احکام مسجد

(مسأله 900) نجس كردن زمين و سقف و بام و طرف داخل ديوار مسجد حرام است1 و هر كس بفهمد كه نجس شده است بايد فوراً نجاست آن را برطرف كند. و احتياط واجب2 آن است كه طرف بيرون ديوار مسجد را هم نجس نكنند، و اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمايند3، مگر آن كه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد4.

1- مكارم: و احتياط واجب ان است كه طرف بيرون ديوار مسجد را هم نجس نكند، مگر آنكه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.

بهجت: نجس كردن زمين، سقف، بام، ظاهر و باطن مسجد حرام است...

2- سيستاني: احتياط مستحبّ....

زنجانی: احتیاط ...

3- گلپايگاني، صافي، زنجاني، وحید:[پایان مسأله]

خوئي، تبريزي: اگر نجس شود برطرف كردن آن لازم نيست، مگر در صورتي كه بقاء نجاست، موجب هتك مسجد باشد.

سيستاني: اگر نجس شود برطرف كردن آن لازم نيست، ولي اگر نجس كردن طرف بيرون ديوار موجب هتك مسجد باشد البته حرام است و برطرف كردن آن مقداري كه رافع هتك باشد لازم است.

4- بهجت: و بنابرأحوط، كافر نبايد وارد مساجد مسلمين شود.

*****

مظاهری: مسأله- نجس کردن هر جایی از مسجد و حرم امامان علیهم السلام و فرش آنها حرام و تطهیر کردن آنها فورا واجب است ؛و اگر نتواند، ولو با کمک گرفتن، باید به کسی که می تواند اطّلاع دهد. و اگر برای تطهیر احتّیاج به خراب کردن باشد باید خراب کند و دوباره بسازد.

(مسأله 901) اگر نتواند مسجد را تطهير نمايد1،يا كمك لازم داشته باشد و پيدا نكند، تطهير مسجد بر او واجب نيست2، ولي اگر بي احترامي به مسجد باشد بنابراحتياط واجب، بايد به كسي كه مي تواند تطهير كند اطلاع دهد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مكارم: مثل اينكه مسافر و در حال عبور باشد، يا احتياج به كمك دارد و پيدا نكند ،احتياط واجب آن است كه به ديگران كه مي توانند تطهير كنند اطلاع دهد.

2- اراكي، خوئي، گلپايگاني، صافي: ولي بنابراحتياط واجب بايد به كسي كه مي تواند تطهير كند اطلاع دهد.

زنجاني، تبريزي: ولي بايد (تبريزي: بنابراحتياط واجب) به كسي كه احتمال مي دهد آن را تطهير مي كند اطّلاع دهد.

فاضل، وحید: ولي بايد به كسي كه مي تواند تطهير كند (وحید: و احتمال دهد که تطهیر می کند) اطلاع دهد.

سيستاني: ولي چنانچه بداند كه اگر به ديگري اطلاع دهد اين كار انجام مي گيرد،اگر باقي گذاشتن نجاست موجب هتك باشد بايد به او اطّلاع دهد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله900.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله 742- بنابرأظهر در قراردادن مكاني به عنوان مسجد، صيغه وقف لازم نيست بلكه هر عملي كه دلالت برآن كند كافي است، اگر چه به كاربردن لفظ در ايجاب آن، و تلفّظ به وقفيّت به عنوان مسجديّت أحوط است، و همچنين در قبول متولّي يا حاكم شرع؛ و أظهر اعتبار قصد قربت است در وقف مسجد، و كافي است كه با نيّت و اراده بگويد:«جعلته مسجداً لله» و مسجديّت را اعلام كند، به معنايي كه در عرف مسلمين معمول است(در مقابل مسجد به معناي لغوي)؛ و در قبضش كافي است يك نفر كه نمازش محكوم به صحّت باشد با اذن واقف در آنجا نماز بخواند. و اقرب، ترتيب آثار مسجديّت است بر مساجد مخالفين، در صورتي كه محكوم به كفر نباشند؛ و كليساها و كنيسه ها در جهت حصول تقرّب، مانند مساجد مخالفين است، ولي در ساير جهات محلّ تأملّ است.

