فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)
غسل ميّت
نحوه غسل ميّت
سؤال1196. غسل ميّت چگونه است؟
جواب: واجب است ميّت را سه غسل بدهند: اوّل غسل با آبى كه به سدر مخلوط باشد. دوم غسل با آبى كه به كافور مخلوط باشد. سوم غسل با آب خالص؛ و مراعات اين ترتيب لازم است و در صورت به هم خوردن ترتيب، از همان جا كه به هم خورده اعاده كنند.
عدم امكان غسل ميّت
سؤال1197. در صورتى كه غسل دادن ميّت ممكن نباشد وظيفه چيست؟
جواب: بايد بنابر احتياط واجب ميّت را سه تيمم بدهند و تيمم اوّل را به قصد مافى الذمه انجام دهند. و كسى كه ميّت را تيمم مى دهد بنابراظهر بايد دست خود را به زمين زده و به صورت و پشت دست هاى ميّت بكشد؛ ولى احتياط در اين است كه با دست خود ميّت نيز او را تيمم بدهند. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله هاى 471 و 472 و 473 رساله مراجعه شود.)
ترتيب در غسل ميّت
سؤال1198. در غسل ميّت، ترتيب راست و چپ بدن معتبر است يا فقط احوط است؟
جواب: اين ترتيب در غسل ميّت مسلّم است كه شستن سر مقدّم، و شستن طرف راست مقدّم بر طرف چپ است؛ اگرچه در غسل جنابت، اين نحو يقينى نيست.
غسل ميّت براى كودك
سؤال1199. غسل ميّت براى كودك، در چه سنى واجب است؟
جواب: بچه سقط شده را، اگر چهار ماه يا بيشتر دارد، بايد بنابر احتياط واجب غسل بدهند و اگر چهار ماه ندارد، بايد در پارچه اى بپيچند و بدون غسل دفن كنند.
غسل كسى كه خون بدنش بند نمى آيد
سؤال1200. شخصى در اثر حادثه ى رانندگى فوت شده و خون بدنش به هيچ وجه قطع نمى شود. وظيفه ى اطرافيان درباره او از نظر غسل و تكفين چگونه است؟
جواب: بعد از برطرف شدن عين خون و پاك كردن محلّ، يك لحظه ـ ولو به نحو استدامه ـ آب به قصد غسل جريان پيدا كند كافى است و با چيزهايى مثل پنبه از نجس شدن كفن محافظت مى شود.
ميّتى كه بدن او پانسمان است
سؤال1201. اگر براى جلوگيرى از خونريزى، زخم متوفّى را بسته اند، وظيفه در غسل چيست؟ آيا وظيفه جبيره است يا بايد جبيره را بردارند؟ و اگر برداشتن جبيره ممكن نبود وظيفه چيست؟
جواب: تا ممكن است به صورتى كه در سؤال قبل ذكر شد غسل دهند يا صبر نمايند كه خونريزى متوقف شود و در صورت عدم تمكّن و يأس بايد غسل جبيره بدهند.
كسى كه سر و سينه و شكم او از بين رفته
سؤال1202. شخصى در اثر تصادف به كلّى سر و سينه و شكم او از بين رفته است. وظيفه از نظر غسل و نماز و كفن چيست؟
جواب: هر مقدارى كه از او باقيمانده است، همان را غسل و حنوط و كفن مى كنند، و احتياطا نماز مى خوانند؛ مگر آن كه سينه يا بعضى از سينه كه محلّ قلب است موجود باشد هر چند له شده باشد، كه در اين صورت بايد نماز بر او خوانده شود.
كسى كه سر و تمام بدنش له شده است
سؤال1203. شخصى در يك حادثه ى رانندگى كشته شده و سر او از بين رفته و تمام بدنش له شده است و او را در كيسه اى گذاشته اند، وظيفه نسبت به غسل و كفن او چگونه است؟
جواب: هر چه مانده را غسل و كفن كنند و اگر هيچ محلّى براى ازار و قميص (پارچه هاى مخصوص كفن) نمانده است، فقط لفّافه واجب است، و اگر امكان غسل نيست و تمايز اعضا به گونه اى از بين رفته كه تيمّم هم ممكن نيست، ظاهرا ساقط است و وظيفه اى نيست.
جنينى كه با قطعه قطعه شدن بيرون آورده شده
سؤال1204. جنينى كه بيش از چهار ماه داشته را به ناچار قطعه قطعه كرده و از رحم خارج نموده اند، وظيفه از جهت غسل و كفن چه مى باشد؟
جواب: همان را با جمع كردن اعضا، به نحو معهود، غسل و حنوط و كفن و دفن كنند.
