ادعای عجیب وزارت علوم درباره هزینه تحصیل در ایران

آیا هزینه تحصیل در ایران ارزان تر از دیگر کشورهای جهان است؟ این سوالی است که پاسخ مسئولان به آن به شکلی قاطع مثبت است، اما واقعیت چیست؟

 

به گزارش «تابناک»، چندی پیش معاون آموزشی وزارت علوم در اظهاراتی اعلام کرد که هزینه تحصیل در ایران ۱۰ تا ۲۰ درصد ارزان‌تر از سایر کشور‌ها است، مجتبی شریعتی نیاسر با انتقاد از این موضوع گفت: متأسفانه از این محصول بسیار ارزان بهره برداری می‌شود و باید برای آن چاره اندیشی شود.

در این میان و در حالی که معاون وزیر علوم معتقد است که هزینه تحصیل در دانشگاه‌های ایران نسبت به دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته ۱۰ تا ۲۰ درصد ارزانتر است مقایسه شرایط تحصیل، امکانات و کیفیت آموزشی در دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته باایران خلاف این موضوع را نشان می‌دهد.

جدا از اینکه در برخی کشور‌های پیشرفته مانند آلمان و کشور‌های اسکاندیناوی (کشور‌های دانمارک، فنلاند، ایسلند، نروژ و سوئد) هزینه تحصیل رایگان است، بحث بر سر این است که آیا کیفیت و کمیت آموزش در دانشگاه‌های ایران با دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته برابری می‌کند تا براین اساس هزینه تحصیل قابل مقایسه باشد؟

برای پاسخ به این سوال نیاز است که وضعیت و کیفیت آموزش در دانشگاه‌های ایران و همچنین رتبه این دانشگاه‌ها در میان دانشگاه‌های سایر کشور‌ها بررسی شود.

دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی‌های جهانی دانشگاه‌های دنیا که هرساله از سوی موسسات معتبر انجام می‌شود، جایگاه مناسبی ندارند و نگاهی به تازه‌ترین رتبه بندی‌های انجام شده از سوی این موسسات هم نشان می‌دهد که دانشگاه‌های ایران وضعیت قابل دفاعی ندارد البته هر سال شاهد بهبود وضعیت دانشگاه‌های ایران در تعداد مقاله و پژوهش، وجهه بین المللی و ... به ویژه در برخی رشته‌ها مانند زیرشاخه‌های پزشکی هستیم، اما واقعیت این است که دانشگاه‌های ایران قابلیت رقابت با دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته دنیا را ندارند.

علاوه بر جایگاه کم رنگ دانشگاه‌های ایران در رتبه بندی‌های بین المللی، تحلیل اظهارات وزیر علوم و برخی دیگر از مسوولان این وزارتخانه طی ماه‌های اخیر درباره کاهش کیفیت آموزشی کشور حکایت از آن دارد که کیفیت آموزشی دانشگاه‌های کشور به ویژه درباره برخی دانشگاه‌های غیر دولتی مناسب نیست، چندی پیش بود که یکی از مسئولان وزارت علوم از تعطیلی ۵۰ مرکز دانشگاهی غیردولتی به دلیل پایین بودن کیفیت آموزش خبر داد.

البته کیفیت آموزش در دانشگاه‌های کشور متفاوت است و نمی‌توان همه دانشگاه‌ها را با یک چوب برانیم، اما با توجه به آنکه یکی از دلایل کاهش کیفیت آموزشی دانشگاه‌ها، زیاد بودن تعداد آن‌ها و مسائل و مشکلات اقتصادی است، می‌توان گفت که به طور کلی دانشگاه‌های کشور از پایین بودن کیفیت آموزش رنج می‌برند.

برای اثبات این موضوع می‌توان به حجم بالای دانشگاه‌های ایران نسبت به کشور‌های پیشرفته اشاره کرد، براساس آمار تعداد دانشگاه‌ها در اغلب کشور‌های پیشرفته جهان زیر ٥٠٠ دانشگاه است به‌طوری که آلمان ٤١٢، انگلیس ٢٩١، کانادا ٣٢٩، ایتالیا ٢٣٦ و هلند ٤٢٣ دانشگاه دارند و برخی کشور‌های اروپایی نظیر نروژ، سوئد، دانمارک، فنلاند و ... هم کمتر از ١٠٠ دانشگاه تأسیس کرده‌اند این درحالی است که براساس آمار موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم در ایران ۲۵۶۹ دانشگاه وجود دارد.

ناگفته نماند که پایین بودن کیفیت آموزشی دانشگاه‌ها را نباید فقط در کم کاری دانشگاه‌ها خلاصه کرد بلکه عدم اختصاص بودجه کامل دانشگاه‌ها توسط دولت، بی توجهی به اجرایی نشدن اسناد بالادستی از جمله سند توسعه ملی ۱۴۰۴، اولویت نداشتن موضوع آموزش و پژوهش در دانشگاه‌ها و بودجه بسیار پایین پژوهش در دانشگاه‌ها هم در این مشکل نقش دارند.

به عنوان نمونه همیشه درباره اختصاص نیافتن بودجه کامل دانشگاه‌ها گلایه‌هایی از سوی روسای دانشگاه‌ها مطرح بوده است چندی پیش بود که رییس دانشگاه تهران از اختصاص تنها ۷۰ درصد ازبودجه دانشگاه‌های کشور طی سالجاری خبر داد و اعلام کرد در صورتی که بودجه دانشگاه‌ها به طور کامل اختصاص نیابد دانشگاه‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شوند.

در این شرایط به این موضوع هم باید توجه شود که در قانون بودجه سال ۹۸، بودجه بسیاری از دانشگاه‌ها کاهش چشمگیری نسبت به سالجاری داشته است عاملی که می‌تواند در کیفیت آموزش این دانشگاه‌ها موثر باشد.

پس در وضعیتی که تعداد مراکز دانشگاهی کشور بسیار بالاتر از کشور‌های پیشرفته است و همین موضوع نظارت بر کیفیت و کمیت آموزش در آن‌ها را سخت می‌کند؛ بودجه اختصاص یافته به دانشگاه‌ها حتی درباره دانشگاه‌های مطرح کشور هم به طور کامل پرداخت نمی‌شود؛ تعدادزیادی از مراکز آموزشی کشور به دلیل پایین بودن کیفیت آموزشی تعطیل می‌شوند چگونه می‌توان از پایین بودن هزینه دانشگاه‌های ایران درمقایسه با دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته که بالاترین امکانات و خدمات را به دانشجویان خود اختصاص می‌دهند سخن گفت و این دو را با هم مقایسه کرد.

در واقع مقایسه هزینه تحصیل در دانشگاه‌های ایران با دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته اقدامی درست و علمی نیست، چون هزینه تحصیل باید براساس امکانات و خدمات اختصاص یافته به دانشجو تعیین شود و امکانات و خدمات اموزشی در دانشگاه‌های ایران قابل رقابت با دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته نیست پس مسئولان کشور باید به جای ادعا‌های عجیب به فکر بهبود و ارتقای کیفیت آموزش در کشور باشند.