مكارم: مسأله 824- هر گاه مسجد نجس شود بر همه لازم است كه به طور واجب كفايي نجاست را برطرف كنند، يعني اگر يك يا چند نفر اقدام به تطهير كنند از ديگران ساقط مي شود و گرنه همه گنهكارند و كسي كه مسجد را نجس كرده در اين حكم با ديگران تفاوتي ندارد.

(مسأله 902) اگر جايي از مسجد نجس شود كه تطهير آن بدون كندن يا خراب كردن ممكن نيست بايد آنجا را بكنند يا اگر خرابي زياد لازم نمي آيد خراب نمايند1 و (هزينه پر كردن چاله و تعمير خرابي بر كسي است كه مسجد را نجس كرده است و بر اشخاصي كه براي تطهير مسجد جايي از آن را كندند، يا قسمتي از آن خراب نمودند2) پر كردن جايي كه كنده اند و ساختن جايي كه خراب كرده اند واجب نيست3. ولي اگر آن كس كه نجس كرده بكند يا خراب كند در صورت امكان بايد پر كند و تعمير نمايد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مكارم: و بنابراحتياط واجب جايي را كنده اند يا خراب كرده اند به حالت اوّل بازگزدانند؛ و بهتر است كسي كه نجس كرده تعمير آن را بر عهده گيرد و اگر مخارجي داشته باشد بنابراحتياط واجب ضامن است.

اراكي، زنجاني: بايد آنجا را بكنند يا خراب نمايند...

سبحانی: اگر خرابی جزئی باشد خراب نمایند...

خوئي، تبريزي، وحید: بايد آنجا را بكنند يا خراب نمايند، در صورتي كه خرابي كلّي و مستلزم ضرر وقف نباشد...

سيستاني: بايد انجا را بكنند يا خراب نمايند، در صورتي كه كندن يا خراب كردن جزئي باشد، يا آن که رفع هتك متوقّف بر كندن يا خراب كردن كلي باشد،و الا خراب كردن، محلّ اشكال است...

2- [قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئي، زنجاني، سيستاني، تبريزي، نوري ، فاضل، وحید و سبحانی نيست]

3- خوئي، سيستاني، تبريزي، وحید: ولي اگر چيزي مانند آجر مسجد نجس شود، در صورتي كه ممكن باشد، بايد بعد از آب كشيدن، به جاي اوّلش بگذارند.

زنجاني: پر كردن جايي كه كنده اند و ساختن جايي كه خراب كرده اند بر كسي كه مسجد را نجس كرده لازم است و بر غير او لازم نيست.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 900

******

گلپايگاني: مسأله- اگر جايي از مسجد نجس شود و تطهير آن بدون كندن يا خراب كردن مقدار كمي از آن ممكن نباشد، بايد آنجا را بكنند يا خراب نمايند و پر كردن و ساختن آن قسمت هم واجب نيست، مگر اين كه خود كسي كه نجس كرده خراب كند كه در اين صورت بنابراحتياط بايد آن قسمت را بسازد و يا پر كند. و اگر مسجد به نحوي نجس شده باشد كه براي تطهير ان ناچار باشند تمام مسجد را خراب كنند، چنانچه متبرّعي باشد كه بعد از تخريب آن را بسازد، خراب كردن آن جايز است و الا جايز نيست. ولي اگر ممكن است، بايد ظاهر آن را بنابراحتياط تطهير نمايند. و اگر چيزي مانند آجر مسجد كه ممكن است آن را برگرداند، نجس شود، بايد بعد از تطهير بنابراحتياط آن را به مسجد برگرداند*.

. صافي: اگر مسجد به نحوي نجس شده باشد كه براي تطهير آن، ناچار باشند تمام مسجد را خراب كنند، خراب كردن آن جايز نيست؛ چنانچه متبرّعي هم باشد كه بعد از تخريب، آن را بسازد، جايز بودن خراب كردن آن، مشكل است...

