روز دختر، مختص متولدین دهه 80 نیست اما فضای مجازی و ماجرای دستگیری «مائده هژبری» در فضای مجازی، باعث نگاه ویژه کارشناسان به دختران دهه 80 شد. نوجوان‌هایی که فضای مجازی را ابزاری برای نشان دادن خود می‌دانند و با مادران‌شان متفاوت هستند. دخترانی که چالش‌ها و دغدغه هایشان با متولدین دهه60 از زمین تا آسمان متفاوت است و علاوه بر این، گاهی هم رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که موجب واکنش مسئولان سیاسی واجتماعی می‌شود.
کارشناسان در گفت‌و‌گو با «ایران»، می‌گویند، این نوجوانان درست بر عکس والدین خود هستند و به همین علت، تعامل با آنها دشوار است. به همین خاطر، دیگر برخوردهای سلبی و قهری نسبت به آنها جواب نمی‌دهد! برخی از کارشناسان هم معتقدند، فضای مجازی، فرصت جدیدی برای این دختران به‌وجود آورده تا آنها قدرت خود را به دیگران نشان دهند. با این همه، این سوال مطرح است که با دختران متولد دهه 80 باید چه برخوردی کرد ؟
دکتر رضا شهلا، روان درمانگر کودک و نوجوان، معتقد است، تعامل خانواده با یک دخترمتولد دهه 80، کار سختی است و حتی خود او به سختی می‌تواند براحتی با یک نوجوان دهه 80 ارتباط برقرار کند، چه برسد به خانواده‌ها که حتی آموزش‌های لازم را در این زمینه ندیده‌اند.
این روان درمانگر با تأکید بر اینکه خانواده‌ها و جامعه باید مهارت‌های ارتباطی لازم را کسب کند تا بتواند به فضای ذهنی آنها نزدیک شود و با آنها ارتباط عمیق برقرار کند، به «ایران» می‌گوید: «وقتی از دهه 80 حرف می‌زنیم، از نسل جدید و متفاوتی صحبت می‌کنیم. چرا که، تجربه‌های این نسل نسبت به نسل‌های قدیمی متفاوت‌تر است. به این خاطر که یک نوجوان متولد دهه 80 خودش مستقیماً اتفاقاتی را تجربه می‌کند. خانواده معتقد به مسائل دیگری است و جامعه هم مسائل دیگری را به او گوشزد می‌کنند.»
این روان درمانگر، سلبریتی‌های خارجی را در تربیت و شکل‌گیری شخصیت نوجوانان دهه 80، بی‌تأثیر نمی‌داند و ادامه می‌دهد: این نوجوانان در کنار این ارزش‌های متفاوت، شرایط و زندگی هم نسل‌های خود در ایران و حتی کشورهای خارجی را مشاهده می‌کنند و این مسأله باعث سردرگمی نوجوان برای پیدا کردن هویت خود می‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر یک نوجوان نتوانست بدرستی همانند‌سازی کند و به راه اشتباهی رفت، «جامعه باید چطور با او برخورد کند، می گوید: «جامعه باید آسیب شناسی کند که چرا، یک دختر به شاخ مجازی تبدیل شد و از دید او هم به این مسأله نگاه کند. بنابراین، جامعه باید از نگاه آن نوجوان هم به مسأله نگاه کند و فضای ذهنی او را درک کند.»
رضا شهلا معتقد است هیچ نسلی به اندازه متولدین دهه 80 بویژه دختران، آنقدر با تضاد ارزش‌ها روبه‌رو نبوده است. این موضوع باعث شده تا این نسل برای همانند‌سازی سردرگم شود. از سوی دیگر فشاری که از طرف خانواده به این نوجوانان وارد می‌شود هم در کنار این سردرگمی، وضع را برای آنها دشوار‌تر می‌کند که این موضوع به خاطر آن است که خانواده توانایی لازم برای نزدیک شدن به این نوجوانان را کسب نکردند و با دنیای درونی آنها آشنا نیستند.
این روان درمانگر از این نسل به‌عنوان نسل جدا نام می‌برد و ادامه می‌دهد: «متولدین دهه 80، برعکس نسل‌های قبل، براحتی از عزیزان خود جدا می‌شوند و قادر هستند آدم‌ها را کنار بگذارند. به‌همین خاطر، برخورد سلبی و قهری از سوی جامعه و خانواده نسبت به آنها جواب نمی‌دهد. بنابراین، اگر نوجوان دهه هشتادی خطایی هم کرد ابتدا باید آسیب شناسی کنیم که چرا این اتفاق افتاده است، نه اینکه او را مورد بازخواست و تحقیر قرار دهیم.»
