10- ترتيب
(مسأله 1108) اگر عمدا ترتيب نماز را به هم بزند، مثلا سوره را پيش از حمد بخواند، يا سجود را پيش از ركوع بجا آورد، نماز باطل مي شود1.
1- بهجت: بنابراحتياط.
*****
گلپايگاني، صافي: مسأله- اگر عمداً ترتيب نماز را به هم بزند و جزئي را كه ركن نيست جلوتر بجا آورد مثلا سوره را پيش از حمد بخواند احتياط واجب آن است كه بعد از حمد سوره را دوباره بخواند و نماز را تمام كند و اعاده نمايد ولي اگر به همان سوره كه پيش از حمد خوانده اكتفا كند يا آن كه جزئي را كه ركن است به غير ترتيب بجا آورد و يا يك سجده را پيش از ركوع بجا آورد نماز باطل مي شود.
زنجاني: مسأله- اگر عمدا ترتيب نماز را بهم بزند نمازش باطل مي شود؛ چه در مورد اجزاء واجب باشد مثلا سجود را پيش از ركوع بجا آورد چه در مورد اجزاء مستحب باشد مثلا سوره را پيش از حمد بخواند يا قنوت را پيش از سوره بخواند.
وحید: مسأله- اگر عمدا ترتیب نماز را به هم بزند نماز باطل می شود، مثل آنکه سوره را پیش از حمد بخواند مگر اینکه به هم خوردن ترتیب در غیر دو رکن باشد و آن شخص هم جاهل قاصر باشد که در این صورت نماز صحیح است.
مكارم، مظاهری: مسأله- نمازگزار بايد كارهاي نماز را به ترتيبي كه در مسائل گذشته گفته شد انجام دهد و اگر عمداً برخلاف آن انجام دهد مثلا سجود را قبل از ركوع يا تشهّد را قبل از سجده انجام دهد نمازش باطل است؛ و اگر از روي فراموشي باشد بايد تا داخل ركن بعد نشده برگردد و انجام دهد به طوري كه ترتيب حاصل شود و اگر وارد ركن بعد شده نمازش صحيح است، مگر آن كه جزء فراموش شده از اركان نماز باشد مثل اين که ركوع را فراموش كند تا وارد سجده دوم (مظاهری: سجده اول) شود كه در اين صورت نمازش باطل است.
(مسأله 1109) اگر ركني از نماز را فراموش كند و ركن بعد از آن را بجا آورد، مثلا پيش از آن كه ركوع كند دو سجده نمايد، نماز باطل است1.
1- سيستاني: بنابراحتياط واجب.
مكارم، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1108.
*****
زنجاني: مسأله- اگر ركوع را فراموش كند و قبل از سجدۀ دوم يادش بيايد، بايد برگردد و ركوع را انجام دهد و نمازش صحيح است و اگر بعد از اينكه براي سجده دوم سر را به زمين و مانند ان گذاشت يادش بيايد به احتياط واجب دو سجده را ناديده گرفته و پس از انجام ركوع و سجود نماز را تمام كند و پس از آن نماز را دوباره انجام دهد اگر يك سجده يا دو سجده را فراموش كند و قبل از رسيدن به ركوع ركعت بعد يادش بيايد بايد باز گشته و سجده فراموش شده را انجام دهد و نمازش صحيح است و اگر بعد از رسيدن به ركوع ركعت بعد يادش يايد كه يك سجده را فراموش كرده نماز را ادامه مي دهد و صحيح است و بعد ازنماز قضاي سجده فراموش شده و دو سجده سهو بجا مي آورد و اگر يادش بيايد كه دو سجده از يك ركعت را فراموش كرده، نمازش باطل است.
(مسأله 1110) اگر ركني را فراموش كند و چيزي را كه بعد از آن است و ركن نيست به جا آورد مثلا پيش از آن كه دو سجده كند تشهّد بخواند بايد ركن را بجا اورد و آنچه را اشتباهاً پيش از آن خوانده دوباره بخواند1.
این مسأله در رساله آيت الله زنجاني نیست.
1- فاضل: و بنابراحتياط مستحب براي هر زياده دو سجده سهو بجا اورد.
مكارم، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله1108.
(مسأله 1111) اگر چيزي را كه ركن نيست فراموش كند و ركن بعد از آن را بجا آورد مثلا حمد را فراموش كند و مشغول ركوع شود1 نمازش صحيح است2.
1- بهجت: و در ركوع يادش بيايد كه حمد را نخوانده بايد بگذرد و نمازش صحيح است.
2- زنجاني: نمازش را ادامه مي دهد و صحيح است.
مكارم، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1108.
*****
فاضل: مسأله- اگر يكي از واجبات غير ركني فراموش شود، چنانچه آن واجب، واجب مستقل است، مثل حمد و سوره در اين صورت اگر بعد از توجه بخواهد برگردد مستلزم زيادي ركن شود، مثلا سوره را فراموش كرده و در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد نمازش صحيح است و احتياط مستحب آن است كه دو سجده سهو بجا آورد؛ و اگر بازگشت مستلزم زيادي ركن نشود بايد برگردد و جزء فراموش شده را بجا آورد و اعمال بعدي را بجا آورد و به احتياط مستحب براي هر جزئي كه اضافه كرده دو سجده سهو بجا آورد اما اگر واجبی که ترك شده مستقل نباشد بلكه در ضمن واجب ديگري باشد، مثل ذكر سجده در اين فرض اگر بعد از انجام واجب اصلي (سربرداشتن از سجده) يادش بيايد نمازش صحيح است و مستحب است دو سجده سهو بجا آورد.
(مسأله 1112) اگر چيزي را كه ركن نيست فراموش كند و چيزي را كه بعد از آن است و آن هم ركن نيست بجا آورد 1 مثلا حمد را فراموش كند و سوره را بخواند ([چنانچه مشغول ركن بعد شده باشد مثلا در ركوع يادش بيايد كه حمد را نخوانده، بايد بگذرد و نماز او صحيح است و2] اگر مشغول ركن بعد نشده باشد3) بايد آنچه را فراموش كرده بجا آورد و بعد از آن چيزي را كه اشتباها جلوتر خوانده دوباره بخواند.
1- زنجاني: و هنوز وارد ركن بعد نشده يادش بيايد، مثلا تشهّد را فراموش كند و تسبيحات اربعه را خوانده، هنوز وارد ركوع نشده يادش بيايد بايد آنچه را فراموش كرده بجا آورده و بعد از آن چيزي را كه اشتباها جلوتر خوانده دوباره بخواند و نمازش صحيح است.
2- [قسمت داخل كروشه در رساله آيت الله بهجت نيست]
3- [قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئي، تبريزي و سيستاني و وحید نيست]
فاضل: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1111.
مكارم، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1108.
(مسأله 1113) اگر سجده اول را به خيال اين كه سجده دوم است يا سجده دوم را به خيال اين كه سجده اول است بجا اورد نماز صحيح است و سجده اول او سجده اول و سجده دوم او سجده دوم حساب مي شود1.
این مسأله در رساله آيات عظام بهجت ، مكارم و مظاهری نیست.
1- نوري: ولي اگر بعد از نماز متوجه شود در صورت اول يك سجده جا مانده است قضاي آن را بجا بياورد و دو سجده سهو نيز بجا بياورد و در صورت دوم چون يك سجده اضافه شده است دو سجده سهو براي آن لازم است.