*صافي: بايد بعد از تطهير، آن را به مسجد برگرداند.

(مسأله 903) اگر مسجدي را غصب كنند1 و به جاي آن خانه و مانند ان بسازند2، كه ديگر به ان مسجد نگويند باز هم بنابراحتياط واجب3 نجس كردن آن حرام و تطهير آن واجب است.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مكارم: و آن را از صورت مسجد به كلّي درآورند به طوري كه ديگر به آن مسجد نگويند، باز هم نجس كردن آن بنابراحتياط حرام است و تطهير آن لازم است.

2- خوئي، تبريزي: يا به طوري خراب شود كه نماز خواندن در آن ممكن نباشد بنابراحتياط باز هم نجس كردن آن حرام است ولي تطهير آن واجب نيست.

گلپايگاني، صافي: يا به طوري خراب شود كه نماز خواندن در آن ممكن نباشد باز هم نجس كردن آن حرام است و تطهير آن واجب است.

سيستاني: يا به طوري خراب شود كه به ديگر به آن مسجد نگويند، نجس كردن آن حرام نيست و تطهير آن واجب نيست.

فاضل: يا در طرح توسعه و تعريض كوچه و خيابانهاي شهرو روستا قسمتي از مسجد در كوچه و خيابان واقع شود بنابراحتياط واجب تنجيس آن جايز نيست و تطهير آن واجب است.

زنجاني: و عرفاً امكان بازگشت دوباره آن به حالت مسجديت نباشد يا به طوري خراب شود كه نماز خواندن در آن ممكن نباشد، بنابراحتياط مستحب آن را نجس نكنند و اگر نجس شد تطهير كنند.

وحید: نجس کردن آن –بنابراحتیاط- حرام است و تطهیر آن واجب نیست و لی نجس کردن مسجدی که خراب شده -هرچند در آن نماز نخوانند- جایز نیست و تطهیر آن لازم است.

3- اراکی، مظاهری: باز هم نجس کردن آن حرام و تطهیر آن واجب است.

مسأله اختصاصي

فاضل: مسأله 914- جسد ميّت را پيش از غسل دادن در مسجد گذاشتن اگر موجب سرايت نجاست به مسجد يا مستلزم بي احترامي به مسجد نباشد مانعي ندارد، ولي بهتر آن است كه جنازه ميّت را در مسجد نگذارند، امّا بعد از غسل بي اشكال است.

(مسأله 904) نجس كردن حرم امامان عليهم السلام1 حرام است. و اگر يكي از آنها نجس شود، چنانچه نجس ماندن آن بي احترامي باشد، تطهير آن واجب است، بلكه احتياط واجب2 آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد آن را تطهير كنند.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل: حرم پيامبراكرم صلي الله عليه و آله و سلم و حرم امامان عليهم السلام...

2- اراكي، خوئي، فاضل، تبريزي، سيستاني، زنجاني، وحید، سبحانی: احتياط مستحبّ...

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 900

*****

مكارم: مسأله- آلوده كردن حرم پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم و امامان عليهم السلام اگر موجب هتك باشد حرام است و در اين صورت تطهير آن واجب است بلكه اگر بي احترامي هم نباسد احتياط آن است كه آن را تطهير كنند.

(مسأله 905) اگر حصير1 مسجد نجس شود، بنابراحتياط واجب2 بايد آن را آب بكشند3 ولي چنانچه4 بواسطه آب كشيدن، خراب مي شود و بريدن جاي نجس بهتر است، بايد آن را ببرند5 و اگر كسي كه نجس كرده ببرد بايد خودش اصلاح كند.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل، زنجاني: يا فرش...

2- خوئي، تبريزي: بنابراحتياط...

[عبارت «بنابراحتياط واجب» در رساله آيات عظام: گلپايگاني، صافي و زنجاني نيست]

3- فاضل:[پایان مسأله]

4- خوئي، تبريزي، صافي: ولي چنانچه نجاست حصير بي احترامي به مسجد باشد و ...

5- خوئي، گلپايگاني، زنجاني، صافي، تبريزي:[پایان مسأله]

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 900.

