فتاوای آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قدس سره)
تدليس و فريب
سؤال 1499 :تدليس چيست؟
جواب: تدليس اين است كه زن يا مرد را طورى توصيف كنند كه موجب گول خوردن و اشتباه طرف ديگر در امر ازدواج شود. مثل اينكه عيبهاى او را نگويند يا صفاتى را براى او ذكر كنند كه نداشته باشد. مثلا بگويند دكتر است يا مغازه دار است يا در فلان شركت با فلان مقدار حقوق كار مى كند يا فلان سمت ادارى را دارد كه اگر اين اوصاف را نمى گفتند يا عيوب او را مى گفتند، طرف مقابل راضى به اين ازدواج نمى شد.
سؤال 1500 :حكم تدليس را بيان فرماييد.
جواب: اگر تدليس به اخفاى عيبهايى باشد كه موجب فسخ عقد مى گردد، طرف مقابل مى تواند نكاح را فسخ كند. اما اگر به اخفاى آن عيبها نباشد، بلكه به اخفاى عيوب ديگر يا ابراز صفات كمال باشد، در صورتى كه حق فسخ پيدا مى شود كه امور مذكوره، به نحو شرط در ضمن عقد آمده باشد. يا اگر قبلا از اين امور صحبت شده، عقد مبنى بر اين امور خوانده شده باشد.
سؤال 1501 :اگر از طرف زوجه اظهاراتى شود كه موجب تدليس و فريب زوج گردد و عقد بر طبق آن جارى گردد، آيا مهرالمسمّى به گردن او است يا مهرالمثل؟
جواب: در صورتى كه دخول محقق شده باشد، و شوهر اختيار كند استمرار زوجيت را، لازم است مهرالمسمّى را بپردازد. و در صورت اختيارِ فسخ، زن استحقاق مهر ندارد.
سؤال 1502 :مردى در ازدواج با دخترى تدليس كرده و خود را عوضى معرفى كرده است. مثلا خود را دكتر يا مهندس معرفى كرده، كه اگر خود را اينگونه معرفى نمى كرد حتماً دختر راضى نمى شد، آيا به خاطر ندانستن موضوع، براى دختر اختيار فسخ عقد هست يا نه؟
جواب: در صورتى كه در عقد ازدواج شرط دكتر يا مهندس بودن زوج شده باشد، يا به نحوى توصيف كرده كه عقد مبنى بر آن وصف واقع شده، كه به منزله شرط ضمنى بوده، و بعد تخلف وصف ظاهر و واضح شده است، زن اختيار فسخ عقد را دارد. و چنانچه قبل از دخول فسخ كند، حق مهر ندارد. و اگر بعد از دخول فسخ كند، حق مهر دارد.
سؤال 1503 :مردى به عنوان داشتن شغل معين، زنى را به عقد دائم خود درآورده است. و بعد معلوم شده كه زمان عقد و بعد از عقد داراى شغل معين نبوده است. آيا اين مورد هم از موارد تدليس محسوب مى گردد يا خير؟
جواب: در فرض مسأله، اثبات خيار براى زوجه، به اين نحو تدليس مشكل است.
سؤال 1504 :در صورتى كه اطرافيان دختر بعضى از عيوب دختر را مثل پيسى، سوختگى، كچلى، بيان نكنند، آيا به مجرد نگفتن تدليس مى باشد؟ و شوهر حق پيدا مى كند عقد را فسخ كند؟
جواب: مجرد نگفتن عيب تدليس نيست.
سؤال 1505 :اگر در ازدواج تدليس صورت گيرد، ولى زوج ازدواج را به اميد برطرف شدن عيب فسخ نكند، و بعد ناچار شود زن را طلاق دهد، آيا مى تواند در مهر (نصف يا تمام آن) به مدلس رجوع كند؟
جواب: در فرض سؤال، استقرار نصف يا تمام مهريه مستند به خودش مى باشد و حق رجوع به مدلّس را ندارد.
سؤال 1506 :شوهر ديوانه شده است و همسر او عقد را فسخ نكرده است، ولى حال كه شوهر بهبودى يافته، آيا همسرش حق دارد با ادعاى اينكه نمى دانسته مى تواند عقد را فسخ كند، فعلا عقد را فسخ كند؟
جواب: بعد از رفع عيب، فسخ كردن مشكل است.
سؤال 1507 :زنى كه داراى عيب قرن است، اما با عمل جراحى مى توان رفع عيب كرد، آيا شوهر در اين صورت هم مى تواند عقد را فسخ كند؟
جواب: قبل از رفع عيب حق فسخ دارد. ولى اگر فسخ نكرده باشد، بعد از رفع عيب مشكل است.
سؤال 1508 :مردى در هنگام ازدواج مى گويد كه قبلا ازدواج نكرده است و زن به گمان و به اعتقاد اين عنوان قبول و اجازه داده است. و بعد معلوم مى شود كه قبلا زنى داشته و او را طلاق داده است، آيا زن در اين صورت حق فسخ پيدا مى كند؟
جواب: در فرض مزبور، زن حق فسخ ندارد.
سؤال 1509 :اگر شخصى در ازدواج تدليس كرد، بعد زوج متوجه شد و نكاح را فسخ كرد، آيا بايد مهر دختر را بدهد يا لازم نيست؟ و اگر داد آيا مى تواند به مدلّس رجوع كند؟
جواب: اگر قبل از دخول نكاح را فسخ كند، لازم نيست مهر را بپردازد. ولى اگر بعد از دخول فسخ كند در صورتى كه مدلِّس خودِ زن باشد، لازم نيست مهر را بپردازد. ولى اگر مدلس غير زن باشد، بايد مهريه زن را كاملا بپردازد. و مى تواند به مدلس رجوع كند
