زمانی که سوت پایان دیدار ایران و عراق در جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶ در تهران به صدا درآمد و ایران با گل‌های ناصر نورایی و حسن روشن ۲ بر صفر پیروز شد کسی فکر آن را نمی‌کرد که نبردی خصمانه با حریف در جایی خارج از زمین فوتبال در انتظار دو کشور باشد.
عراق علیه ایران وارد نبردی خونبار و تلخ شد و جوانان دو کشور به پای افکار دیکتاتورانه صدام حسین و حزب منحوس بعث قربانی شدند. پایان جنگ تنها به معنای پایان شلیک گلوله به جبهه مقابل بود اما دل مردم خون بود و قلب‌ها آکنده از نفرت از کسانی که جوانانشان را به مسلخ برده‌اند.
این حال و هوا در ایران بر اولین تقابل ایران با عراق پس از جنگ سایه می‌افکند و تا سال‌های سال وجود داشت. تا زمانی که صدام در عراق حکمرانی می‌کرد مصاف ایران و عراق هرگز یک بازی عادی نبود بلکه نبردی حیثیتی برابر دیکتاتوری با دست های آلوده بود که پسرش به ریاست فدراسیون فوتبال عراق گماشته بود. میراث دار نفرت.
ایران و عراق در آبان سال ۱۳۶۸ پس از ۱۳ سال برابر هم قرار گرفتند. کویت مسابقاتی را با عنوان جام صلح و دوستی برگزار کرد و عنوان"صلح" ارتباط مستقیم با حضور مشترک ایران و عراق در این مسابقات داشت. مسابقاتی که اولین تورنمنت تیم ملی با علی پروین پس از انتصاب به مربیگری تیم ملی بود.
پیش از بازی با عراق جو خاصی بر تیم ملی حاکم بود. پروین درباره حضور در آن مسابقات می‌گوید:به ما گفته بودند که با عراقی‌ها دست ندهید و با آن‌ها دوستانه رفتار نکنید و من گفتم چطور می‌شود بازیکن عراقی دستش را دراز کند که دست بدهد و ما دستش را پس بزنیم. در نهایت در شب پیش از مسابقه اوضاع آرام شد و این مسائل هم عنوان نشد. بازی در حالت معمول و بدون مشکل برگزار و صفر صفر مساوی شد.
جو نه چندان دوستانه بر بازی ایران و عراق تا ۱۲ سال بعد نیز ادامه داشت. ایران در مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۴ در قطر ۲ بر یک به عراق باخت و ۲ سال بعد در امارات، این شکست در جام ملت‌های آسیا تکرار شد. شکست‌های بغض آلود برای ایرانی که حزن و غم جنگ ۸ ساله را هنوز حس می‌کرد و هلهله هواداران عراق پس از پیروزی در دوبی، آزار دهنده بود.
دوران انتقام گیری از عراق در پیش بود. جام ملت‌های آسیا ۲۰۰۰ در لبنان با برتری یک بر صفر ایران با گل علی دایی برابر عراق همراه بود و یک سال بعد، ایران رفت و برگشت در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲، عراق را شکست داد. بازی رفت در بغداد برگزار شد و ایران با گل تحقیر کننده علی کریمی و سپس ضربه استثنایی علی دایی در اواخر وقت مسابقه در بغداد عراق را برد. ورزشگاهی که عکس قدی صدام حسین در بالای آن نصب شده بود و دوربین تلویزیون عراق در بازی با ایران گهگاه آن را نشان می‌داد.
پیروزی بر عراق در خاک حریف و در نزدیکی قصر صدام حسین، کاری‌ترین ضربه‌ای است که ایران در مستطیل سبز به عراق زده است. سال‌ها پس از این که خلبان شهید عباس دوران صدای بغض ایران را در آسمان بغداد طنین انداز کرد، این دومین بار بود که ایران موفق به فتح بغداد می‌شد. این چنین بود که ابزار انتقام، از جنگنده اف-۴ به یک تیم فوتبال تبدیل شده بود.
پس از مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ گرچه ایران و عراق بارها یکدیگر را ملاقات کردند اما رنگ و بوی سیاسی و خصمانه بین ایران و عراق به تدریج از بین رفت زیرا همان زمان با آغاز تزلزل قدرت صدام حسین و سپس ورود به جنگ با ایالات متحده همراه شد و نتیجه آن پایان دوران خونبار حزب بعث و نابودی صدام حسین بود. پایان دیکتاتور، زندگی جدیدی برای دو ملت رقم زد و سایه سال‌های خون و غبار، از تقابل تیم‌های دو کشور رخت بر بست.
فوتبال، سیاسی‌ترین ابزار غیر سیاسی جهان است. فوتبال ملت‌ها را در کنار هم قرار می‌دهد و به دوران خصم پایان می‌بخشد. اکنون با گذشت زمان، تقابل ایران-عراق، انگلیس-آرژانتین، آلمان-هلند، سلتیک-رنجرز و ... حال و هوایی فوتبالی‌تر به خود گرفته است. این، بخشی از تکامل فوتبال است. تکاملی خارج از دنیای تاکتیک‌ها. تکاملی بزرگ‌تر.
