1- خوردن وآشامیدن
مسأله 1572- نه چيز1 روزه را باطل مي كند2: اول : خوردن و آشاميدن ، دوم: جماع، سوم: استمناء3، و استمناء آن است كه انسان با خود4 كاري كند كه مني از او بيرون آيد5. چهارم: دروغ بستن به خدا و پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و جانشينان پيغمبر عليهم السلام6. پنجم: رساندن غبار غليظ به حلق7. ششم: فرو بردن تمام سر در آب8. هفتم: باقي ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح . هشتم: اماله كردن با چيزهاي روان ، نهم: قي كردن9 و احكام اينها در مسائل آينده گفته مي شود.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- سيستاني: هشت چيز...
2- وحید: هر چند بطلان در بعضی آنها بنابراحتیاط است...
مكارم: كارهايي كه روزه را باطل مي كند، بنابراحتياط نه چيز است...
3- گلپايگاني، صافي، مكارم: [پايان مورد سوم].
4- خوئي،وحید، تبريزي: با خود يا ديگري غير از جماع...
5- سيستاني: سوم: استمناء: و استمناء آن است كه مرد با خود يا به وسيله ديگري بدون جماع، كاري كند كه مني از او بيرون آيد، و تحقق آن درزن به نحوي است كه در مسأله [346] بيان شد...
سبحانی: سوم: استمناء، و استمناء آن است که انسان از غیر طریق نزدیکی کاری کند که منی از او بیرون آید...
6- سيستاني: بنابراحتياط واجب...
بهجت: چهارم: دروغ بستن به خدا و پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و جانشينان پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و معصومين عليهم السلام...
وحید: چهارم: دروغ بستن به خدا و پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم و ائمّه معصومین علیهم السلام...
7- اراكي، خوئي، بهجت، تبريزي: پنجم: رساندن غبار به حلق ...
سیستانی، وحید: پنجم: رساندن غبار به حلق بنابراحتیاط واجب...
8- گلپايگاني، صافي: كه حرام است و بنابراحتياط لازم روزه را هم باطل مي كند...
[مورد ششم در رساله آیت الله سیستانی نیست.]
9- سیستانی، مکارم: عمدا قی کردن...
*****
زنجاني:مسأله- هفت چیز روزه را باطل می کند: اول: خوردن و آشامیدن. دوم: جماع. سوم: استمناء. چهارم: دروغ بستن بر خدا و پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم یا یکی از امامان علیه السلام. پنجم: باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح. ششم: اماله کردن. هفتم: قي كردن، بجز اين هفت چيز، بر روزه دار حرام است سر را در آب فرو برد ولي ظاهراً روزه را باطل نمي كند و احتياط مستحب آن است كه از رساندن غبار به حلق خودداري كند. احكام اينها در مسائل آينده گفته مي شود.
1- خوردن وآشاميدن
مسأله 1573- اگر روزه دار1 عمداً چيزي بخورد يا بياشامد، روزه او باطل مي شود، چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاك و شيره درخت و چه كم باشد يا زياد2، حتي اگر مسواك را از دهان بيرون آورد 3و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد روزه او باطل مي شود4 مگر آن كه 5 رطوبت مسواك در آب دهان 6به طوري از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود7.
1- خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: اگر روزه دار با التفات به اين كه روزه دارد...
2- تبريزي، بهجت: [پايان مسأله]
فاضل: حتي اگر كسي نخ را با آب دهانش تر كند و دوباره به دهانش ببرد و رطوبت آن را فرو برد روزه او باطل مي شود، و همين طور رطوبت مسواك، مگر اينکه رطوبت آنها بطوري در آب دهان از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود.و همين طور با فرو رفتن بقاياي غذايي كه از بين دندانها بيرون مي آيد روزه باطل مي شود.
3- وحید: حتی اگر رطوبتی از دهان بیرون آورد ...
4- زنجاني: مگر آن كه رطوبت مسواك در دهان بسیار كم باشد و منظور از كلمه «عمدا» در اين مسأله و مسائل بعدي آن است كه انسان با توجه به روزه داربودن خود، كاري انجام دهد.
5- گلپايگاني، صافي، نوري: بلكه اگر...
6- وحید: رطوبت در آب دهان ...
7- گلپايگاني، صافي، نوري: ولي بداند كه در دهان باقي است (نوري: و با آب دهان مخلوط شده است) بنابراحتياط لازم نبايد آن را فرو برد.
