فتاوای آیت الله العظمی نوری همدانی (مدظله)
احکام مسجد
سؤال733 : آيا مسئول توليت مسجد و با ناظر آن از در آمد و مخارج بنايي كه در آن مسجد است مي توانند حق توليت و نظارت ماهانه دريافت نمايند ؟ اگر جواب مثبت است ، تا چه حدودي مي توانند از اين اموال برداشت نمايند با توجه به اينكه از طرف واقف در اين باره چيزي ذكر نشده است .
جواب: در صورتي كه از طرف واقف مقدار معيني ذكر نشده است و كار شخص مورد احتياج باشد و به قصد تبرع كار نكرده باشد مي تواند به اندازه اجرت المثل دريافت كند .
جواب: 2 - در فرض مذكور لازم است در حدود به مقدار متيقن اكتفا شود و بر مورد مشكوك حكم وقف مترتب نيست.
سؤال734: احتراماً به استحضار مى رساند مسجدى واقع در تهران از حدود چهل سال قبل با نقشه اى بنا گرديده است و در انتهاى مسجد محلى براى آبدارخانه در نظر گرفته شده، و سالهاى سال از آن بهره بردارير مى شده است لكن اخيراً با توجه به انتقال محل آبدارخانه به محل ديگر، همچنين بنابر ضرورت موجود تصميم گيرى شد كه محل آبدارخانه قديم كه دربى به شبستان مسجد دارد، به سرويس بهداشتى (توالت و دستشويى) تبديل گردد و درب داخلى مسجد مسدود و دربى به كوچه 8 مترى براى استفاده خواهران باز شود لذا بمنظور رفع هر گونه شائبه اى از آن مرجع بزرگوار و عاليقدر استدعى دارد ارائه رهنمود فرمايند:
جواب: ظاهر امر اين است كه آبدارخانه مذكور جزء مسجد نبوده است و فعلاً بر اساس اقتضاى ضرورت تغيير مذكور را مى توانيد بوجود بياوريد.
سؤال735: بدينوسيله به اطلاع مى رساند كه عدّه اى از اهالى روستايى از تواب كبودر آهنگ مقدارى پول و حواله آهن آلات و... تهيه كرده تا مسجد جامع كلنگى روستا را ساخته و آباد نمايند. اما به ارشاد روحانى محل اين امكانات به محل جديدى انتقال يافته و مسجد جديدى بنيان گذاشته شد و در ضمن تعدادى از اهالى نيز پولهاى خود را پس گرفتند. ولى همين اهالى كه در ساختن مسجد جديد دست داشتند در همين مسجد نوبنياد نيز حضور مى يابند و مجالس گوناگون را برپا مى كنند؛ لطفاً نظر شريف حضرتعالى را در اين مورد مرقوم فرماييد:
1 - حضور ايشان در مسجد جديد درست است يا خير؟
2 - ساختن مسجد جديد توسط پولهايى كه براى مسجد قديم جمع شده بود صحيح است يا خير؟
جواب 1 - حضور آنها در مسجد جديد اشكالى ندارد.
2 - با رضايت صاحبان پول صحيح است.
سؤال736: مسجدى قديمى بوده كه در حال حاضر تجديد بنا شده است، مقدارى از زمين مسجد قديمى را از روى ندانستن مسئله قهوه خانه و آبدارخانه كرده ايم: آيا لازم است كه خراب كنيم و جزو مسجد باشد يا خير؟
جواب: اگر جزء مسجد بوده است آبدارخانه و قهوه خانه كردن آن جائز نيست.
سؤال737: آيا جايز است مهرهاى مسجد را كه از مسجد بيرون ببرند و در منزل با آن نماز بخوانند مثلاً يكشب هيئت عزادارى در منزلى نزديك مسجد است و مى خواهند نماز جماعت بخوانند، آيا جايز است مهرها را از مسجد ببرند و پس از اقامه جماعت مهرها را به مسجد برگردانند؟
جواب: اگر براى نماز در خصوص مسجد وقف نشده است جائز است.
سؤال738: آيا جايز است كه بلندگوى مسجد و ظروف تهيه شده براى غذا دادن به عزاداران در ايام عزادارى امام حسين عليه السلام و... را براى عزادارى امام حسين عليه السلام و جشنها و جلسات روضه خوانى و حج ببرند يا خير؟
جواب: اگر براى مسجد وقف شده است جائز نيست.