*****

مكارم: مسأله- نجس كردن فرش مسجد نيز حرام است و چنانچه نجس شود بايد آن را تطهير كرد. و اگر خسارتي لازم آيد، كسي كه آن را نجس كرده است ضامن است(بنابراحتياط واجب).

سيستاني: مسأله- اگر حصير يا موكت مسجد نجس شود، بايد آن را آب بكشند، و اگر بريدن جاي نجس بهتر باشد، بايد آن را ببرند؛ ولي بريدن مقدار معتنابهي از آن يا تطهيري كه موجب نقص باشد محلّ اشكال است، مگر اين كه ترك آن موجب هتك باشد.

وحید: مسأله- نجس کردن حصیر مسجد حرام است و کسی که آن را نجس کرده بنابراحتیاط باید تطهیر کند و بر غیر او احتیاط مستحب است که تطهیر کند، مگر این که نجاست آن بی احترامی به مسجد باشد که در این صورت باید تطهیر شود.

(مسأله 906) بردن عين نجس مانند خون1 در مسجد اگر بي احترامي به مسجد باشد حرام است2 و همچنين بردن چيزي كه نجس شده3، در صورتي كه بي احترامي به مسجد باشد حرام است.

1- فاضل: و بول...

2- گلپايگاني، صافي: بلكه احتياط مستحب آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد عين نجس را در مسجد نبرند...

3- فاضل: مانند لباس و كفش نجس...

*****

خوئي، تبريزي، وحید: مسأله- بردن عين نجس و متنجّس در مسجد اگر بي احترامي به مسجد باشد حرام است، بلكه احتياط مستحبّ آن است كه اگر بي احترامي هم نباشد عين نجس را در مسجد نبرند..

. سيستاني: مگر آن چه از توابع انساني است كه وارد مي شود، مانند خون زخمي كه در بدن يا لباس او است.

زنجاني: مسأله- بردن عین نجس یا متنجس در مسجد اگر سبب نجس شدن مسجد شود یا بی احترامی به مسجد باشد حرام است ، و در غیر این صورت هم احتیاط مستحب آن است که آن را در مسجد نبرند.

بهجت: مسأله - گذاشتن لباس نجس و ساير چيزهاي نجس و متنجّس در مسجد، در صورتي كه نجاست آن به مسجد سرايت نكند و مو جب بي احترامي به آن نباشد، مانعي ندارد.

مكارم: مسأله- بردن عين نجاست، مانند خون و بول در مسجد حرام است، هر چند بي احترامي به مسجد نباشد بنابراحتياط واجب، مگر چيز جزئي كه گاه در لباس و بدن شخص وارد شونده يا در لباس بچه هاي كوچك است؛ امّا بردن متنجّس (چيزي كه نجس شده مانند لباس و كفش نجس) در صورتي كه بي احترامي به مسجد نباشد و سبب آلودگي مسجد نيز نشود حرام نيست.

مظاهری: مسأله- بردن عین نجس و متنجس در مسجد اشکال ندارد، مگر آنکه بی احترامی به مسجد باشد.

(مسأله 907) اگر مسجد را براي روضه خواني چادر بزنند و فرش كنند و سياهي بكوبند و اسباب چاي در آن ببرند1، در صورتي كه اين كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود اشكال ندارد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل، مكارم: اگر براي مراسم عزاداري و روضه خواني و سوگواري يا جشنهاي مذهبي و مانند آن مسجد را چادر بزنند و سياهي بكوبند و اسباب چاي و غذا در مسجد ببرند...

*****

مظاهری: مسأله- تشکیل مراسم مذهبی، نظیر سوگواری ها و جشن ها در مسجد اشکال ندارد.

(مسأله 908) بنابراحتياط واجب1 مسجد را به طلا نبايد زينت نمايند2 و همچنين نبايد3 صورت چيزهايي كه مثل انسان و حيوان روح دارد در مسجد نقش كنند. و نقاشي چيزهايي كه روح ندارد ، مثل گل و بوته مكروه است.

