پیش از این بیشتر گزارش‌ها در رابطه با وضعیت ورشکستگی آب در کشور مربوط به مصرف زیاد آب در حوزه کشاورزی و پیامدهای آن برای همین حوزه و محیط‌زیست بود. کشاورزی ۹۰درصد منابع آبی کشور را مصرف می‌کند و کاهش مصرف منابع آبی که اتفاقا یکی از عوامل اصلی آن خود کشاورزی است، تاثیر فراوانی روی زندگی کشاورزان می‌گذارد.
در همین رابطه چندی پیش عیسی کلانتری رییس سازمان محیط‌زیست گفته بود: «ما به نابودی کشاورزی نزدیک میشویم تا نابودی سرزمین، ما میتوانیم با آبهای گرانقیمت مثل شیرین کردن آب از دریا آب صنعت و شرب شهرهایمان را تأمین کنیم ولی بدون آب کشاورزی نخواهیم داشت.»
اما حالا در گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هشدار داده که دیگر بخش زیادی از جمعیت شهرها و روستاها تنش آبی را در منابع آب شرب احساس می‌کنند و این وضعیت تا ۳ سال دیگر بسیار شدیدتر می‌شود.
وضعیت تنش آب شرب در ایران
اطلاعات این گزارش نشان می‌دهد که جمعیت زیادی از ایران درگیر تنش آب شرب در ایران هستند. این وضعیت در فصل تابستان بدترین وضعیت خود را دارد.
در این رابطه در گزارش «بررسی آخرین وضعیت آب شرب در کشور» مرکز پزوهش‌های مجلس شورای اسلامی آمده است: «در تابستان سال ۹۷ به دلیل کاهش بارشها در سال آبی ۹۶-۹۷ مناطق زیادی از کشور تحت تنش آب شرب قرار گرفت. در این تابستان جمعیت شهری و روستایی بالغ بر ۳۶.۸ میلیون نفر (معادل ۴۶درصد جمعیت کشور) تحت تنش آب شرب قرار گرفت.»
نتایج دقیق‌تر این تحقیق وضعیت تنش آب شرب در کل کشور را تابستان ۹۷ را به این شکل توصیف می‌کند:
|
سطح تنش
|
تعداد شهرها
|
جمعیت تحت تاثیر (میلیون نفر)
|
|
زرد (کمبود ۱۰درصدی در اوج مصرف)
|
۱۰۵
|
۱۰.۵
|
|
نارنجی (کمبود ۱۰ تا ۲۰درصدی در اوج مصرف)
|
۶۲
|
۶.۸
|
|
قرمز (کمبود بیش از ۲۰درصدی در اوج مصرف)
|
۱۰۷
|
۱۷.۲
|
|
مجموع
|
۳۳۴
|
۳۴.۵
|
در این رابطه نوشته شده است: «از کل جمعیت شهری ۶۱.۶ میلیون نفری کشور حدود ۳۴.۵ میلیون نفر آن تحت تنش آب شرب قرار داشته‌اند. از این میزان جمعیت تحت تنش متمرکز در حوضه آبریز فالت مرکزی بسیار چشمگیر است. در این حوضه آبریز جمعیت شهری ۱۶.۷ میلیون نفری تحت تنش آب شرب قرار داشته است که شامل استانهای متعددی از کشور می‌شود.»
وضعیت تنش آبی در حوزه‌های آبریز ایران از این قرار است:
|
حوزه آبریز
|
کل جمعیت
(میلیون نفر)
|
جمعیت تحت تنش(میلیون نفر)
|
|
خلیج فارس و دریای عمان
|
۱۲.۲
|
۷
|
|
دریاچه ارومیه
|
۴.۲
|
۳.۱
|
|
دریای خزر
|
۸.۱
|
۳.۶
|
|
فلات مرکزی
|
۳۲.۴
|
۱۶.۷
|
|
سرخس
|
۳.۶
|
۳.۳
|
|
مرزی شرق
|
۱.۱
|
۰.۸
|
|
مجموع
|
۶۱.۶
|
۳۴.۵
|
وضعیت بحرانی در سال ۱۴۰۰؛ ۵۰میلیون نفر تحت تنش آبی
گزارش منتشر شده توسط مرکز پژوهش‌ها اما وضعیت خطرناک‌تری هم برای آینده کشور پیشبینی می‌کنذ، وضعیتی که تنها با افزایشی نرمال جمعیت در آینده به وجود می‌آید. در این پیشبینی حتی مسائلی مثل کاهش بارندگی‌ها، افزایش استفاده از آب در حوزه کشاورزی و ... در نظر گرفته نشده.
این مطالعه نشان می‌دهد که تا ۳ سال دیگر جمعیتی که تحت تنش آبی هستند ۱۵میلیون نفر افزایش پیدا می‌کند.
آن‌ها در این رابطه می‌نویسند: «با فرض ضریب رشد جمعیت شهری کشور برابر با ۱.۳۲ درصد، جمعیت شهری تحت پوشش شبکه آب شرب به حدود ۶۳/۲میلیون نفر در سال ۱۴۰۰ می‌رسد. بر این اساس و با فرض ادامه روند فعلی )سناریوی ادامه وضع موجود) جمعیت شهری چشمگیری از کشور تحت تنش آب شرب قرار می‌گیرد.»
|
مورد
|
وضعیت در سال ۱۴۰۰
|
|
جمعیت تحت پوشش آب شرب (میلیون نفر)
|
۶۳.۲
|
|
تعداد شهرهای در معرض تنش آب شرب
|
۴۳۳
|
|
جمعیت در معرض تنش آب شرب (میلیون نفر)
|
۵۰.۳
|
|
میزان کمبود در اوج مصرف (مترمکعب در ثانیه)
|
۳۳.۲
|
|
میزان کمبود مخزن (میلیون مترمکعب)
|
۲.۶
|
اما این پایان ماجرا نیست، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود توضیح داده که وضعیت به وجود آمده در کنار تمام پیامدهایی که برای محیط‌زیست و زندگی مردم دارد، پیامدی اجتماعی دارد که ممکن است به یک موضوعی امنیتی تبدیل شود.
در این رابطه توضیح داده شده است: «در نتیجه کمبود و تنشهای آب شرب یاد شده، نارضایتیهایی در برخی از شهرهای کشور مانند آبادان، خرمشهر، برازجان، کازرون، بوشهر، اکثر شهرهای استان اصفهان و غیره رخ داد و این موضوع چالش‌هایی را برای مسئوالن ایجاد کرد. این امر حاکی از آن است که تنشهای ناشی از کمبود آب شرب به سرعت به صورت نارضایتیهای اجتماعی نمود پیدا کند و به چالشی امنیتی تبدیل شود. علاوه بر آن تسری نارضایتیهای مذکور و گسترش ابعاد آن نیز بسیار محتمل است.»