كسى كه مقدارى از شكم او دوخته شده
سؤال1205. شكم شخصى در اثر تصادف پاره شده و بعد از فوت شكم او را دوخته اند، به صورت طبيعى، مقدارى از ظاهر بدن بر اثر دوختن مخفى شده است. آيا وظيفه فقط غسل است يا تيمّم هم بايد ضميمه شود و يا اين كه لازم است دوخته شده را بشكافند و به نحو صحيح دوخته شود؟
جواب: ظاهر اين است كه اگر ظاهر بدن شسته شود، غسل كافى است، مثل انسان زنده.
فوت بچّه و مادر و مسأله ى غسل
سؤال1206. بچّه در شكم مادر بوده و هر دو فوت كرده اند. آيا لازم است بچّه را بيرون آورند و جدا غسل دهند؟ آيا فرقى بين مسلمان و كافر مى باشد؟
جواب: خير، لازم نيست.
فوت مادر و خروج نصف طفل و فوت وى
سؤال1207. خانمى در حين وضع حمل، در حالى كه قسمتى از طفل از رحم خارج شده فوت كرده و بچّه هم در همان حال مرده است، وظيفه از جهت غسل و كفن و دفن چه مى باشد؟
جواب: بعد از اخراج نصف ديگر، هر يك جداگانه غسل و كفن مى شوند.
نبودن ولىّ شخص متوفّى هنگام غسل
سؤال1208. اگر ولىّ شخص متوفّى حاضر نيست و شايد حضور او تا نصف روز يا يكى دو روز طول بكشد، آيا مى توان با اذن حاكم شرع و در صورت نبودن حاكم با اذن عدول مؤمنين او را غسل داد؟
جواب: اگر خوفى بر ميّت نيست صبر كنند؛ اگرچه حرمت مسلّم از اولويت زمانى است كه مزاحمت با ولىّ داشته باشد و وجوب اذن و اجازه گرفتن ـ كه عمل بدون آن باطل است ـ مبنى بر احتياط است.
ظاهر شدن مدفوع بعد از غسل
سؤال1209. اگر غسل ميّتى انجام شده باشد و از هر سه غسل فارغ شده باشند، ولى مدفوع از آن ظاهر شود، آيا به غسل ميّت لطمه اى وارد مى شود يا نه؟ وظيفه چيست؟
جواب: فقط بايد او را براى تكفين تطهير و پاك كنند.
خارج شدن خون، مدفوع يا... در حين غسل
سؤال1210. اگر در حين غسل دادن ميّتى بول يا خون حيض يا مدفوع و... از او خارج شود، آيا بايد غسل را از سر گرفت؟
جواب: انجام دوباره ى غسل لازم نيست و فقط پاك كردن و تطهير موضع لازم است.
خارج شدن منى در حين يا بعد از غسل
سؤال1211. اگر در حين غسل يا بعد از غسل منى از ميّت خارج شود، وظيفه چيست؟
جواب: فقط تطهير او لازم است ظاهرا.
باردارى كه جنين مرده در شكم او است
سؤال1212. زن باردارى كه در شكم خود جنين مرده اى دارد، جهت انجام فريضه ى نماز آيا لازم است غسل مس ميّت نمايد و در صورت لزوم آيا بايد براى هر نماز غسل به جا آورد يا يك غسل تا خارج شدن جنين كافى است؟
جواب: تا جنين مرده خارج نشود و بدن او با ظاهر بدن مادر تماس نگيرد و يا سنّ او بيش از چهار ماه نباشد، غسل لازم ندارد.
غسل و كفن اشرارى كه در درگيرى هاى مسلّحانه كشته مى شوند
سؤال1213. اشرارى كه در درگيرى هاى مسلّحانه كشته مى شوند، مانند قاچاق فروش، منافق، ضد انقلاب و غيره ـ كه به عنوان محارب كشته مى شوند ـ ، احكام اسلام از قبيل: تغسيل، تكفين و... ، شامل آن ها مى شود؟
جواب: تا محكوم به كفر نباشند، اين احكام ثابت است.
لزوم غسل محكومين به اعدام پيش از اجراى حكم
سؤال1214. آيا محكوم به مجازات اعدام يا قصاص نفس، پيش از اجراى مجازات نياز به غسل ميّت دارد؟
جواب: بله، نياز به اغسال سه گانه دارد.
غسل ارتماسى
سؤال1215. آيا غسل ميّت را هم مانند غسل هاى ديگر ـ مثل جنابت ـ مى توانيم به صورت ارتماسى انجام دهيم؟
جواب: غسل ميّت مثل غسل جنابت است، و احتياط مستحب آن است كه تا غسل ترتيبى ممكن است، ميّت را غسل ارتماسى ندهند؛ و در صورت غسل ارتماسى، بايد آب قليل نباشد.
