به گزارش «تابناک»؛ از جمله استانهای پر بارش کشور ـ که سالانه چیزی حدود ۶۰۰ میلی متر بارش را داشت و امسال به رغم گذشت چهل روز با نگرانیهای فراوانی در این زمینه همراه بوده است ـ میتوان به استان مازندران اشاره کرد که در حاشیههای شمالی رشته کوه البرز قرار گرفته و آب و هوای معتدل و پرباران آن به صورت جدی تهدید میشود.
بررسیها در مورد وضعیت بارش برف و باران در این استان در سال آبی جاری، حکایت از آن دارد که بارشهای پاییزی امسال، تأخیر داشته و سامانههای بارشی محدودی نیز که در مهرماه امسال در شهرستانهای مختلف استان بارید، به لحاظ زمانی و مکانی توزیع مناسبی نداشته است.
هفته آغازین سال آبی جاری، سامانه بارشی شدیدی در استان مازندران شروع به باریدن گرفت که بلافاصله پس از آغاز بارش، بسیاری از رودهای منطقه طغیان کرد و در برخی شهرستانها حجم بارش ۳۰۰ میلی متر در یک شبانه روز ثبت شد. این در حالی بود که سابق بر این، بارش ۶۰۰ میلی متر حجم سالانه در یک سال و منظم توزیع میشد.
در روزهای ۱۳ و ۱۴ مهرماه نیز بارش بالای ۷۰ میلی متر و بالاتر از توان زیرساختهای شهری و روستایی استان، زمینه تخریب بسیاری از پل و جادهها را فراهم کرد که این رخداد خود به خوبی نشان داد، مدیران اجرایی استان، تصور بارشهای بی نظم و پر حجم اینچنینی را نداشتند.
جدا از بازه زمانی کوتاه و پر حجم سه سامانه بارشی چهل روز گذشته، موضوع مهم دیگر در این زمینه، توزیع نامناسب جغرافیایی این بارشها بود که بر اساس اطلاعات دریافتی و نقل قول کارشناسان، بیشترین حجم بارشها در غرب و مرکز استان رخ داد و بخشهای شرقی استان آنچنان از بارشهای اخیر منتفع نشدند.
یکی از معایبی که میتوان برای بارشهای لحظهای و پر حجم مورد اشاره قرار داد، عدم نقش مؤثر آنها در تقویت سفرههای آب زیر زمینی و خروجشان از دسترس است که در مورد سامانههای اخیر بارشی استان مازندران به خوبی این رویه را میتوان دید؛ بارشهایی که علاوه بر معایب مورد اشاره، خسارات فراوانی نیز به زیرساختهای عمرانی شهر و روستاهای منطقه وارد کرد.
کارشناسان و مدیران محلی استان متوسط بارشهای مهرماه را ۱۱۷ میلی متر عنوان میکنند و تأکید دارند، با اینکه طی سه سامانه بارشی اخیر در مناطق غربی استان نزدیک به ۴۰۰ میلیمتر بارش رخ داد، شهرستانهای شرقی کمتر از ۸۴ میلی متر بارندگی را تجربه کردند.
محمدابراهیم یخکشی، مدیر عامل آب منطقهای استان در همین رابطه به رسانهها گفت: بیشترین بارش در دشتهای مناطق غرب استان با میانگین ۳۹۵ میلیمتر و کمترین بارش در ارتفاعات بخش مرکزی استان با متوسط ۸۴ میلیمتر اتفاق افتاده است، درحالیکه عمده سدهای بزرگ و مخزنی نیز در این مناطق وجود دارند.
وی افزود: در مناطق شرقی استان خیلی شاهد افزایش حجم مخازن سدها نبودیم و حتی در برخی رودخانهها از جمله تجن، میزان بارش حدود ۱۸ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای مازندران با بیان اینکه بارشها در مهرماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، یک درصد افزایش داشته و در مقایسه با دوره شاخص دراز مدت ۳۷ درصد کاهش را نشان میدهد، تصریح کرد: ضرورت دارد مردم در استفاده بهینه و مطلوب از آب زیرزمینی و حفظ این سرمایه ملی همکاری لازم را داشته باشند.
جدا از مواردی که به آن اشاره شد، موضوع مهم دیگر در مورد بارشهای مناسب برای استان مازندران با حجم انبوهی از پوشش گیاهی و جنگل، لزوم وقوع بارش برف در ارتفاعات است که سبب میشود در فصل تابستان شاهد حیات و تغذیه مناسب رودهای دائمی باشیم؛ روندی که در صورت نباریدن برف با خسارات فراوانی رو به رو خواهد شد و کاهش آورد آبی رودها در کنار کاهش حجم ذخیره سدهای استان از ابتداییترین خسارات آن خواهد بود.
عدم بارش برف در چهل روز اخیر و فعال شدن تنها سه سامانه بارشی مقطعی و زودگذر در این استان شمالی، اکنون موضوع مهمی است که میتوان از آن به یکی از اصلیترین پیامدهای تغییر اقلیم در کشور اشاره کرد.
این البته همه دلایلی که میتوان به استناد آن به تغییر اقلیم در استان سرسبز مازندران اشاره کرد، نیست و باید به آن موضوع شکسته شدن رکورد سی ساله گرمای پاییزی را نیز افزود؛ حقیقتی انکار ناشدنی که در روزهای اخیر در برخی نقاط استان مثل شهرستانهای نوشهر، رامسر، قائمشهر و بابلسر، رکورد عجیب دمای ۳۵ تا ۴۰ درجه آن هم در فصل پاییز را ثبت کرد.
روندی که باعث خواهد شد، از سویی حجم بارشها پراکنده و نامنظم باشد و از سویی بارش برف را ناممکن کند و از سوی دیگر به تبخیر شدید منابع آب سطحی منجر شود.
در چنین شرایطی آنچه بیش از پیش لازم می نماید، توجه مدیران و متولیان آب استان به این بحران و تغییر روندهای سنتی مدیریت منابع آب در این استان است.