تأثیر تحریم‌های نفتی ونزوئلا بر کاهش اثر تحریم ایران

تحریم نفتی که روز دوشنبه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در ونزوئلا اعمال کرد، نشان دهنده قوی‌ترین تلاش واشنگتن در راه مواجه ساختن نیکولاس مادورو و حکومت وی با محرومیت و قحطی است.

اما این حرکت می‌تواند هزینه‌های استراتژیک بزرگتری به ارمغان بیاورد؛ تحریم‌های جدید ایالات متحده که می‌تواند نفت ونزوئلا را از بازار بیرون بکشد، احتمالا باعث می‌شود فشار بر ایران برای ایجاد محدودیت‌های سخت‌تر در فروش نفت تهران در اوایل بهار، بسیار دشوار شود.

سارا وخشوری، رئیس شرکت بین المللی انرژی SVB در این خصوص گفته: «تحریم‌های ونزوئلا و تحریم‌های مربوط به صادرات نفت ایران باعث ایجاد بازار قوی‌تر برای نفت خام سنگین خواهد شد. این امر منجر به دور بعدی معافیت‌های ۱۸۰ روزه ایالات متحده در مورد صادرات نفت ایران می‌شود.»

پس از یک سال تهدید به تحریم نفتی، دولت ترامپ روز دوشنبه جریان حیاتی دولت مادورو، که تقریبا کامل وابسته به درآمد‌های صادرات نفت خام است، آماج گرفت. این تحریم‌ها کمتر از یک هفته پس از آن به اجرا درمی آید که ایالات متحده و بسیاری از کشور‌های دیگر منطقه اعلام کردند، خوان گوایدو، رئیس مجلس ملی تحت کنترل مخالفان را به عنوان رئیس جمهور قانونی ونزوئلا، به رسمیت شناخته و هدف آن‌ها این است که دست مادورو را از قدرت کوتاه کنند.

استیون منوچین، وزیر خزانه داری ایالات متحده در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ایالات متحده مسببین تنزل تراژیک ونزوئلا را پاسخگو می‌داند و همچنان از مجموعه وسیعی از ابزار‌های دیپلماتیک و اقتصادی خود برای حمایت از رئیس جمهور موقت خوآن گوایدو، مجلس ملی و تلاش‌های مردم ونزوئلا برای بازگرداندن دموکراسی به کشور خود استفاده خواهد کرد.»

وی گفته: اگر PDVSA، شرکت دولتی نفت ونزوئلا، کنترل منابع نفتی و درآمد آن را به گوایدو یا یکی دیگر از رهبران "منتخب به شکل دموکراتیک" منتقل کند، تحریم نفت لغو خواهد شد.

اقدام ایالات متحده در حالی که منجر به متوقف کردن صادرات کامل نفت ونزوئلا می‌شود، ضعف ویرانگر و بالقوه دیگری دارد.

این تحریم‌ها مانع از آن می‌شود که پالایشگاه‌های نفت در ایالات متحده ـ. که سال گذشته، حدود ۵۸۰ هزار بشکه در روز نفت از ونزوئلا وارد کرده اند ـ. اقدام به خرید هر نوع نفت خام بیشتری از PDVSA کنند. این امر از یک جهت بسیار مهم است، زیرا ایالات متحده یکی از چندین مقصد برای نفت خام ونزوئلاست که در واقع پول آن را می‌پردازد؛ کشور‌هایی مانند روسیه و چین از نفت ونزوئلا در ازای پرداخت میلیارد‌ها دلار وام به این کشور و به عنوان بخشی از بازپرداخت این بدهی‌ها استفاده می‌کنند.

مسأله دیگر و به همین اندازه مهم این که اقدامات ایالات متحده همچنین صادرات نفت فوق سبک آمریکا به ونزوئلا را ممنوع می‌کند. این در حالی است که ونزوئلا نیاز شدیدی به آن برای مخلوط کردن با نفت بسیار سنگین خود دارد تا این نفت را از زمین استخراج کند. این دو اقدام در کنار هم، منجر به آن می‌شود که دولت ونزوئلا در کوتاه مدت، تحت فشار و قحطی مالی شدید قرار گرفته و برای فروش بیشتر نفت در سایر نقاط، کار سخت تری در پش داشته باشد.