سؤال739: آيا كفشدارى مسجد كه به مسجد چسبيده است حكم مسجد را دارد يا خير؟
جواب: تا معلوم نباشد و قرينه اى بر مسجد بودن در بين نباشد حكم مسجد را ندارد.
سؤال740: پولى كه به عنوان مخارج مسجد و نذرى براى امام جماعت مسجد و يا از درآمد مغزه هاى مسجد از مردم جمع آورى مى شود، آيإ؛ًٍّظظ مى توان از اين درآمدها در روز عاشورا براى عزاداران سيد سالار شهيدان حسين بن على عليه السلام غذا داد يا خير؟
جواب: اين موضوع تابع قصد دهندگان پول است، اگر براى امام جماعت داده اند فقط بايد به ايشان داده شود و بايد ملاحظه شود كه مغازه هاى مسجد به چه عنوان وقف شده است و اگر براى خرج كردن در مسجد باشد مى توان در مسجد با آن وجه در عزادارى غذا داد.
سؤال741: متولى مسجد كه فوت كرده آيا اولاد او از توليت مسجد ارث مى برند؟
جواب: اگر واقف مسجد تصريح نكرده باشد حقى ندارند.
سؤال742: در صورتى كه از اول طبقه فوقانى مسجدى را به نام مهديه نام گذاشته كه درست بر روى سالن شبستان مسجد قرار دارد آيا مى تواند اين طبقه فوقانى را از مسجد خارج كرد و جزء مسجد ندانست؟
جواب: در صورتى كه از اول جزء مسجد نبوده است اشكال ندارد.
سؤال743: در يك دهستانى كه قريب 100خانواده جمعيت دارد مسجدى غير از مسجد قديمى بنا شده به اين منظور كه جوابگوى برنامه هاى جديد باشد و لذا عده اى در اين بنا كمك و همكارى كرده اند و عده اى همكارى نكرده اند، آيا آن تعداد كه همكارى نكرده اند مى توانند در اين مسجد جديد اقامه نماز نمايند يا خير؟
جواب: بعد از اينكه براى نماز گزاران وقف شد، نمازگزاران يكسان مى باشند.
سؤال744: در بعضى از مساجد اجناس بدون مصرف مى ماند از قبيل قند، چاى، كه از نذورات محسوب مى شود و بعضى ديگر از وسائل مسجد بوده از قبيل بخارى و وسايل چايى و قهوه خانه و آشپزخانه كه فعلاً از استفاده افتاده آيا اجازه مى فرمائيد امناء مسجد آنها را فروخته و در عوض وسائل مورد نياز خريدارى كنند؟
جواب: آنچه از وسايل مسجد مورد استفاده نيست مى توانيد آن را بفروشيد و از قيمت آن وسائل مورد نياز كه مشابه به وسايل قبل باشد تهيه نمائيد ولى قند و چاى در همان راهى كه داده شده و يا نذر شده مصرف شود.
سؤال745: مسجدى هست كه حدود بيست سال قبل ساخته شده و براى استفاده جمعيت در حدود صد خانوار بوده كه هم اكنون جمعيت به پنجهزار نفر رسيده با نظر مهندسين مسجدى بزرگ در كنار اين مسجد ساخته مى شود و حياطى بزرگ هم لازم است با نظر مهندسين ايجاد گردد آيا جايز است مسجد قبلى كرسى چينى گرد و نرده كشى شود و به حالت مسجدى باقى بماند فقط از هواى باز آن جهت حياط مسجد جديد استفاده شود.
جواب: چون توسعه مسجد مورد لزوم است اگر مسجد قبلى نرده كشى شده به حالت مسجد بماند و از فضاى آن جهت حياط استفاده شود چنانكه مرقوم شده جائز است و احكام مسجد بر آن مترتب است.
سؤال746: آيا استفاده از اشياء و لوازم وقف مسجد از قبيل برق، آب، فرش، و استكان، ليوان و... براى مراسم خارج از مسجد مثلاً افتتاحيه زمين مدرسه و غيره چگونه است؟ با توجه به اينكه تهيه وسائل فوق الذكر از جاهاى ديگر امكان پذير نيست.
جواب: استفاده از اشياء و اثاثى كه از لحاظ وقف اختصاص به مسجد دارد در غير مسجد جائز نيست.
