به گزارش ایبِنا، بالاخره و بعد از اما و اگرهای فراوان سه کشور اروپایی ساز و کاری را برای حفظ ارتباط تجاری خود با ایران در فرانسه ثبت کردند. آلمان، انگلیس و فرانسه برای حفظ برجام و همچنین حمایت از تجارت با ایران در زمان اعمال تحریم های یکجانبه غیرقانونی آمریکا، این ساز و کار را طراحی کرده اند.
در بیانیه ای که سه کشور اروپایی درباره ساحات منتشر کردند، اعلام شده که از ایران «انتظار دارند» تا لوایح مرتبط با الحاق به پروژه ویژه اقدام مالی (FATF) را تصویب و اجرایی کند. شورای اروپا نیز در بیانیه خود از ایران خواسته است که هرچه سریعتر لوایح مرتبط با FATF را تصویب کند.
پیوستن ایران به FATF پروسه ای بود که از مدت ها قبل آغاز شده و باید توجه داشت که بدون تصویب توصیه های این گروه، به طور عملی بانک های هیچ کشوری حاضر به همکاری با ایران نیستند.
ساحات که پیش از این SPV نامیده می شد باید دارای ساختاری بود که بتواند برابر تحریم های آمریکا مقاومت کند. این ساز و کار قرار بود قبل از آغاز سال ۲۰۱۹ میلادی اجرایی شود اما دلیل طولانی تر شدن روند ثبت و فعالیت آن به مسائل مختلفی باز می‌گردد. از جمله این مسائل آن است که وزارت خانه ها و موسسات مختلفی در چندین کشور درگیر ساحات می‌شوند. هماهنگی بین تمامی این ارگان ها به علاوه مقاوم سازی آن برابر تحریم های غیرقانونی یکجانبه آمریکا کار ثبت و اجرایی شدن ساحات را بسیار سخت کرده بود.
با این حال همان گونه که بارها مقامات ایرانی تاکید کرده اند تاخیر ۹ ماهه اروپایی‌ها در ثبت و راه اندازی این ساز و کار مالی اقدامی پذیرفته شده نیست و انتظارات ایران را در قبال تعهداتی که در برجام دارد برآورده نمی‌سازد.
در حال حاضر تنها ۳ کشور اروپایی طرف مذاکره با ایران در برجام یعنی آلمان، انگلیس و فرانسه امکان استفاده از ساحات را دارند اما مطابق با بیانیه صادر شده از سوی آنها در زمان ثبت ساحات، هدف بلندمدت آن است که سایر کشورها حتی کشورهای خارج از اتحادیه اروپا بتوانند به این ساز و کار متصل شوند.
در اعلامیه ابتدایی تاکید شده است که برای شروع کار، ساحات بر تامین کالاهای ضروری برای ایران مانند اقلام غذایی، دارویی، پزشکی، کشاورزی تمرکز دارد که تمامی آنها از تحریم های آمریکا هم معاف هستند. به نظر می رسد که این تاکتیک برای مصون نگاه داشتن اولیه ساحات از اقدامات تنبیهی آمریکا باشد.
با این حال باید توجه داشت که تقریبا تمامی بانک های بزرگ دنیا ترجیح می دهند از نقل و انتقال پول با ایران که تحت تحریم های U-turn و دلاری آمریکا نیز قرار دارد، اجتناب کنند. این اقدام بانک ها به دلیل ترس از اعمال جریمه های سنگین و از دست دادن بازار آمریکاست. اما ساز و کار ساحات به گونه ای است که به طور عملی پولی در آن جابه جا نمی شود و احتیاجی به بانک ها نیست!
بانک های اروپایی عمدتا بانک های خصوصی هستند که سهامداران آمریکایی نیز دارند. این بانک ها نگرانی دارند که هر نوع داد و ستدی با ایران باعث کاهش اعتبار آنها در آمریکا یا جریمه آنها شود. از سوی دیگر بانک های اروپایی تاکید دارند که ایران هنوز FATF را تصویب و اجرایی نکرده است.
اما نکته منفی در قبال این ساز و کار آن است که هیچ تضمینی بابت خرید نفت از ایران ندارد و صرفا صادرات غیرنفتی را در بر می‌گیرد. اروپایی‌ها مدعی هستند که دلیل این موضوع تحریم بودن خرید نفت از سوی آمریکاست هرچند که این موضوع خلاف تعهدات آنها در برجام است.
همچنین صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی ایران نیز امکان برداشت وجه از ساحات را ندارند. چرا که در این سامانه برای تاجر ایرانی صرفا اعتبار یورویی به ازای مبلغ صادرات در نظر گرفته شده و شخص صادرکننده یا واردکننده ایرانی دیگری می‌تواند با استفاده از اعتبار ایجاد شده برای او در ساحات، کالای یک تولیدکننده اروپایی را خریداری کند.
اما شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی که هیچ گونه مراوده ای با آمریکا ندارند می‌توانند حتی خارج از ساحات نیز با ایران ارتباط داشته باشند. در حقیقت ساحات مانند بانکی است که برای تجمیع اعتبارات ایجاد شده تا از محل صادرات غیرنفتی ایران به اروپا، امکان فروش کالاهای اروپایی به ایران وجود داشته باشد.
