دفتر امام جمعه مشهد صبح دیروز محل برگزاری جلسه ای متفاوت بود، متفاوت از آن جهت که اولین دیدار و گفت وگوی مستقیم آیت ا... علم الهدی با استادان، پیش کسوتان و فعالان عرصه موسیقی در مشهد بود و هر دو سوی گفت وگو از این اتفاق خرسند بودند.
به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه خراسان، نشانه این خرسندی این که آیت ا... علم الهدی در ابتدای صحبت های خود گفت: صحبت های شما هنرمندان موسیقی بسیار دلنشین و قافیه دار است و مثل هنر شما که در احساس اثر می گذارد، کلام و فرمایش هایتان هم اثرگذار است. اهالی موسیقی نیز از فراهم شدن فرصت این گفت وگوی مستقیم خرسند بودند، آن گونه که یکی از استادان حاضر در جمع گفت: «اخباری که درباره مخالفت شما با موسیقی به گوش هنرمندان رسانده می شود، برای ما هم قابل تصور و باور نبود و خوشحالیم که می توانیم گفت وگوی مستقیم داشته باشیم». در ابتدای این جلسه مدیر ارشاد و معاون هنری او صحبت هایی را مطرح و سپس سه نفر از اهالی موسیقی به نمایندگی از جمع حاضر صحبت کردند. پس از آن نیز آیت ا... علم الهدی به طور صریح و شفاف به بیان عقیده و دیدگاه شخصی و فقهی خود درباره موسیقی پرداخت. آن چه می خوانید، مهم ترین نکات مطرح شده در این گفت وگوی صمیمانه است که به ترتیب طرح در جلسه، منتشر می شود.
امیدواریم شرایط بهتری برای هنرمندان متعهد فراهم شود
* «جعفر مروارید» مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی : در فضای مشهدالرضا(ع) و در جوار مضجع شریف امام هشتم که برکات معنوی و فرهنگی ایران، مدیون ایشان است بهترین بستر و ظرفیت برای رشد هنر و پرورش هنرمندان بومی خراسانی فراهم است.
* هنرمندان و اصحاب موسیقی، از قدیم با رعایت شئونات مشهد در حال فعالیت بوده اند و امیدواریم در چهلمین سال انقلاب شرایط بهتری برای این هنرمندان که هم متعهد هستند و هم بستری را برای پاسخ به مطالبات مردم فراهم می کنند، ایجاد شود.
* اگر هنر در مشهد به یک تعادل برسد، بر فضای فعالیت سایر حوزه های دینی، اجتماعی و اقتصادی نیز اثرگذار خواهد بود.
* مفتخریم در ایران اسلامی که رهبر انقلاب خودشان هنرمند هستند، نگاهی ویژه و بنیادی به هنر دارند و در این عرصه صاحب اثر هستند، همچنین مفتخریم که آیت ا... علم الهدی نماینده معزز ولی فقیه نیز دارای نگاهی بنیادین به هنر اصیل و سنت ها و آوای اصیل خراسان هستند.
* امیدواریم در حال و هوای چهل سالگی انقلاب، با رهنمودهای امام جمعه محترم و نگاهی که به نخبگان موسیقی دارند، بتوانیم فضای تعامل مناسب و دوسویه ای را که انقلاب اسلامی برای هنرمندان فراهم کرده است، عملی کنیم.
63 آموزشگاه و 40 هزار هنرجو
سپس «محمدرضا محمدی»، معاون هنری و سینمایی اداره کل ارشاد گزارشی کوتاه از فضای فعالیت های موسیقی در استان ارائه و اظهار کرد: در استان 63 آموزشگاه دارای مجوز و 15 هزار فعال در عرصه آموزش و تولید موسیقی داریم، همچنین در این حوزه 800 استاد و 40 هزار هنرجو داریم.
مشهد را به الگوی برگزاری کنسرت مبتنی بر فرهنگ تبدیل کنیم
* «سالار مرتضوی» سرپرست گروه بامداد: ما با شما نه فقط به عنوان امام جمعه، نماینده ولی فقیه یا رئیس شورای فرهنگ عمومی صحبت می کنیم، هرچند که هر یک از این مسئولیت ها در جای خود ارزشمند، مهم و معنوی است، بلکه با شما به عنوان یک پدر دلسوز صحبت می کنیم که همیشه حامی مظلوم بوده اید.