غسل حيض يا جنابت براى ميّت
سؤال1216. شخصى كه در حال جنابت يا در حال حيض بميرد، غسل حيض يا جنابت بر او واجب است؟
جواب: كسى كه در حال حيض يا جنابت مرده، لازم نيست غسل حيض يا جنابت بدهند، بلكه همان غسل ميّت براى او كافى است، ولى بنابر احتياط موقع غسل دادن ميّت، نيّت غسل جنابت و يا حيض را نيز بنمايند.
نگاه به عورت ميّت
سؤال1217. نگاه كردن به عورت ميّت چه حكمى دارد و در صورت حرمت، آيا غسل باطل است؟
جواب: حرام است، و كسى كه او را غسل مى دهد، اگر نگاه كند معصيت كرده، ولى غسل باطل نمى شود.
غسل ميّت ديوانه
سؤال1218. آيا غسل شخصى كه از كودكى ديوانه بوده و با همين حالت هم بالغ شده واجب است يا خير؟
جواب: چنان چه پدر و مادر او يا يكى از آنان مسلمان باشند، بايد او را غسل داد و اگر هيچ كدام از آن ها مسلمان نباشند، غسل دادن او جايز نيست.
نيّت در غسل
سؤال1219. آيا در غسل ميّت، نيّت هم لازم است و در صورت لزوم، آيا براى هر غسل بايد تجديد نيّت نمود؟
جواب: كسى كه غسل ميّت را انجام مى دهد بايد قصد قربت داشته باشد ـ يعنى غسل را براى انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد ـ و اگر به همين نيّت تا آخر غسل سوم باقى باشد، كافى است و تجديد نيّت لازم نيست، اگرچه احوط است.
فقدان سدر و كافور
سؤال1220. اگر در هنگام غسل ميّت سدر يا كافور، و يا هر دوى آن ها پيدا نشده، يا حق استفاده از آن ها به دلايل مختلف از جمله غصب وجود نداشته باشد، تكليف چيست؟
جواب: بايد به جاى هر كدام از آن ها كه ممكن نيست بنابر احتياط واجب ميّت را با آب خالص غسل بدهند.
مقدار سدر و كافور
سؤال1221. مقدار استفاده از سدر و كافور در غسل ميّت چه قدر بايد باشد؟
جواب: نبايد به قدرى زياد باشد كه آب را مضاف كند و به اندازه اى هم كم نباشد كه عرفا نگويند سدر و كافور با آب مخلوط شده است.
ترتيب در غسل ميّت
سؤال1222. ترتيب در غسل دادن با سدر و كافور و آب خالص كدام است و در صورت به هم خوردن اين ترتيب، وظيفه چيست؟
جواب: غسل اوّل لازم است با آبى كه به سدر مخلوط است باشد و غسل دوم با آبى كه مخلوط با كافور است انجام شود و غسل سوم با آب خالص باشد و در صورت به هم خوردن ترتيب، از همان جا كه ترتيب به هم خورده اعاده كنند.
قسمت جدا شده
سؤال1223. قسمتى از بدن شخصى در اثر تصادف از بدن وى جدا شده است، آيا آن قسمت جدا شده در غسل، حكم ميّت را دارد؟
جواب: اگر آن قسمت داراى استخوان باشد، غسل آن واجب است.
لمس عورت ميّت هنگام غسل
سؤال1224. اگر كسى هنگام غسل عورت ميّت را لمس نمايد، عمل حرامى مرتكب شده است؟
جواب: بله.
چسبيدن مانع به بدن ميّت
سؤال1225. اگر به جاهايى از بدن ميّت چيزى هم چون اثر چسب زخم و... مانده باشد و بر طرف كردن آن دشوار باشد، وظيفه چيست؟
جواب: بايد غسل جبيره اى بدهند.
پوشش جسد
سؤال1226. در هنگام غسل دادن ميّت، آيا پوشاندن تمام بدن يا بعضى از بدن ميّت لازم است؟ اگر مماثل باشند چه طور؟
جواب: در مماثل پوشاندن غير عورت لازم نيست، و توضيح بيشتر در مسايل 463 و 466 رساله ذكر شده است.
رعايت موالات در غسل
سؤال1227. آيا در غسل ميّت موالات بين اعضا و موالات بين غسل هاى سه گانه شرط است؟
جواب: ظاهرا شرط نيست.
غسل جبيره اى ميّت
سؤال1228. آيا مى توان در صورت عذر يا جراحت، ميّت را به صورت جبيره اى غسل داد؟
جواب: بله، و احتياطا او را تيمم هم بدهند.
غسل و كفن فرد سنگسار شده
سؤال1229. نحوه غسل و كفن فردى كه سنگسار مى شود و يا محكوم به قصاص نفس است، چگونه مى باشد؟
جواب: در صورتى كه قبل از اجراى حكم به فرمان حاكم يا بدون آن، با غسل هاى سه گانه ميّت، غسل نموده باشد، پس از اجراى حكم، غسل دادنش واجب نيست و بعد از آن مى توانند او را تكفين و حنوط كنند.