1- [عبارت «بنابراحتياط واجب» در رساله آيت الله اراكي نيست]

2- بهجت: و همچنين نبايد صورت چيزي را نقاشي كنند و بكشند، مخصوصاً چيزهايي كه مثل انسان و حيوان روح دارد، كه در غير مسجد هم اشكال دارد و احتمال دارد نماز خواندن در اين مساجد مكروه باشد، ولي نوشتن قرآن و احاديث صحيحه در مسجد مانعي ندارد.

3- اراكي: بنابراحتياط واجب...

فاضل: بنابراحتياط...

*****

گلپايگاني، صافي: مسأله- زينت كردن مسجد به طلا حرام است بنابراحتياط واجب؛ و همچنين است نقش كردن مسجد به صورت چيزهايي كه مثل انسان و حيوان روح دارد. و نقّاشي چيزهايي كه روح ندارد، مثل گل و بوته مكروه است.

خوئي، تبريزي، زنجاني: مسأله- احتياط مستحب اين است كه مسجد را به طلا و (زنجاني: يا نصب) صورت چيزهايي كه مثل انسان و حيوان روح دارد زينت نكنند.

مكارم: مسأله- تزيين كردن مسجد به طلا اشكال دارد؛ و همچنين احتياط آن است كه صورت چيزهايي كه روح دارد، مثل انسان و حيوان در مسجد نقش نكنند ولی در جای دیگر مانند کتابخانه مسجد مانعی ندارد.

سيستاني: مسأله- احتياط واجب اين است كه مسجد را به طلا زينت نكنند و احتياط مستحب آن است كه به صورت چيزهايي كه مثل انسان و حيوان روح دارد زينت نكنند.

وحید: مسأله- زینت کردن مسجد به طلا و صورت چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد ، بنابراحتیاط واجب جایز نیست؛ و نقاشی چیزهایی که روح ندارد، مثل گل و بوته مکروه است.

مظاهری: مسأله- زینت کردن مسجد به طلا و صورت چیزهایی که روح دارد مکروه است.

(مسأله 909) اگر مسجد خراب هم شود نمي توانند ان را بفروشند يا داخل ملك و جاده نمايند.1

1- نوري: مگر اينكه وليّ فقيه براساس مصالح مهمتري اجازه بدهد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 910.

(مسأله 910) فروختن در و پنجره و چیزهاي ديگر مسجد حرام است1 و اگر مسجد خراب شود، بايد اينها را صرف تعمير همان مسجد كنند2 و چنانچه به درد آن مسجد نخورد، بايد در مسجد ديگر مصرف شود، ولي اگر به درد مسجدهاي ديگر هم نخورد3، مي توانند آن را بفروشند و پول آن را اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد و گرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند4.

1- تبريزي: چه جزء بناء حساب بشود يا نه ،باطل است...

2- بهجت: و چنانچه در آن مسجد قابل مصرف نيست و همان مسجد به پول آن نياز دارد بفروشند صرف نیاز آن مسجد كنند. و اگر آن مسجد به خود آن و به پول آن نیاز ندارد، در مساجد دیگر آن را مصرف کنند و اگر آنجا هم نیاز نباشد بفروشند و پول آن را صرف مسجد کنند. و غلّه و نذوراتي كه براي مسجد معيّنی قرار داده شده، در صورت بي نياز بودن آن مسجد و يا معذور بودن مصرف در آن مسجد، مي توان انها را در ساير مساجد مصرف كرد و همچنين است حكم غلات و نذورات موقوفه مشاهد مشرفّه؛ و با تعذّر مصرف در موارد معيّن شده و يا مماثل آن، مي توان آن غّلات و نذورات را در مطلق خيرات و مبرّات مصرف نمود.

3- تبریزی: چنانچه جز بنا حساب نشود...

وحید: آنچه را که از اجزای مسجد شمرده نشود و وقف بر مسجد باشد ، می توانند با اذن ولی شرعی بفروشند و پول آن را اگر ممکن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند. و اگر آن هم ممکن نشد در سایر وجوه برّ و خیر صرف نمایند.