* از نگاه شما به حوزه هنر خبر داریم اما متاسفانه نگاه شفاف شما به این حوزه به خوبی منتقل نمی شود و باید دید چه شیطنت هایی پشت این خبرسازی های بعضا کذب وجود دارد.
* اهالی موسیقی در مشهد بیش از همه به شرایط قدسی این شهر واقف اند.
* شما به درستی اعلام کرده اید که مخالف تبدیل مشهد به بازار موسیقی هستید، هنرمندان مشهد هم همین نگاه را دارند.
* متاسفانه در حوزه موسیقی نیز مانند برخی حوزه های اقتصادی، سلطان و سلاطین کنسرت داریم که فقط به فکر منافع خود هستند و قطعا این رویکرد مورد تایید هنرمندان هم نیست.
* مشهد در سال های گذشته مورد هجمه این افراد قرار گرفت و در مقابل، هنرمندان شهر مشهد مورد بی توجهی قرار گرفتند و مسئولان هم به این مسئله توجهی نکردند.
* هنرمندان موسیقی در مشهد به شدت مخالف اقداماتی هستند که در شأن این شهر نیست، امیدواریم این فضا به سر و سامان برسد و با حمایت های شما بتوانیم در حوزه اجرا هم حامی هنرمندان متعهد باشیم.
* متاسفانه جناح های سیاسی، موسیقی را دستاویز بازی های خود کرده اند و همیشه به این عرصه ضربه زده اند.
* چند ماه قبل با حمایت های مسئولان توانستیم اجرایی را با حضور گروه هنرمندان مشهدی و خوانندگی استاد سراج در مشهد برگزار کنیم، هرچند نزدیک بود جناح های سیاسی این اجرا را هم دستاویز خودشان کنند که خوشبختانه جلوی آن ها گرفته شد و بسیار سنگین و وزین به عنوان یک الگوی موفق برگزار شد و امیدواریم از این برنامه حمایت شود تا بتوانیم مشهد را به عنوان یک الگو در برگزاری کنسرت مبتنی بر فضای فرهنگی کشور معرفی کنیم.
گروه های مشهد رتبه های برتر موسیقی متال در ارمنستان می شوند
* «محمد حقگو» آهنگ ساز و بنیان گذار اولین آموزشگاه موسیقی استان: تصورم این است که این گونه جلسات باید به کرات در گذشته برگزار می شد، یک سری واقعیاتی در جامعه هست که باید بی تعارف مطرح کنیم.
* اخباری که در گذشته درباره تصمیم گیری ها به بخش هنری جامعه منعکس می شد، به گونه ای بود که بنده هم شک کردم و حدس زدم این می تواند شیطنت رسانه ای باشد و نمی شود این ممانعت ها تا این حد باشد.این جلسه را به فال نیک می گیرم، اگر همه چیز شفاف باشد، می توانیم به تعامل خوبی برسیم.
* اگر دوستان و مسئولانی شیطنت کردند، حرفی را تحریف کردند و شرایط را سخت تر از آن چه که بوده، به وجود آوردند باید برای این موضوع فکری کرد.
* مشهد از زمانی که اجرای کنسرت در آن دچار مشکل شد، به قطب موسیقی زیرزمینی تبدیل شد، چیزی که در شأن این شهر و استان که موسیقی مقامی را به عنوان شناسه هنری خود دارد، نیست. موسیقی هایی داریم با نام «متال» و «هوی متال» که از آورده های غرب است و ربطی به موسیقی ایران ندارد. شرایط این سبک موسیقی به گونه ای است که خود من با سابقه چندین ساله در این حوزه، جرئت نشستن مقابل اجرای این سبک ها را ندارم. اما جالب است که مسابقه این سبک موسیقی در ارمنستان برگزار می شود و گروه هایی از مشهد رتبه اول و دوم آن را کسب کرده اند و رتبه سوم به گروهی از فرانسه می رسد. من نوازنده گیتاربیس یکی از این گروه ها را می شناسم، او کسی بود که قبلا در همین مشهد سه تار می نواخت.