غسل غير شيعه
سؤال1230. آيا غسل دادن مسلمان غير شيعه اثنى عشرى واجب است؟
جواب: بله، واجب است.
برخورد ظرف با بدن ميّت
سؤال1231. در ضمن غسل اگر ظرفى كه با آن مشغول غسل دادن ميّت هستند با بدن ميّت برخورد نمايد، آيا ظرف نجس مى شود؟
جواب: بله، نجس مى شود.
پاك شدن وسايل غسل
سؤال1232. ميزان پاك شدن وسايل و لباس ها بر اثر تبعيّت پس از غسل ميّت چه مقدار است و آيا كفش و لباس هاى غسّال و دست و بدن او را نيز شامل مى شود؟
جواب: تخته يا سنگى كه روى آن ميّت را غسل مى دهند و پارچه اى كه با آن عورت ميت را مى پوشانند و دست كسى كه او را غسل مى دهد، بعد از تمام شدن غسل پاك مى شود.
خروج خون حيض در هنگام غسل
سؤال1233. چنان چه در هنگام غسل از ميّت خون حيض خارج شود، چه بايد كرد؟
جواب: صبر كنند تا خون حيض تمام شود و بعد از تطهير موضع نجس غسل را ادامه دهند و از سرگرفتن لازم نيست.
اجساد يافت شده شهدا
سؤال1234. باقى مانده اجساد مطهر برخى از شهداى جنگ تحميلى، پس از سال ها توسط گروه هاى تفحص پيدا مى شوند و فقط مقدارى استخوان از آنان به دست مى آيد، كيفيت غسل و كفن و نماز ميّت آنان را بيان فرماييد؟ و آيا با مسّ آن ها غسل مسّ ميت واجب مى شود؟
جواب: استخوان آنان غسل و كفن و نماز دارد و مسّ آن هم موجب غسل مسّ ميّت مى شود، بنابر احوط.
غسل و تيمم ميّت با بيمارى مسرى
سؤال1235. برخى از بيمارى ها بسيار مهلك و مسرى است، غسل و كفن كسانى كه بر اثر چنين بيمارى هايى مرده اند، با احتمال سرايت و ضرر جانى براى غسل دهنده، چه حكمى دارد؟
جواب: طورى با حائل و پوشش هاى حفاظتى غسل دهند كه ضررآور نباشد و فرو بردن اعضاى سه گانه غسل، در آب كثير كافى است و هم چنين غسل ارتماسى بنابر اظهر كفايت مى كند، هر چند مخصوص غسل ارتماسى خلاف احتياط است.
غسال
سؤال1236. كسى كه مى خواهد ميّت را غسل دهد، چه شرايطى بايد داشته باشد؟
جواب: بايد مسلمان، دوازده امامى و عاقل باشد و مسايل غسل را هم بداند.
غسل دادن توسّط كسى كه غسل بر عهده ى اوست
سؤال1237. كسى كه غسل مسّ ميّت و يا غسل ديگرى بر او واجب شده مى تواند ميّت را غسل دهد؟
جواب: بله مى تواند.
غسّال جنب
سؤال1238. آيا شخص جنب مى تواند مرده ها را غسل دهد؟
جواب: بله مى تواند.
غسل زن و شوهر
سؤال1239. آيا هر يك از زن و شوهر مى توانند ديگرى را برهنه غسل دهد؟
جواب: خلاف احتياط مستحب است. (مسأله ى 463 رساله).
عدم تشخيص جنسيّت ميّت
سؤال1240. اگر جسد ميّت به گونه اى باشد كه نتوان جنسيت وى را تشخيص داد، آيا زن بايد متكفل غسل او شود يا مرد؟
جواب: محارم او از زير لباس با عدم نظر و لمس، على الاحوط او را غسل دهند و اگر محارم ندارد شرط مماثلث ساقط است و احتياط آن است كه هر يك از مرد و زن او را از روى لباس غسل دهند بر هر تقدير.
لباس ها و وسايل غسّال
سؤال1241. اگر لباس و وسايل غسّال حين انجام غسل به واسطه غساله ى ميّت پيش از غسل نجس شود، آيا پس از اتمام غسل به واسطه تبعيت آن ها پاك مى شوند؟
جواب: به مسأله ى 215 رساله رجوع كنيد.