مسأله 1574- اگر موقعي كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد و چنانچه عمداً فرو بردروزه اش باطل است1 و به دستوري كه بعداً2 گفته خواهد شد كفّاره هم بر او واجب مي شود.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- مظاهری: و کفّاره هم بر او واجب می شود.
2- زنجانی: در مسأله [1660]...
مسأله 1575- اگر روزه دار سهواً 1چيزي بخورد يا بياشامد، روزه اش باطل نمي شود.
1- مظاهری: یا جهلا ...
*****
مکارم: مسأله- خوردن و آشامیدن از روی سهو و فراموشی روزه را باطل نمی کند.
مسأله 1576- احتياط واجب آن است كه روزه دار1 از استعمال آمپولي2 كه بجاي غذا به كار مي رود خودداري كند3، ولي تزريق آمپولي كه عضو را بي حس مي كند4 يا به جاي دوا استعمال مي شود اشكال ندارد5.
1- فاضل: بايد روزه دار...
نوري: احتياط مستحب آن است كه روزه دار...
2- زنجانی: سرم و آمپولی که...
3- بهجت: بلكه اجتناب خالي از وجه نيست....
4- بهجت: يا به جهت ديگر استعمال مي شود، اشكال ندارد و اجتناب از آمپولي كه معلوم نيست از قسم اول باشد يا نه، لازم نيست.
5- نوري: و تزريق هيچ نوع آمپول ها روزه را باطل نمي كند.
*****
اراكي: مسأله- استعمال آمپولهايي كه تزريق مي شود، تقويتي باشد يا غيرتقويتي، و نيز سرم غذايي و تقويتي – چون در موارد مذكور أكل و شرب صادق نيست- اشكال ندارد[1].
گلپايگاني، صافي: مسأله- احتياط مستحب آن است كه روزه دار از استعمال آمپول خوداري كند و فرق بين آمپولها نيست، و اگر لازم شد و تزريق كرد، روزه او باطل نمي شود.
خوئي، تبريزي: مسأله- آمپولي كه عضو را بي حس مي كند يا به جهت ديگر استعمال مي شود، براي روزه دار اشكال ندارد و بهترآن است كه از استعمال آمپولي كه بجاي دواء و غذا به كارمي برند، خودداري كنند.
سيستاني: مسأله- آمپول و سرم روزه را باطل نمي كند هرچند آمپول تقويتي يا سرم قندي نمكي باشد و همچنين اسپري كه براي تنگي نفس استعمال مي شود اگر دارو را فقط وارد ريه كند روزه را باطل نمي كند و همچنين دارو در چشم و گوش ريختن روزه را باطل نمي كند اگر چه مزه آن به گلو برسد و اگر در بيني بريزد اگر به حلق نرسد روزه را باطل نمي كند.
وحید: مسأله- تزریق آمپولی که به جای دوا بکار می رود یا عضور ا بی حس می کند اشکال ندارد. و احتیاط مستحب آن است که روزه دار از استعمال آمپولی که به جای آب و غذا بکار می رود خودداری کند.
مكارم: مسأله- تمام انواع آمپولها دارويي يا تقويتي كه به صورت عضلاني تزريق مي شوند و همچنين تزريق عضلاني واكسن براي افراد روزه دار اشكالي ندارد ولي تزريق آمپولها و سرمهاي وريدي(که در رگ تزریق می شود) جايز نيست.همچنین تزریق خون روزه را باطل می کند اما باید تا اخر روز از کارهای که روزه را باطل می کند خودداری نماید و احتیاطا قضای ان را نیز بجا اورد.
مظاهری: مسأله- تزریق آمپولی که عضو را بی حس می کند یا به جای دارو استعمال می شود اشکال ندارد ولی بهتر است که روزه دار از استعمال آمپول یا سرمی که به جای غذا بکار می رود خودداری کند.
مسأله 1577- اگر روزه دار چيزي را كه لاي دندان مانده است 1عمداً فرو ببرد، روزه اش باطل مي شود.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- وحید: با التفات به اینکه روزه دارد...
فاضل: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1573.
مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1578.
مسأله 1578- كسي كه مي خواهد روزه بگيرد لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند، ولي اگر بداند 1غذايي كه لاي دندان مانده در روز فرو مي رود2 چنانچه خلال نكند و چيزي از آن فرو رود، روزه اش باطل مي شود3 بلكه اگر هم فرو نرود بنابراحتياط واجب بايد قضاي آن روز را بگيرد.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1-وحید: یا اطمینان داشته باشد...