4- زنجاني: پول آن را بايد اگر ممكن است به مصرفي برسانند كه به مقصود واقف نزديكتر است.

*****

مظاهری: مسأله- اگر مسجد خراب شود فروختن آن و در و پنجره و چیزهای دیگر آن بدون اذن حاکم شرع جایز نیست. و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد ، می توانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند، بلکه می توانند مسجدی را که خراب نشده برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.

(مسأله 911) ساختن مسجد و تعمير مسجدي كه نزديك به خرابي مي باشد مستحب است1 و اگر مسجد طوري خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد، مي توانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند بلكه مي توانند مسجدي را كه خراب نشده، براي احتیاج مردم 2خراب كنند و بزرگتر بسازند.

1- وحید: ساختن مسجد و تعمیر آن مستحب است ...

2- وحید: برای احتیاج مردم به نماز ...

سبحانی: برای نماز خواندن در آن...

*****

مكارم: مسأله- ساختن مسجد مستحبّ است و هر قدر در جاي مناسب تر و بهتري باشد كه مسلمانان از آن بيشتر استفاده كنند بهتر است . تعمير مسجد نيز مستحبّ است و از بهترين كارها است واگر مسجد طوري خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد، مي توانند ان را بكلّي خراب كنند و دوباره بسازند . مسجدي كه خراب نشده و قابل استفاده است اگر نياز به توسعه دارد مي توان آن را خراب كرد و بهتر و بزرگتر ساخت.

مظاهری: مسأله- ساختن مسجد و تعمیر و تمیز کردن و روشن کردن چراغ در آن و مانند این ها مستحب است.[ونیز رجوع کنید به ذیل مساله 910.]

(مسأله 912) تميز كردن مسجد و روشن كردن چراغ آن1 مستحب است، و كسي كه مي خواهد مسجد برود، مستحب است خودرا خوشبو كند و لباس پاكيزه و قيمتي بپوشد2 و ته كفش خود را وارسي كند كه نجاستي به آن نباشد3 و موقع داخل شدن به مسجد4، اوّل پاي راست و موقع بيرون آمدن، اوّل پاي چپ را بگذارد و همچنين مستحب است از همه زودتر به مسجد آيد و از همه ديرتر از مسجد بيرون رود.

1- مكارم: و كوشش در تأمين حوائج آن...

2- اراكي: لباس پاكيزه و فاخر بپوشد...

مكارم: لباس پاكيزه بپوشد...

فاضل: لباس پاكيزه و فاخر و قيمتي بپوشد...

3- مكارم: كه الوده نباشد...

4- مكارم: شايسته است...

*****

بهجت: مسأله- چند چيز در مسجد مستحب است، از جمله: تميز كردن مسجد، روشن كردن چراغ آن، و قرار دادن محلّ تطهير از بول و غايط در خارج مسجد؛ و نيز مستحب است كسي كه مي خواهد مسجد برود ته كفش خود را وارسي كند كه نجاستي در آن نباشد و موقع داخل شدن به مسجد، اوّل پاي راست و موقع بيرون امدن ، اوّل پاي چپ را بگذارد.

مظاهری: مسأله- برای کسی که می خواهد مسجد برود شش امر مستحب است: 1- خود را خوشبو کند.2- لباس پاکیزه بپوشد. 3- ته کفش خود را وارسی کند که نجاستی به آن نباشد، 4- موقع داخل شدن، اوّل پای راست را ، و موقع بیرون آمدن اوّل پای چپ را بگذارد. 5- زودتر از دیگران به مسجد برود و دیرتر از دیگرن از مسجد بیرون بیاید، 6- دو رکعت نماز به قصد تحیّت و احترام مسجد بخواند.

مسأله اختصاصي

بهجت: مسأله 750- مستحب است مسجد داراي سقف نباشد، بلكه سايبان قرار دادن بر آن به غير بوريا مكروه است؛ مگر به سبب ضرورت و يا مرجّحات ديگري كه با وجود آنها، بنابرأقرب اين كراهت از بين می رود.