اجرت گرفتن براى امور ميّت
سؤال1242. اجرت گرفتن براى انجام امر واجب كفايى ـ مثل غسل ميّت و نماز و دفن آن ـ شرعا چه حكمى دارد و اگر براى انجام اين فرايض مطالبه ى وجهى شود، آيا به صحّت نماز و غسل و دفن مُضرّ مى باشد؟
جواب: اگر كس ديگرى براى غسل ميّت نباشد، گرفتن اجرت جايز نيست، مگر آن كه براى امور غير واجب مثل انجام مستحبّات، اجرت بگيرد. البتّه اگر براى خود غسل هم اجرت بگيرد، غسل صحيح است و اگر كس ديگرى باشد، بنابر احوط گرفتن اجرت جايز نيست.
امكان اشتراك چند نفر در غسل ميّت
سؤال1243. در غسل ميّت آيا لازم است هر سه غسل را يك نفر انجام دهد و يا اين كه هر سه عضو در غسل را يك نفر انجام دهد؟
جواب: لازم نيست و در اين فرض هر كدام در اوّلِ عملِ خود نيّت مى نمايد كه بعضى از مجموع غسل را به جا مى آورد، براى امر خدا.
كمك ديگرى به غسّال
سؤال1244. شخص غسّالى نيّت غسل ميّت كرده و مشغول شستشوى جسد مى باشد. شخص ديگرى به عنوان كمك ـ كه نيّت غسل ميّت نكرده ـ در آبكشى جسد به غسّال كمك مى كند، يعنى آب بر روى جسد مى ريزد. آيا اين غسل صحيح است يا خير؟
جواب: اگر غاسل بر او صدق نمى كند، مانعى ندارد و نيّت مقلِّب (كسى كه جسد را جهت غسل حركت مى دهد) مستحب است و نيّت دو نفر مشترك بر هر دو واجب است.
غسل زن به وسيله مرد و بالعكس
سؤال1245. آيا در غير حال ضرورت زن مى تواند مرد را و هم چنين مرد مى تواند زن را غسل دهد؟
جواب: خير نمى تواند و غسل باطل است. (به مسأله ى 463 رساله و بعد آن مراجعه شود.)
نبودن مماثل
سؤال1246. زنى فوت كرده و مماثل يا محارم نيست كه او را غسل دهد. اگر براى اجنبى تحصيل محرميّت ممكن باشد، آيا لازم است، مثل اين كه نوه ى او را عقد كند، يا لازم نيست؟ اگر ولىّ دختر حضورنداشته باشد چه طور؟
جواب: ظاهرا تحصيل محرميّت لازم نيست.
غسل دادن يكى از محارم با وجود مماثل
سؤال1247. اگر به جهت جهل، با وجود مماثل يكى از محارم متوفّى را غسل دهد، وظيفه چيست؟ و اگر ميّت را دفن كرده باشند چه طور؟
جواب: اگر دفن نشده، احتياطا تجديد كنند و بعد از دفن ظاهرا لازم نيست.
بودن مماثلى كه غسل صحيح نمى داند
سؤال1248. اگر مماثل هست ولى غسل صحيح را نمى داند يا نمى تواند انجام دهد و يا اطمينان به صحّت غسل او نيست، وظيفه چيست؟ چه زمانى در فرض سؤال نوبت به غير مماثل مى رسد؟
جواب: در فرض اوّل، غسل مى تواند به امر نمودن محرم انجام شود، مثل غاسل غسل دهنده ى كتابى (اهل كتاب).
در فرض دوّم نوبت به غير مماثل محرم مى رسد. و در فرض سوّم عمل غسل دهنده حمل بر صحّت مى شود.
مماثلى كه فقط مى تواند تيمّم دهد
سؤال1249. اگر مماثل هست ولى قدرت بر غسل دادن ندارد، اما قدرت بر تيمّم دارد، آيا وظيفه، غسل توسّط غير مماثل است يا وظيفه، تيمّم دادن ميّت است؟
جواب: در اين فرض محرم غسل مى دهد و احتياط به ضمّ تيمّم هم مى نمايند. (ص 170 جامع المسائل.)
نبودن محارم نسبى
سؤال1250. آيا با نبودن محارم نسبى، محارم سببى غير از شوهر ـ مثل پدرشوهر و داماد و... ـ مقدم بر اجنبى است يا در يك رديف محسوب مى شوند؟
جواب: آرى، آن ها مقدّم اند.
معلوم نبودن مرد يا زن بودن متوفّى
سؤال1251. شخصى در آتش سوزى فوت كرده و مشخّص نيست كه مرد است يا زن، تكليف غسل يا تيمّم او چيست؟
جواب: با فرض امكان، محارم او را از روى جامه بدون نظر و لمس غسل مى دهند على الاحوط و اگر ممكن نيست، شرط مماثلث ساقط است و احوط غسل دادن هر يك از مرد و زن است او را از روى لباس.