نوجوان‌های دهه 80 شخصیت وابسته‌ای دارند
برخی از فعالان و کارشناسان حوزه زنان معتقدند، خانواده‌ها برای اینکه فرزندان‌شان کمتر درگیر مشکلات و مسائلی که آنها در گذشته با آن مواجه بودند نشوند، آنها را در رفاه کامل بزرگ کردند و همین موضوع باعث شده تا شخصیت دختران دهه 80، از استقلال کافی برخوردار نباشد. صدیقه خدیوی، فعال حوزه زنان با تأکید بر این نکته می‌گوید: «خانواده‌های امروزی به خاطر اینکه، در گذشته درگیر مشکلات و مسائل مختلفی بودند، تلاش می‌کنند تا فرزندان‌شان در رفاه کامل زندگی کنند که این موضوع می‌تواند باعث استقلال نداشتن و وابستگی آنها شود. به طور مثال، زمانی که فردی را ایزوله می‌کنیم از تمام میکروب‌ها، با اولین میکروب دچار بیماری می‌شود.» خدیوی هم به تفاوت دختران دهه 80 با متولدین دهه 60، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: ما در دهه 60، دختران را بیشتر برای زن بودن پرورش می‌دادیم اما در حال حاضر دیگر به این صورت نیست و نوع پرورش و تفکر دختران امروزی تغییرات گسترده‌ای داشته است که این موضوع هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید!
وی می‌گوید: کودکان نسل جدید درخانواده‌های کم جمعیت رشد می‌کنند و روحیات و اخلاق وابسته‌تری دارند و بیشتر از نسل‌های قبل برای خودشان ارزش قائل می‌شوند. به نسبت دهه 60 که جوانان خودساخته و مستقلی بودند، دختران دهه 80، از نظر شخصیتی وابسته‌تر هستند و به همین خاطر با روش‌های قدیمی نمی‌توان با آنها برخورد کرد.
البته، این فعال زنان، نسبت به سرخوردگی پسران و عدم تاب‌آوری دختران به‌خاطر تربیت امروزی هشدار می‌دهد و معتقد است که دیگر با روش‌های قدیمی نمی‌توان یک دختر را مجبور کرد که حجاب خود را رعایت کند: «امروزه تربیت خانواده‌ها پسران را به سمت سرخوردگی و دختران را به سمت عدم تاب‌آوری مسائل اجتماعی می‌برد. این مسائل باعث می‌شود تا دختران امروزی با رعایت نکردن حجاب تلاش برای خودنمایی کنند. ممکن است این دختران حتی خانواده مذهبی داشته باشند که مدام به آنها این مسأله را تذکر داده باشد اما به خاطر اینکه آنها تنها به علایق و نیازهای خود توجه می‌کنند هرچه خانواده‌ها اصرار کنند هم فایده‌ای ندارد.»
خدیوی با تأکید بر اینکه شرایط و نحوه زندگی و تعامل با دختران متولدین دهه 80 به علت افزایش تکنولوژی متفاوت است، می‌گوید: مسأله شکاف بین نسلی از گذشته تاکنون در کشور وجود داشته است اما هرچه که به جلو می‌رویم با پیشرفت تکنولوژی این شکاف عمیق‌تر می‌شود. به عقیده من، خانواده‌ها با تربیت خود باعث بروز خودخواهی در نسل جدید می‌شوند تا آنها در هر شرایطی منافع خود را در نظر بگیرند، به همین خاطر است که، دختران حاضر نیستند به خاطر حفظ سلامت اجتماعی از خواسته‌های جسمی و حتی جنسی خود بگذرند.
با روش‌های قدیمی دیگر نمی‌توان دختران متولد دهه 80 را کنترل کرد
امید محدث، مدیر کل دفتر هماهنگی و نظارت بر امور جوانان وزارت ورزش و جوانان معتقد است، روش‌های سنتی و قدیمی دیگر پاسخگوی حل مشکلات جوانان و دختران متولد دهه 80 نیست و به همین خاطر، باید قبل از هر اقدامی توجه کنیم که دغدغه دختران دهه 80 ما چیست تا بتوانیم راه‌حل خوبی برای حل مشکلات آنها فراهم کنیم.