2- زنجاني: چنانچه عمداً خرده های غذا را بیرون نیاورد روزه اش باطل می باشد هر چند در روز فرو نرود. اما چنانچه توجه نداشته باشد که این کار روزه را باطل می کند با خلال نکردن روزه اش باطل نمی شود مگر در روز خرده های غذا فرو رود.
بهجت: بايد خلال كند...
سيستاني: بايد خلال كند. [پايان مسأله]
3- اراكي، خوئي، وحید، مظاهری: [پایان مسأله]
بهجت: و اگر هم فرو نرود، باز اخلال به نيّت كرده ولي اگر نمي داند كه غذا فرو خواهد رفت يا نه، مستحب است خلال كند و اگر هم اتّفاقاً و سهواً فرو برد، روزه باطل نيست.
گلپايگاني، تبريزي، صافي، فاضل: چنانچه خلال نكند، روزه اش باطل مي شود (گلپايگاني، صافي، فاضل: خواه چيزي از آن فرو رود يا فرو نرود.)
*****
مكارم: مسأله- كسي كه مي خواهد روزه بگيرد بهتر است پيش از اذان صبح دندانهايش را بشويد و خلال كند و اگر بداند غذايي كه لاي دندان مانده در روز فرو مي رود احتياط واجب آن است كه قبلاً آن را بشويد و خلال كند و اگر نكند و غذا فرو رود، روزه را تمام كند و بعد قضا نمايد.
مسأله 1579- فرو بردن آب دهان، اگر چه بواسطه خيال كردن ترشي و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمي كند.
اين مسأله دررساله آيات عظام بهجت و سبحانی نيست.
مسأله 1580- فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا به فضاي دهان نرسيده اشكال ندارد، ولي اگر داخل فضاي دهان شود، احتياط واجب 1 آن است كه آن را فرو نبرد2.
اين مسأله دررساله آيت الله سبحانی نيست.
1- سيستاني، زنجاني، : احتياط مستحب...
مظاهری: بهتر...
2- اراكي: نبايد آن را فرو برد.
*****
بهجت: مسأله- جواز فرو بردن اخلاط سر و سينه، در صورتي كه در غير حال روزه امري عادي باشد و به فضاي دهان نرسيده باشد خالي از وجه نيست، و اگر به فضاي دهان رسيد و آن را فرو برد، بنابراحتياط واجب روزه را باطل مي كند.
مسأله 1581- اگر روزه دار به قدري تشنه شود كه بترسد از تشنگي بميرد1 مي تواند2 به اندازه اي كه ازمردن نجات پيدا كند3 آب بياشامد ولي روزه او باطل مي شود4 و اگر ماه رمضان باشد، بايد در بقيه روز از بجا آوردن كاري كه روزه را باطل مي كند خودداري نمايد5.
1- تبريزي: يا به مرض مبتلا شود...
2- گلپايگاني، صافي، وحید: واجب است...
3- تبريزي: به اندازه اي كه از خوف، نجات پيدا كند...
4- بهجت: اما در ماه رمضان تا مغرب از ساير مفطرات اجتناب كند.
مظاهری: اگر روزه دار به قدری تشنه شود که تحمّل آن طاقت فرسا باشد و یا خوف ضرر بدهد می تواند به اندازه رفع ضرورت آب بیاشامد ولی روزه او باطل می شود...
5- فاضل: و قضاي آن را هم بگيرد.
وحید: و همچنین اگر بترسد که از نخوردن آب به او ضرر معتنابهی برسد یا آب نخوردن برای او موجب حرج باشد که عرفا قابل تحمّل نباشد که در این دو صورت می تواند به اندازه رفع ضرر و حرج آب بیاشامد.
*****
زنجاني: مسأله- اگر روزه دار اتّفاقاً به قدري تشنه شود كه از ادامه روزه بر جان خود بترسد يا روزه بر او حرجي يا ضرري داشته باشد، مي تواند به قدري كه سيراب نشود، آب بياشامد و روزه او باطل مي باشد و اگر ماه رمضان باشد بايد در بقيه روز از بجا آوردن كاري كه روزه را باطل مي كند خودداري كند، بلكه بنابراحتياط در روزه واجب غير ماه رمضان نيز امساك نمايد.
سيستاني: مسأله- اگر روزه دار بقدري تشنه شود كه بترسد از تشنگي بميرد، يا به او ضرري برسد يا آن كه به سختي بيفتد كه نمي تواند آن را تحمّل كند، مي تواند به اندازه اي كه ترس از اين امور بر طرف شود آب بياشامد، بلكه در فرض ترس از مرگ و مانند آن، واجب است ولي روزه او باطل مي شود و اگر ماه رمضان باشد، بايد بنابراحتياط لازم بيشتر از آن نياشامد و در بقيه روز از انجام كاري كه روزه را باطل مي كند خودداري نمايد.