غسل بعد از تيمم
سؤال1252. اگر به علت نبودن آب، ميّت را تيمم داديم و بعد از آن آب پيدا شد، آيا غسل لازم است و اگر بعد از تيمم مراحل بعدى را نيز انجام داده و او را كفن كرديم، در صورت پيدا شدن آب وظيفه چيست؟
جواب: در صورتى كه خوفى بر ميّت، در تأخير دفن نيست، بايد آن را غسل دهند و حنوط و كفن كنند، و اگر نماز بر او خوانده اند، بنابر احوط دوباره بخوانند.
نبودن آب جهت غسل
سؤال1253. اگر جهت غسل ميّت آب نداشته باشيم يا آب كمتر از غسل داشته باشيم، وظيفه چيست؟
جواب: در اين رابطه به مسأله ى 471 رساله رجوع شود.
اگر جسم ميّت قابل تيمم نباشد
سؤال1254. چنان چه بر اثر حادثه اى جسد ميّت قابليت غسل و تيمم نداشته باشد، چه بايد كرد؟
جواب: بايد او را غسل يا تيمم جبيره اى بدهند.
غسل مسّ ميّت
سؤال1255. غس مسّ ميّت يعنى چه؟ و در چه صورتى بر انسان واجب مى شود و به چه گونه اى بايد انجام شود؟
جواب: اگر كسى جايى از بدن خود را به بدن انسان مرده اى كه غسلش نداده اند و بدنش سرد شده برساند بايد غسل مسّ ميّت نمايد، چه آن ميّت مسلمان باشد يا كافر و چه در خواب يا بيدارى بدن او را مسّ نمايد و چه در حال اختيار مسّ كند يا بدون اختيار مسّ نمايد و كيفيت غسل مسّ ميّت با غسل هاى ديگر فرقى ندارد و كسى كه غسل مسّ ميّت نموده بايد براى نماز وضو بگيرد بنابر احوط.
شك در انجام غسل مسّ ميّت
سؤال1256. اگر بر كسى غسل مسّ ميّت واجب شود و پس از مدتى در انجام آن شك داشته باشد، تكليف چيست؟
جواب: براى نمازهاى بعدى بايد غسل كند.
مسّ شهيد
سؤال1257. آيا با مسّ شهيد، غسل مسّ ميّت واجب مى گردد و شهيدى كه با مسّ او غسل واجب نمى گردد، كدام شهيد است؟
جواب: شهيدى كه در معركه جهاد و قبل از انقضاى جنگ و در جنگ همراه با امام ـ عليه السّلام ـ يا نايب خاصّ او كشته شده است، مسّ او موجب غسل واجب نمى گردد.
معلوم نبودن سردى و گرمى ميّت
سؤال1258. ميتى را مسّ كرده ايم ولى معلوم نشده است كه بدنش سرد است يا گرم، آيا غسل مسّ ميّت واجب است يا خير؟
جواب: خير.
غسل مسّ ميّت در صورت عدم سرايت نجاست
سؤال1259. شخصى ميّت را لمس كرده است، بدون اين كه رطوبتى از ميّت به بدن او منتقل شود، در اين صورت آيا غسل واجب است؟
جواب: اگر قبل از غسل ميّت و بعد از سردشدن بدن او باشد، غسل مسّ ميّت واجب مى شود و سرايت كردن يانكردن نجاست، ملاك وجوب غسل مسّ ميت نيست.
مسّ ميّت و وضو
سؤال1260. آيا مسّ ميّت باعث باطل شدن وضو مى شود؟
جواب: بله، ناقض وضو است.
غسل جنابت بدل از غسل مس ميّت
سؤال1261. بر عهده ى شخصى غسل مس ميّت است، اما با غافل ماندن از اين تكليف، اقدام به غسل جنابت كرده است، آيا بايد غسل مس ميّت را نيز به جا آورد يا همان غسل جنابت كفايت از غسل دوم مى كند؟
جواب: همان غسل جنابت چون به قصد وظيفه بوده كافى است.
توقف در مسجد و خواندن سوره هاى سجده دار
سؤال1262. كسى كه بر عهده ى وى غسل مس ميّت است، آيا مى تواند در مسجد توقف كند و آيات سجده دار بخواند؟
جواب: جواز توقف او در مسجد و جواز خواندن آيات سجده دار براى او خالى از وجه نيست، اگرچه احتياط در اجتناب است.
مس چند ميّت
سؤال1263. شخصى است كه چند ميّت را مس كرده است، آيا يك غسل بر گردن او است يا چند غسل بايد انجام دهد، هم چنين كسى كه چند بار يك ميّت را مس كرده است، چند غسل بر عهده ى او مى باشد؟
جواب: يك غسل كافى است.
نماز با غسل مس ميّت
سؤال1264. آيا با غسل مس ميّت مى توان نماز خواند يا وضو هم بايد گرفت؟
جواب: بايد پس از آن وضو هم گرفت، على الاحوط.