مدیر کل دفتر هماهنگی و نظارت بر امور جوانان، به «ایران» می‌گوید: با اینکه 20سال فاصله سنی بین جوان‌های متولد دهه 60 تا 80 وجود دارد اما همه آنها به نوعی از شرایط اجتماعی کشور ناراضی هستند و دلیل این موضوع به خاطر آن است که ما هنوز به راه حل‌های قدیمی و ناکارآمد تکیه می‌کنیم و به جای فهم و درک مشکلات این نسل هنوز بر عقاید قدیمی خود پافشاری می‌کنیم.
وی با تأکید بر اینکه برای نوجوان و دختر متولد دهه 80، هیچ وقت سبک زندگی ایرانی و اسلامی بدرستی تبیین نشده است، ادامه می‌دهد: ما از سال‌های گذشته در حال پافشاری بر سبک زندگی ایرانی و اسلامی در جوانان بویژه دختران خود هستیم اما برای آنها هیچ‌وقت این سبک را بدرستی توضیح ندادیم. تنها به دختران این نسل گفتیم که این‌طور لباس نپوش، این‌طور نباش یا این کار‌ها را انجام نده یا در فضای مجازی خودنمایی نکن!
وی تأکید می‌کند: «در صورتی که اگر به دختران‌مان این حرف‌ها را می‌زنیم، باید برای آنها جایگزین‌های مناسبی هم معرفی کنیم. شاید هم جایگزین‌هایی تا به حال معرفی کرده باشیم اما هیچ کدام از آنها مبتنی بر نیازهای واقعی جوانان نبوده است.»
این کارشناس حوزه جوان نیز معتقد است برخوردهای سلبی برای دختران این دهه، تنها بجز نارضایتی و تشدید رفتار نتیجه‌ای ندارد و به همین علت، باید از این برخوردها جلوگیری شود.
دختران متولد دهه 80، محصول جامعه امروزی
برخی از کارشناسان معتقدند، این دختران دهه 80 نیستند که متفاوت هستند بلکه شرایط و نوع تربیت جامعه باعث تمایز این دهه نسبت به دهه‌های گذشته شده است. اما دکتر حسام فیروزی، روان درمانگر کودک و نوجوان به «ایران» می‌گوید: دختران دهه 80 با دختران دهه 50 و 60 متفاوت نیستند و این شرایط اجتماعی و تربیت کودک تا بزرگسالی است که باعث شده تا نسل جدید متفاوت باشد. وی با اشاره به اینکه یکی از نیازهای هر انسانی قدرت و ارزشمندی است، می‌گوید: دیده شدن یکی از راه‌هایی است که فرد از طریق آن تلاش برای کسب قدرت می‌کند. به عبارتی، دختران ما امروزه می‌خواهند ارزشمندی خود را با دیده شدن در دنیا نشان دهند و اگر جامعه امکان دیده شدن آنها را به‌صورت سالم فراهم نکند آنها از طریق فضای مجازی دست به این کار می‌زنند. وی با تأکید بر اینکه نسل جدید از کودکی با رسانه و فضای مجازی بزرگ می‌شود، می‌گوید: این موضوع باعث می‌شود اطلاعات و دانش دختران امروزی نسبت به نسل‌های قدیمی افزایش پیدا کند و وسعت دید آنها تغییر کند. به همین علت، نسل جدید، تحمل هر حرفی را ندارد و با آن نمی‌توان مانند نسل قدیم برخورد کرد.
فیروزی می‌افزاید: دختران ما در گذشته اگر دچار جبر و رنج می‌شدند این رنج برای آنها معنای خاصی داشت. به طوری که این گونه القا شده بود که این رنج مقدس است به این معنا که تحمل این رنج‌ها مساوی با تقوا است. این در حالی است که دختر نوجوان امروزی دیگر این نگاه را ندارد و به علت افزایش آگاهی‌اش تحمل هر برخوردی را از سوی جامعه و خانواده ندارد.
وی با اشاره به اینکه نگاه جوان امروزی به زندگی نسبت به نوجوان 30 سال قبل متفاوت است، می‌گوید: این موضوع به خاطر آن است که زندگی مدرن، حق انتخاب‌های زیادی را پیش روی دختران ما قرار می‌دهد. به طور مثال، در گذشته اگر تفریح آنها به تماشای تلویزیون از ساعت 2 تا 5 بعد از ظهر خلاصه می‌شد امروزه، تعداد این تفریح‌ها افزایش پیدا کرده و او می‌تواند از میان آنها چند انتخاب داشته باشد که همین موضوع باعث متفاوت شدن شخصیت او نسبت به نسل‌های قبل از خودش می‌شود.