* به اعتقاد من علت اصلی این موضوع این است که هنرمند در دوره ای از زندگی اش، نیاز دارد که هنرش را عرضه کند و اگر نتواند، هنرش را جایی ارائه می کند که نظارت و کنترلی روی آن نیست.
* موسیقی ایرانی سرشار از هنر و عرفان است اما وقتی مورد بی مهری قرار می گیرد، موسیقی دیگری جایگزین آن می شود. این بی مهری به هنرمند سبب می شود انتقال نسل به نسل آن هم صورت نگیرد، همچون وضعیت موسیقی مقامی خراسان، که وقتی به پیش کسوتان آن ها توجه نمی شود، فرزندان آن ها هم این راه را ادامه نمی دهند.
* بسیاری از بزرگان موسیقی ما در همین مشهد به خاطر دو تا سه میلیون تومان پول فوت کردند، خاطرمان هست استاد «نورمحمد درپور» روی تخت بیمارستان بود و زمانی که قرار بود پنج میلیون تومان پول برای حمایت برسد مراسم ختم او هم برگزار شد.
* عاجزانه درخواست می کنم اگر می شود، نماینده قرار دهید تا بررسی شود و بتوان کنسرت های موسیقی با موازین معین و مشخص برگزار کرد، اهالی موسیقی انسان های بسیار پاک و پایبند به موازین هستند، این موضوع را به آزمون بگذارید.
* گفتنش خوب نیست اما خود من جوانی ام را در جنگ گذاشتم و به من جانباز می گویند، تنها ساز نمی زنم، در جامعه هم حضور دارم و نگران شرایط هستم.
* اطمینان داشته باشید آن چه شما را نگران می کند ما را نگران تر می کند، به دلیل این که ما کنندگان این کار هستیم، بگذارید اگر قرار است کنسرتی برگزار شود حداقل دیگر کسی نیاید و به اسم شما برهم زننده آن باشد. من هیچ وقت این حرف ها را باور نکردم و معتقدم مدیریت در شهر مشهد قطعا یک سری افکار و جدیت می خواهد و قطعا جدیت شما در این زمینه بیشتر از همه است.
* «مجتبی قیطاقی» پژوهشگر موسیقی: به عنوان کسی صحبت می کنم که موسیقی مهم ترین ارث خانوادگی ام است و 40 سال است در این حوزه پژوهش و آموزش دارم.
* هنر موسیقی ایران و خراسان مورد مقبولیت جهانیان قرار می گیرد و ثبت جهانی می شود اما متاسفانه ما خودمان نمی توانیم در تعادل فرهنگی شهرمان نقشی داشته باشیم.
* به یاد ندارم در طول این 40 سال، اهالی موسیقی این شهر تا به حال احترام این شهر را حفظ نکرده باشند، بخش مهمی از این موسیقی ذکر و عرفان است، همچون گوشه رضوی، حسینی، مقام ذکر ا...، مقام معراج نامه، نوایی و ... . این ها در هنر ما وجود دارد و اگر غیر این باشد دلمان می گیرد.
* چیزی که این روزها اهالی موسیقی را اذیت می کند، این است که به جای تمرین روی صحنه ودخیل بودن در فرهنگ شهر، گوشه نشینی، هجرت از مشهد، نشستن کنج خانه و دق کردن را تجربه می کنند در حالی که هر شب در تالارهای عروسی این شهر عده ای هر جور که دلشان می خواهد می نوازند.
* دانشجویان ما در این شهر خیلی راحت به بسته های فرهنگی رقیب دسترسی دارند و ما در این عرصه غایب هستیم.
* تشکر می کنیم که کارگروه موسیقی در شورای فرهنگ عمومی استان تشکیل شده، این کارگروه ظرفیت آن را دارد که راه را باز کند، آن چه دغدغه شماست، دغدغه ما هم هست، آماده ایم کمک کنیم، گوشه ای از کار را بگیریم و وفاداری مان به این آب و خاک را ثابت کنیم.