مسّ دندان ميّت
سؤال1265. دندان يا استخوان هايى كه از بدن انسان ـ خواه زنده باشد و خواه مرده ـ جدا مى شود، آيا با مس كردن آن ها غسل مس ميّت بر انسان واجب مى شود يا خير؟
جواب: براى مس استخوان و دندانى كه از مرده جدا شده باشد و آن را غسل نداده اند، بنابر احتياط واجب بايد غسل كرد؛ و هم چنين براى مس استخوانى كه از زنده جدا شده و گوشت ندارد، بنابر احوط غسل واجب است.
مس قسمت جدا شده بدن
سؤال1266. قسمتى از بدن انسانى زنده يا مرده جدا شده است، آيا با لمس كردن آن، غسل مس ميّت واجب مى شود يا خير؟
جواب: اگر آن قسمت جدا شده داراى استخوان است، چنان چه پيش از آن كه آن قسمت جدا شده را غسل دهند، انسان آن را مس نمايد، بايد غسل مس ميّت نمايد.
مس بعد از اتمام سه غسل
سؤال1267. اگر شخصى ميّت را بعد از غسل سوم مس نمايد. 1) آيا غسل مس ميّت بر او واجب مى شود يا خير؟
جواب: غسل بر او واجب نمى شود.
2) اگر قبل از اتمام غسل سوم مس نمايد چه حكمى دارد؟
جواب: غسل بر او واجب مى گردد.
موارد وجوب غسل مس ميّت
سؤال1268. غسل مس ميّت در چه صورتى واجب است؟
جواب: از حيث غايات، مثل موارد وجوب غسل جنابت است و از حيث موجبات، به مسايل 474 الى 480 رساله مراجعه شود.
مس ميّت حيوان
سؤال1269. اگر انسان يك حيوان مرده اى را مس كند، آيا غسل مس ميّت بر او واجب مى شود؟
جواب: خير، (مسأله ى 474 رساله).
مس در خواب و يا اجبار
سؤال1270. اگر كسى در خواب يا مجبورا ميّت را لمس كند، آيا غسل بر او واجب مى شود؟
جواب: بله، واجب مى شود. (مسأله ى 474 رساله).
تيمم ميّت
سؤال1271. بعد از تيمم دادن ميّت (به دليل نبودن آب يا...) اگر كسى به ميّت دست بزند، آيا بايد غسل كند؟
جواب: خير، بنابر اظهر غسل كردن بر او واجب نمى شود، اگرچه احتياط مستحب در غسل كردن است. (مسأله ى 474 رساله).
سرد شدن بدن ميّت
سؤال1272. اگر بدن ميتى تماما سرد نشده است، آيا مس اين ميّت غسل دارد؟
جواب: غسل واجب نيست، اگرچه جايى را كه سرد شده مسّ نمايد.
مو و ناخن ميّت
سؤال1273. اگر كسى مو و ناخن ميّت را لمس كند، بايد غسل كند؟
جواب: خير، غسل واجب نيست.
بچه متولد شده بعد از مردن مادر
سؤال1274. اگر در هنگام تولد بچه اى، مادرش مرده است يعنى بعد از مردن مادر به دنيا آمده آيا بعد از بالغ شدن بايد غسل مس ميّت كند؟
جواب: با فرض اين كه معلوم نيست تماس بدن طفل با بدن مادر بعد از سردشدن بدن او هم بوده يا خير (مسأله 489 رساله) تكليفى ندارد، به خلاف اين كه براى او ثابت شود بعد از سرد شدن بدن مادر دنيا آمده كه بايد پس از بلوغ غسل كند (مسأله 477 رساله) و در صورت شك در اين مطلب كه آيا بعد از سردشدن بوده يا قبل از آن، غسل واجب نيست.
نماز بدون غسل مس ميّت
سؤال1275. كسى كه غسل مس ميّت بر عهده اش است، آيا مى تواند بدون غسل نمازهاى يوميّه را بخواند؟
جواب: خير، نمى تواند.
تماس به ميّت از روى كفن
سؤال1276. آيا دست زدن به بدن ميّت از روى كفن احتياج به غسل دارد؟
جواب: خير.
تماس با جسد هنگام تشريح
سؤال1277. در هنگام تشريح اگر دست ما به مرده اى كه نمى دانيم مسلمان است يا كافر بخورد، آيا غسل مس ميّت لازم است؟
جواب: در وجوب غسل فرقى بين ميّت مسلمان و كافر نيست. (مسأله ى 474 رساله).
پاشيدن آب از بدن مرده
سؤال1278. آيا پاشيدن آب از بدن مرده موجب غسل مس ميّت مى شود؟
جواب: خير.