کوین بوک، رئیس شرکت انرژی ClearView Energy Partners در این خصوص می‌گوید: «این تحریم‌ها واقعا مطمئن طراحی شده اند. آن‌ها تأثیر مالی مهمی بر دولت مادورو و تأثیرات مهمی در تولید نفت خام سنگین PDVSA خواهند داشت.»

اقدامات ایالات متحده که فشار‌های مالی را بر مادورو و حلقه درونی او افزایش می‌دهد، موجب پاسخ متقابل و انتقادی در کاراکاس و همچنین در مسکو و پکن، دو تن از متحدان ونزوئلا شد. مادورو گفت، ایالات متحده در تلاش است تا دارایی‌های ونزوئلا را سرقت کند و قول داد تحریم‌ها را در مراجع قانونی به چالش بکشد.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه همچنین ایالات متحده را به دنبال تحریم‌های سختگیرانه برای تغییر رژیم متهم کرده و قول داده است تا همه اقدامات لازم برای حمایت از دولت مادورو، انجام دهد. وزارت خارجه چین همچنین از حرکت ایالات متحده انتقاد کرد و هشدار داد که واشنگتن مسئول ایجاد بحران اقتصادی بیشتر در کشوری است که در حال حاضر از کمبود مواد غذایی، مهاجرت جمعی و شیوع بیماری‌ها رنج می‌برد.

نگرانی دیگر مربوط به تأثیر تحریم‌های جدید در بازار جهانی نفت است. ایالات متحده در حال حاضر تحریم‌های جدی علیه صادرات نفت خام ایران در دستور کار دارد، حال آنکه فروش نفت تهران از حدود ۲.۵ میلیون بشکه در روز به کمتر از یک میلیون بشکه در روز رسیده، در حالی که این کمبود با افزایش تولید در ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه بهبود یافته است؛ بنابراین، تلاش‌های بیشتر برای قطع صادرات نفت ونزوئلا می‌تواند در فصل دوم سال، درست قبل از آغاز مسافرت‌ها در فصل تابستان، بهای نفت را افزایش دهد.

در عین حال، کاهش عرضه جهانی نفت به اندازه‌ای که ایالات متحده خواهان کاهش صادرات نفت ایران است، مشکل ساز خواهد بود. در ماه نوامبر، به رغم بحث در مورد توقف کامل صادرات نفت ایران، دولت ترامپ به هشت کشور اجازه ادامه خرید نفت ایران را داد. در ماه می، دولت باید تصمیم بگیرد آیا اقدام به تمدید مجوز برای خریداران نفت ایران خواهد کرد تا بتوانند واردات خود را از این کشور ادامه دهد یا اینکه برای صفر کردن رقم صادرات نفت ایران، که مدت هاست از مسیر تحریم‌ها در داخل دولت به دنبال آن است، فشار می‌آورد؟!

این آخرین حرکت در مورد ونزوئلا، کار آمریکا را برای رسیدن به این هدف سخت‌تر کرده است.

به رغم تلاش‌های تندور‌ها برای پایان دادن به صادرات نفت ایران، کوین بوک معتقد است انتظارات واقعی، بازار اهداف کاخ سفید را خنثی کند. او می‌گوید: «هر چقدر بازار در عرضه محدود‌تر شود، دولت آمریکا عملگراتر خواهد شد.» تلاش برای متقاعد کردن کشور‌های دیگری که از مدت‌ها قبل نفت ایران را خریداری کرده اند، حتی در بازاری با وضعیت عادی هم مشکل و پر از چالش است. در حالی که عرضه جهانی منابع نفت کاهش می‌یابد، با توجه به فشار‌های ناشی از تحریم PDVSA، این امر به چالشی بزرگتر تبدیل می‌شود.

وی می‌گوید: «اگر بازار در عرضه محدودتر شود، کار برای مقامات وزارت امور خارجه آمریکا بسیار سخت‌تر خواهد شد.»