هیچ هنری نمی تواند مانند موسیقی اثرگذار باشد
* پس از این صحبت های مسئولان و نمایندگان اهالی موسیقی مشهد، آیت ا... «سید احمد علم الهدی» دیدگاه های خود را بیان کرد و گفت: حضور در محضر شما عزیزان برای ما لذت بخش است، شما اهل هنر هستید و همنشینی با اهل هنر، خودش در صفای روح انسان خیلی موثر است، گرمی و راحتی که در قریحه های شماست در همنشین شما هم اثر گذار است، به قول ما طلبه ها نشستن کنار شما گعهده های خیلی خوبی است که برای ما لذت بخش است. کلمات و فرمایش های شما بسیار دلنشین و قافیه دار است و مثل هنر شما که در احساس اثر می کند، فرمایش های تان هم اثرگذار است.
* این گفت و شنودها در یک جلسه صمیمی و دوستانه، دارای آثار عمیق است که می تواند در شناخت و تصمیم گیری مفید باشد.
* مبنای اعتقادی، نوع تفکر، بینش تخصصی و نظر فقهی ام را درباره موسیقی بارها عرض کرده ام، اما عرایضم به شکل جامع پخش نشده و برخوردها با ما برخوردهای حساب شده موضع دار بوده است.
* هیچ هنری نمی تواند مانند موسیقی اثرگذاری داشته باشد، هنری که این قدر قوی و موثر و در طول تاریخ هم روشن است.
* از نظر فقهی هم نظر بنده با نظر امام راحل(ره)، مقام معظم رهبری و مرحوم آیت ا... العظمی خویی مشابه است که معتقدیم موسیقی هنر است، آن چیزی که حرام است لغو ابتذال است.
* وقتی از تهران به مشهد آمدم، مرحوم آیت ا... فلسفی که استاد بنده بودند به من گفتند شما در تهران که هستید بگویید موسیقی را در رادیو و تلویزیون رعایت کنند، بنده هم خدمتشان عرض کردم مگر موسیقی حرام است؟ ایشان با تعجب به من نگاه کردند و گفتند نه خیر، حرام نیست.
* بین من و شما از نظر اعتقاد به موسیقی خیلی تفاوت وجود ندارد، در اصل این موضوع و از نظر فقهی همه به موسیقی اعتقاد داریم اما بحث در اجرای موسیقی است.
* متاسفانه تجاوز و جنایتی که در طول تاریخ به موسیقی شده درباره هیچ برنامه و جریان هنری این جنایت رخ نداده است، هارون هم می خواست مجلس شبانه عیاشی داشته باشد، برای کیفیت بخشی به آن موسیقی را ابزار کرد. این جریان ها که قبل از اسلام هم بوده، موسیقی را به ابتذال کشانده است. از قرن های گذشته تا الان اگر درصد بگیرید، در بعضی از زمان ها 99 درصد کاربرد موسیقی ابتذال بود، به دلیل این که جنایتکاران و ارباب زر و زور موسیقی را برای خوشگذرانی شان استخدام کردند.
* ما در انقلابمان که یک انقلاب ارزشی است، از همان ابتدا تلاش کردیم این رویه را تغییر دهیم و نگاه امام بزرگوار هم این گونه بود.
* یک زمانی در شبکه 2 سیما، برنامه ای اجرا و به جای موسیقی متن از صدای باد و آب استفاده کردند، امام (ره) این برنامه را گوش کرده بودند و به رئیس صداوسیما گفته بودند، چرا به جای موسیقی متن صدای باد و آب گذاشتید؟ اگر نیت شما این بوده که بگویید موسیقی بد است و بدعت گذاشته اید، کارتان را اصلاح کنید و موسیقی را برگردانید.
* زمانی که صدای آهنگ برای برخی دارای شبهه بود، امام (ره) نشستند و مقابل ایشان گروه کنسرت آمدند و آهنگ زدند، اتفاقی که در تاریخ مرجعیت بی سابقه بود. امام (ره) این کار را کردند برای این که در کنار موسیقی یک انقلاب به وجود آید و موسیقی که در استخدام عیاشی ها و میگساری ها بوده اصلاح شود.
