید. خدایى که شادى را آفرید. خدایى که شادى را به مردم داد.
این سرود در نوزده نوشتار از داریوش و جانشینان او سرآغاز سنگ نبشته هاى گوناگون آنان بود. سرودى که جهان بینى ایرانیان را باز مى گوید و آشکار مى دارد که شادى آفرینش و هدیه اى است که خدا آن را به مردم ارزانى داشته است. بر پایه این سرود پر تکرار در سنگ نبشته هاى هخامنشیان، شادى آفریده اى است که آفرینش آن در ردیف آفرینش زمین و آسمان و آدمیان است. در منطق ارسطویی و ابوعلى سینایى خندان بودن فصل انسان از دیگر جانداران است آنجا که مى گویند: انسان موجودى خندان است.
در ادب فارسى که برگرفته از مفاهیم عمیق دینى است، شادى، آزادى و شکرگزارى هر سه به یک معنا به کار برده شدند. در همین معناست که مولاناى جان مى فرماید:
اى گروه مؤمنان شادى کنید/ همچو سرو و سوسن آزادى کنید
بى زبان گویند سرو و سبزه زار/ شکر أب و شکر عدل نوبهار
حُله‌ها پوشیده و دامن کشان/ مست و رقاص و خوش و عنبرفشان
در روز جمعه ٢٥ خرداد ٩٧ فوتبال شادى، آزادى و شکرگزارى را یکجا به همه ایرانیان اعطا کرد. مردمى که با عمق جان شاد بودند، آزاد بودند و شکرگزار. همچو سرو و سوسن آزادى مى کردند و به مانند سبزه زار شکرانه بهار مى نمودند. جامه هاى زیبا بر تن داشتند. دست افشان و پایکوبان بودند. ایران به تمامى شاد بود و دامن افشان بود.
فوتبال با شعله هاى آتشین خود همه چیز را در خود ذوب نمود. تحریم‌ها از یاد‌ها رفت. کمپانى نایک که زخم کفش هایش بر تن امید ابراهیمى ماند به سخره گرفته شد. ترامپ در فراموشى ماند. دلار از یاد رفت. نرخ طلا و مسکن زمزمه مکدر خاطر‌ها نبود. تهران و ایران یکپارچه شور بود و غوغا بود. هیچ آدابى و ترتیبى نبود در عین آنکه فرهنگ بود و شور بود و شعور بود. شعورى که در عین شادمانى، غم عزیز بوهدوز زننده گل به خودى مراکش را هم جوانمردانه درک مى نمود.
در هنگامه شور و غوغاى شادى آفرینان در خیابان، مادرى که ناگاه خانمى از همسالان خود را دیده بود او را در آغوش کشید و گفت: دیدى دعا اثر دارد؟! معلوم شد که پیروزى آفرینان سن پطرزبورگ پشتوانه اى از دعاى مادران را در خانه هاى ایرانیان داشته اند. معلوم شد که دعاى مادران اثر دارد و مادران نیز در فوتبال و آفرینش شادى نقشى همچون زادن و پروراندن فوتبالیست‌ها دارند؛ و فوتبال براى لحظاتى زخم هاى عمیق سیاست را هم التیام بخشید.
از سوى سرزمین عربستان که در این سال‌ها صدایى جز خشم و دشمنى نمى آمد، به ناگاه نداى شیرین حمایت شنیده شد. هشتک هاى المغرب-ایران به راه افتاد. یکى نوشت: ما امیدواریم که تیم ایران برنده شود، ما ایرانیان را دوست داریم، خدا با شماست.
دیگرى نوشت: من عربستان هستم، من ایران را دوست دارم، بتوفیق ایران. یکى دیگر نوشت: موفق باشید شیرهاى ایرانى.
از وزارت خارجه آمریکا و از پمپئو هم که این روز‌ها سخنى جز از خشونت و تحریم برنمى آمد، فوتبال، اما او را نیز رام نمود. پمپئو و وزارت خارجه آمریکا نیز شادى فوتبال را تبریک گفتند. شاید در لحظه توییت پیام تبریک، هیچ تحریمى در ذهن پمپئو نبود.
راستى اگر سیاست در دستان فوتبال بود و اگر سازمان ملل در فیفا بود، دنیا جاى شادتر و مهربان ترى براى زندگى نبود؟