سؤال747: در زمان مالكين قبل از تقسيم اراضى مقدارى زمين به مساحت 50 متر عرض و در حدود 3 كيلومتر طول جهت (معبر حيوانات به چراگاه) منظور شده بود، تدريجاً يك نفر از كشاورزان آن زمين را كم كم ضميمه زمين خود كرده است، الحال عده اى از اهالى روستا اعتراض كرده اند، حالا شخص غاصب حاضر شده قيمت زمين غصب كرده را به قيمت نرخ روز پرداخت نمايد تا امناى مسجد به مصرف مسجد برسانند، مستدعيست در اين باره بفرماييد از نظر شرع غصب اين زمين و مصرف قيمت آن به مسجد چه صورت شرعى دارد؟
جواب: بايد رضايت كسانى كه مالك آن زمين كه غصب شده است بودند جلب شود، با رضايت آنها اشكال ندارد.
جلد2:
سؤال 96 -كسى كه زمينى را وقف مسجد نموده، ايستادن فرد جنب در اين زمين چه حكمى دارد؟
جواب: اگر مسجد بودن آن محقّق شده يعنى آن زمين را بقصد مسجد بودن وقف كرده اند و بعد از وقف اقّلاً دو ركعت نماز بعنوان مسجد بودن در آنجا خوانده شده، آنجا مسجد است و جنب نمى تواند در آن توقف نمايد.
سؤال 97 -آيا اموالى كه تعلّق به مسجد دارد مى شود به صورت عاريه (بدون اجرت و يا با اجرت) در اختيار افراد قرار داد يا خير؟
جواب: خير.
سؤال 98 -آيا دانشجويان مى توانند از مسجد بعنوان محلِّ مطالعه به صورت شبانه روزى استفاده نمايند يا خير؟
جواب: اگر مزاحم نمازگزاران نشوند مانعى ندارد.
سؤال 99 -در صندوق مسجد مقدارى پول موجود است و كسانى نيز وجود دارند كه قابل اطمينان بوده و نيازمندند آيا مى توانيم بعنوان قرض الحسنه از اين موجودى براى مدّتى به چنين اشخاصى بدهيم؟
جواب: اگر منظور اهداء كنندگان، كمك به مسجد بوده، دادن آن به عنوان قرض الحسنه به افراد جايز نيست.
سؤال 100 -چنانچه حضرتعالى اطلاع داريد كه چندى قبل از طرف مسئول امور مساجد اعلام گرديد كه مى شود در مساجد برنامه هاى عقد و جشن ازدواج برپا نمود و اين موضوع در صدا و سيماى جمهورى اسلامى قرائت گرديد و همچنين در بعضى از روزنامه هاى كشور به چاپ رسيد.با توجه به اهميّت و احترام مساجد و حفظ شؤون آن در قرآن و احاديث معصومين عليهم السلام و اينكه چنين برنامه هايى با شؤون مساجد منافات دارند و همچنين مقدمه بر بعضى از منكرات از قبيل لهو و لعب و موسيقى و غيره و عواقب و اثرات سوء را بدنبال دارد. با تشكر از جنابعالى نظر مبارك را در اين گونه برنامه ها در مساجد بفرمائيد؟
جواب: چون مسجد جايگاه عبادت خداوند است و رعايت احترام آن لازم است بنابراين اگر به اِجراء صيغه عقد در مسجد و اجتماع تنها براى اين منظور باشد مانعى نيست بلكه رجحان دارد و امّا انجام مراسم جشن و عروسى مخصوصاً با همراه بودن با جريانهائى كه در سؤال ذكر شده است و متعارف است جائز نيست. و لازم است مسؤولين محترم براى سهولت امر ازدواج و فراهم كردن وسائل زندگى جوانان اهتمام بيشترى بخرج بدهند.
سؤال 101 -شخصى از لثه هايش خون مى آيد آيا مى تواند دهان خود را در يك ظرف بشويد و بعداً آن را در بيرون از مسجد دور بريزد؟ آيا تسريع در اين امر واجب است و يا شستن دهان بايد در بيرون از مسجد صورت بگيرد؟
جواب: تسريع در آن واجب نيست همچنين اگر با شستن دهان مسجد نجس نميشود مى تواند آن را در مسجد بشويد و نيز اگر بى احترامى به مسجد نباشد مى تواند دهان را در ظرفى بشويد و آب آلوده به خون را در بيرون مسجد بريزد.
سؤال 102 -فردى در محلّى ساكن مى باشد كه غير مسلمان هم مى باشد و دين ديگرى دارد امّا در موقع ساختن مسجد كمك مى كند، آيا شرعاً مى شود پول چنين افرادى را دريافت كرد و خرج مسجد نمود يا خير؟
جواب: اشكال ندارد، مگر اينكه موجب نفوذ آنان در مسلمانان شود كه در اين صورت جايز نيست