* همین موسیقی مقامی که شما طرفدارش هستید، مگر ناصرالدین شاه شب های عرق خوری اش را چطور می گذراند؟ مگر حاکم آن روز خراسان در همین مشهد و در کنار مزار امام رضا(ع)، میگساری هایش را با همین موسیقی مقامی نمی گذراند؟ همه این هنرها را در جهت عیاشی و ابتذال استخدام کرده بودند. اما ما در انقلاب خواستیم در موسیقی، انقلاب و دگرگونی به وجود بیاید و از ابتذال جدا شود. ما انقلاب کردیم و خیلی چیزهایمان دگرگون شد، اما به رغم این که امام (ره) اصرار داشتند یک انقلاب در موسیقی به وجود بیاید و موسیقی با واقعیت هنری خودش عرضه شود، متاسفانه در مقام اجرا باز هم به دست ابتذال افتاد.
۲ کنسرت نشان بدهید که با ابتذال همراه نباشد
* در تهران و دیگر شهرها کنسرت ها فوق العاده رایج است. شما که متخصص موسیقی هستید دو تا کنسرت نشان بدهید که با ابتذال همراه نباشد. آن چیزی که ما از ابتدا با آن موافق نبوده ایم، همین ابتذال است که حالا بخواهد بیاید و در کنار حرم امام رضا (ع) اجرا شود، ما با این مخالف بوده ایم نه با خود موسیقی.
* در این 14 -15 سال که بنده در مشهد هستم، آمار کلاس های موسیقی در مشهد و استان را بررسی کنید و ببینید که چقدر توسعه پیدا کرده است، اگر ما مخالف موسیقی بودیم که جلوی این توسعه و آموزش را می گرفتیم.
* کنسرت هایی که جلوی آن گرفته شد، تا جایی که یادم هست همه اش کنسرت های تهرانی ها بود، خواننده هایی که همین الان دارند جاهای دیگر برنامه های ابتذالی اجرا می کنند، می خواستند این جا بازار کنسرت و ابتذال شود.
* شما خودتان هم هنرمندید، هم متدین اید و هم به امام رضا(ع) علاقه دارید، قبول می کنید ما این جا بگذاریم کاری به این شکل اجرا شود؟
* بنده که قوه مجریه نیستم، حکومت دستم نیست، نماینده ولی فقیه هستم و در جهت ارشاد برای تحقق منویات رهبری و پاسخ گویی به مقلدان ایشان حضور دارم. حتی نماینده ولی فقیه قدرت اجرایی ندارد و خود آقا هم کاملا توصیه می کنند که نمایندگان شان در عزل و نصب ها هم دخالت مستقیم نکنند. اما اگر هم بنده جایی حرفی گفته ام بر اساس اهمیت حفظ حرمت و جلوگیری از ابتذال بوده است.
* این که می گویید با تعطیل شدن کنسرت، موسیقی زیرزمینی راه افتاد شاید چندان دقیق نباشد.
* از خود شما خواهش می کنم کمک کنید و موسیقی را از این ذلت نجات بدهید، از این که موسیقی خرج ابتذال و ابزار عیاشی شود، عده ای ناپاک و نابکار بیایند و موسیقی را ابزار فحشا بکنند، ما و شما کمک کنیم و موسیقی را از این وضع نجات بدهیم.
امیدوارم با نتایج کارگروه شورای فرهنگ عمومی نگرانی ها رفع شود
* اگر موسیقی در کشور ما که چهل سال از انقلاب آن می گذرد، وارد عرصه واقعی و اصلی هنری اش شود، شما خواهید دید که جایگاه موسیقی در کشور و جامعه دینی ما شاید بالاترین و بلندترین جایگاه ها باشد و افراد موسیقی دان در بالاترین موقعیت قرار بگیرند.
* در شورای فرهنگ عمومی، کارگروهی معین شد که زیر نظر مدیر کل ارشاد و به ریاست دکتر کافی رئیس دانشگاه فردوسی تشکیل شده، از آن ها خواسته ایم نتایج کارشان زودتر به شورای فرهنگ عمومی ارائه شود تا به جمع بندی برسد، هم نگرانی اهالی موسیقی رفع و هم موقعیت کار مشخص شود، توقعات بی جا نداشته باشیم، مشهد و خراسان هم میدان ابتذال نشود. امیدواریم این کارگروه به نتیجه ای برسد که شما هم از آن راضی باشید.