مكارم: مسأله- اگر روزه دار به اندازه اي تشنه شود كه طاقت تحمّل آن را ندارد و يا ترس بيماري و تلف داشته باشد، مي تواند به اندازه ضرورت، آب بنوشد ولي روزه او باطل مي شود و اگر ماه رمضان باشد،بايد بقيه روز را امساك كند.
سبحانی: مسأله- اگر روزه دار به قدری تشنه شود که برای او تحمّل تشنگی موجب عسر و حرج است می تواند به اندازه ای که رفع مشقّت کند آب بیاشامد و روزه او باطل نمی شود .
مسأله 1582- جويدن غذا براي بچه يا پرنده و چشيدن غذا و مانند اينها كه معمولاً به حلق نمي رسد،1 اگر چه اتّفاقاً به حلق برسد، روزه راباطل نمي كند2، ولي اگر انسان از اول بداند كه به حلق مي رسد چنانچه فرو رود3، روزه اش باطل مي شود و بايد قضاي آن رابگيرد و كفّاره هم بر او واجب است4.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- مظاهری: جویدن و چشیدن غذا که معمولا به حلق نمی رسد...
2- بهجت: و احتياط مستحب است كه اين امور را در صورت عدم حاجت و ضرورت ترك كنند.
وحید: ولی اگر انسان از اول بداند یا اطمینان داشته باشد که به حلق می رسد روزه اش باطل می شود و باید قضای آن را بگیرد و در صورت رسیدن به حلق کفّاره بر او واجب است.
3- [عبارت «چنانچه فرو رود» در رساله آيات عظام: خوئي، سيستاني و تبريزي نيست]
4- گلپايگاني، صافي: اگر انسان از اول بداند كه به حلق مي رسد، روزه اش باطل مي شود هر چند به حلق نرسد و بايدقضاي آن را بگيرد و اگر به حلق رسيده، كفّاره هم بر او واجب است.
*****
زنجاني: مسأله- جويدن غذا براي بچه يا پرنده و چشيدن غذا و مانند اينها كه معمولاً فرو نمي رود، اگر چه اتّفاقاً فرو رود روزه راباطل نمي كند، ولي در روزه ماه رمضان اگر انسان از اول بداند كه فرو مي رود و روزه باطل مي شود، اگر قصد كند كه اين كار را انجام دهد، روزه اش باطل است؛ هرچند آن را انجام ندهد و اگر در اثر انجام اين كار غذا فرو رود، كفّاره نيز دارد.
مكارم: مسأله- جويدن غذا براي بچه و همچنين چشيدن غذا و مانند آن، و شستشوي دهان با آب يا دارو اگر چيزي از آن فرو نرود، روزه را باطل نمي كند، و اگر بدون اراده به حلق برسد، اشكالي ندارد ولي اگر از اول بداند بي اختيار به حلق مي رسد روزه اش باطل است و قضا و كفّاره دارد.
مسأله 1583- انسان نمي تواند براي ضعف، روزه را بخورد، ولي اگر ضعف او به قدري است كه معمولاً نمي شود آن را تحمّل كرد1، خوردن روزه اشكال ندارد2.
1- بهجت: كه مشقّت شديدي داشته، به طوري كه معمولاً نمي شود آن را تحمّل كرد...
2- زنجاني: بلي، بعضي از اشخاص مانند پیرمردها و پیرزنان مي توانند به جهت مشقّت، روزه را بخورند.
بهجت: ولي اگر تا سال ديگر خوب شد بايد قضاي آن را بگيرد.
وحید: اگر ضعف به قدری باشد که برای روزه دار عرفا قابل تحمّل نباشد خوردن روزه اشکال ندارد.
مكارم: اگر به قدري ضعف پيدا كند كه تحمّل آن بسيار مشكل شود. مي تواند روزه را بخورد، و همچنين اگر خوف بيماري داشته باشد.
مسأله اختصاصی
سبحانی: مسأله 1258- تریاک کشیدن حرام است و اشخاصی که معتاد به کشیدن تریاک هستند و نمی توانند ترک کنند و با این حال نمی توانند روزه بگیرند می توانند به مقدار دفع ضرورت تریاک بکشند و روزه را واجب است بگیرند