(مسأله 913) وقتي انسان وارد مسجد مي شود، مستحب است دو ركعت نماز به قصد تحيت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب يا مستحب ديگري هم بخواند كافي است.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 912.

(مسأله 914) خوابيدن در مسجد اگر انسان ناچار نباشد و صحبت كردن راجع به كارهاي دنيا1 و مشغول صنعت شدن و خواندن شعري كه نصيحت و مانند آن نباشد مكروه است. ( ونيز مكروه است آب دهان و بيني و اخلاط سينه را در مسجد بيندازد2 و گمشده اي را طلب كند و صداي خودرا بلند کند3، ولي بلند كردن صدا براي اذان مانعي ندارد.

1- زنجاني: و خريد و فروش...

2- سيستاني: بلكه در بعضي موارد حرام است...

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله سبحانی نیامده است.]

3- بهجت: و در هر صورت بايد از كارهايي كه با احترام مسجد منافات دارد يا مزاحم نمازگزاران است اجتناب كند...

*****

مكارم: مسأله- خوابيدن در مسجد و سخن گفتن درباره كارهاي دنيا و خواندن اشعاري كه نصيحت و مانند آن در آن نباشد مكروه است؛ و همچنين انداختن آب دهان و بيني و اخلاط سينه در مسجد و بلند كردن صدا و داد و فرياد و آنچه با موقعيّت مسجد منافات دارد مكروه مي باشد.

مظاهری: مسأله- در مسجد و حرم امامان علیهم السلام شش امر مکروه است: 1- خوابیدن؛ 2- انجام کاری یا صحبتی درباره دنیا؛ 3- کثیف نمودن آنجا؛ 4- بلند کردن صدا؛ 5- راه دادن بچه یا دیوانه (در صورت ایجاد مزاحمت) ؛ 6- وارد شدن کسی که بوی دهان یا لباس یا بدن او مردم را اذیت می کند.

(مسأله 915) راه دادن بچه و ديوانه به مسجد مكروه است1 . و كسي كه پياز و سير و مانند اينها خورده كه بوي دهانش مردم را اذيت مي كند مكروه است به مسجد برود.

1- فاضل، مكارم: ولي اگر آوردن بچه ها مزاحمتي ايجاد نكند و باعث علاقمندي آنان به نماز و مسجد شود مستحب است (مكارم: و گاه واجب)...

سيستاني: راه دادن ديوانه به مسجد مكروه است و همچنين است راه دادن بچّه اگر موجب زحمت نمازگزاران شود و يا اين كه احتمال رود مسجد را نجس كند. و در غير اين دو صورت مانعي از راه دادن بچه به مسجد نيست بلكه گاهي اولويّت دارد...

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 914

*****

بهجت: مسأله- مستحب است كه در مسجد از خريد و فروش و ساير معاملات (عقود و ايقاعات) غير عبادي خودداري شود؛ و امّا مانند نذر و وقف و نكاح چون حيثيت عبادي دارند اشكالي ندارد، و مستحب است از ورود ديوانگان و اطفال غير مميز كه مراعات آداب مساجد را نمي نمايند به مساجد خودداري شود؛ و مكروه است كسي كه بوي بدي از او استشمام مي شود مثل بوي سير و پياز، داخل مسجد شود و بعيد نيست نمازي را كه با اين حال خوانده، اعاده اش مستحب باشد.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله 753- تعرّض به معابد يهوديان و مسيحيان كه در ذمّه اسلام هستند و آن معابد هم در دست خود آنها است جايز نيست و آن اماكن مثل مساجد محترم است و جايز نيست خراب كردن آنها مگر با شرايطي، كه در مساجد هم جاري است.

سبحانی: مسأله 771- نهادن جسد میت در مسجد پیش از غسل دادن اگر موجب سرایت نجاست و مستلزم هتک مسجد نباشد مانع ندارد ، و بعد از غسل دادن بی اشکال است . و صحن مسجد اگر مسجد نباشد شستن و غسل دادن میت در آنجا اگر مخالف با وقف نباشد و موجب هتک نشود اشکال ندارد