* درباره فعال بودن موسیقی زیرزمینی در مشهد بنده عرض دارم، شاید شما هم بخشی از عرایض من را قبول داشته باشید و لازم باشد درباره بخش دیگر آن بررسی کنید، مسئولان ارشاد وظیفه و قانونی دارند به موضوع عناصری که دارند در شبکه های موسیقی زیرزمینی کار می کنند، رسیدگی کنند. مسئولان امنیتی و قضایی هم آماده اند که به کمک مسئولان ارشاد در این زمینه اقدام کنند. آقایی که در شبکه زیرزمینی کار موسیقی می کند، با درآمدی که آن جا دارد، حتی اگر بگویید کنسرت در مشهد آزاد که نه، واجب هم هست، آیا او از کار و درآمد فعالیت زیرزمینی اش دست می کشد؟
* بروید شناسایی کنید، کدام یک از آن ها از افراد پاک و مهذبی بوده که حالا وارد موسیقی زیرزمینی شده است؟ آن آقایی که رفته در ارمنستان نفر دوم شده، اگر این جا بود و اجرای کنسرت هم آزاد بود، کنسرتی که اجرا می کرد از همان نوعی بود که الان اجرا می کند.
* این که می گویید با تعطیل شدن کنسرت، موسیقی زیرزمینی زیاد شد، نمی خواهم بگویم خلاف واقع است اما قابل تامل است، تامل کنید و ببینید واقعا رابطه آن ها با کنسرت چه بوده است؟ ببینید گردانندگان آن ها چه کسانی هستند؟ بعضی از این افراد دارند از خارج کشور حمایت می شوند.
* من یک گلایه هم از شما دارم، در این شهر و استان آموزش موسیقی آزاد است. دانشگاه های فردوسی، علوم پزشکی و آزاد که سه دانشگاه بزرگ این شهر هستند کانون موسیقی دارند، در حالی که کانون تئاتر و سینما ندارند. اگر نسل جوان ما به سوی فرهنگ های دیگر کشیده می شود، اشکال من به شما بزرگواران است. شما که استاد موسیقی هستید و آموزش می دهید، چرا موسیقی را ترویج نکردید؟ کجای این شهر تابلو و بیلبورد آموزشگاه موسیقی زده شد و پایین کشیده شد؟ هنرمندان معمولا در اجرای کار کمی سنگینی هم دارند و سنگین عمل می کنند، دنبال یک فرافکنی هم هستند که آدمی را گیر بیاورند و ماجرا را گردن او بیندازند، هیچ گردنی هم در این شهر باریک تر از گردن امام جمعه نیست، این که بگویند امام جمعه ضد هنر و موسیقی است و به همین دلیل جوانان دارند این طور می شوند.
خود شما کمک کنید که موسیقی از ابتذال در بیاید
* هر صاحب تخصص و هنری، تخصص و هنرش برایش مانند ناموس است و از آن پاسداری می کند، مثلا بنده از جریان طلبگی خودم پاسداری و حمایت می کنم شما هم از حرمت موسیقی پاسداری کنید. این یک تکلیف وجدانی برای شما و نسل موسیقی از گذشته تا به حال بوده است.
* خیلی کارهای کشور از مشهد سرچشمه گرفته، ان شاءا... نتایج کارگروه موسیقی هم در شورای فرهنگ عمومی به سرانجام برسد و شاید سکوی پرشی برای موسیقی در کل کشور شود. شما هم کمک کنید موسیقی از ابتذال در بیاید، فوقش نتیجه اش این می شود که موسیقی مبتذل زیرزمینی شود، که حالا هم همین گونه است، اما موسیقی در فضای باز جامعه ما جایگاه خودش را از نظر جنبه های معنوی حتما پیدا کند.
در حاشیه
* «مهدی کهیازی» از مدرسان تار و سه تار در مشهد، قاری قرآن این جلسه بود که تلاوت زیبای او مورد توجه حاضران قرار گرفت و معاون ارشاد او را به عنوان یکی از استادان موفق موسیقی به امام جمعه مشهد معرفی کرد.
* استادان و هنرمندانی از جمله باغبان، مشیری، اسکندری، آذر، رضایی، سالاری، امیدوار، تازه روح و نطاق در این نشست حضور داشتند.