آناتومى جسد
سؤال1279. با توجه به رشته تحصيلى مجبوريم براى آناتومى جسد به آن دست بزنيم، آيا غسل مسّ ميّت بر ما واجب مى شود؟
جواب: اگر تماس قبل از غسل دادن او باشد، بله غسل واجب مى شود هر چند مجبور باشد.
ماساژ دادن محتضر
سؤال1280. آيا با ماساژ بدنى شخصى كه در حال مرگ است، غسل مس ميّت بر انسان واجب مى شود؟
جواب: تا كاملاً نمرده و پس از مردن تمام بدن او سرد نشده است، غسل واجب نمى شود. (مسأله ى 475 رساله)
لمس ميّت با دستكش
سؤال1281. اگر كسى با دستكش، بدن يا عضو ميّت را لمس كند، آيا غسل مس ميّت دارد؟
جواب: خير.
تماس بدن با بيماران مرگ مغزى
سؤال1282. برخى از بيماران بر اثر مرگ مغزى مرده تلقى مى شوند، اما ممكن است قلب آن ها تا مدتى تپش داشته باشد، آيا تماس با چنين افرادى مس ميّت تلقى مى شود؟
جواب: تا كاملاً نمرده و پس از مردن تمام بدن او سرد نشده است، غسل واجب نمى شود. (مسأله ى 475 رساله).
بطلان وضو به واسطه مس ميّت
سؤال1283. آيا مس ميّت علاوه بر وجوب غسل موجب باطل شدن وضو نيز مى شود؟
جواب: بله، بنابر احتياط.
حدث اصغر يا اكبر بودن مس ميّت
سؤال1284. آيا مس ميّت حدث اصغر محسوب مى شود، يا حدث اكبر به شمار مى رود؟
جواب: چنان چه حدث اكبر باشد موافق احتياط است؛ لكن عدم آن خالى از وجه نيست (جهت اطلاع بيشتر به مسأله ى 483 رساله رجوع شود.)
بند ناف بچه
سؤال1285. آيا تماس انسان با بند ناف بچه ـ پس از جدا شدن ـ موجب نجاست و غسل مس ميت مى شود؟
جواب: خير.
حنوط
سؤال1286. حنوط چيست و آيا واجب است يا خير؟
جواب: حنوط يعنى به پيشانى و كف دست ها و سرزانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهاى ميّت كافور بمالند؛ حنوط ميّت واجب مى باشد.
عدم حنوط بعضى از قسمت هاى واجب
سؤال1287. فردى به علت ندانستن مسأله، بعضى از واجبات حنوط را انجام نداده و دست هاى ميّت را حنوط نكرده است، وظيفه چيست؟
جواب: بايد دست هايش را هم حنوط كند.
ترتيب در حنوط
سؤال1288. آيا ترتيبى در حنوط كردن ميّت وجود دارد؟ و اگر ترتيب رعايت نشود، حنوط اشكال پيدا مى كند يا خير؟
جواب: احتياط مستحب آن است كه اوّل كافور را به پيشانى ميّت بمالند و در جاهاى ديگر ترتيب لازم نيست، و عدم رعايت ترتيب، اشكالى به آن وارد نمى كند.
زمان حنوط كردن
سؤال1289. شخصى ميّت را بعد از كفن كردن حنوط كرده است آيا حنوط باطل است؟
جواب: بهتر آن است كه ميّت را پيش از كفن كردن، حنوط نمايند؛ اگرچه در بين كفن كردن و بعد از آن هم مانعى ندارد.
حنوط ميتى كه در حال احرام مرده
سؤال1290. شخصى كه در حال احرام بستن حج قبل از تمام كردن سعى بين صفا و مروه بميرد، آيا بايد حنوط شود؟
جواب: حنوط كردن او جايز نيست.
حنوط ميتى كه در حال احرام عمره مرده
سؤال1291. شخصى در حال احرام عمره قبل از اين كه تقصير كند مرده است آيا حنوط كردنش واجب است؟
جواب: نبايد او را حنوط كنند.
حنوط زنى كه در عدّه است
سؤال1292. در احكام هست زنى كه در عدّه است و شوهرش مرده، نبايد تا زمانى كه در عده است خود را خوشبو كند؛ اگر زنى در اين حال بميرد آيا حنوط او واجب است؟
جواب: حنوط او واجب است.
خوشبو كردن ميّت با مشك و عنبر
سؤال1293. فردى ميّت را با مشك و عنبر خوشبو كرده است ـ يعنى به كافور، مشك و عنبر را مخلوط كرده است ـ آيا حنوط اين ميّت صحيح بوده است؟
جواب: اين عمل مكروه است، ولى حنوط ميّت صحيح مى باشد.
تربت سيد الشهدا ـ عليه السّلام ـ در حنوط
سؤال1294. اگر مقدارى از تربت امام حسين ـ عليه السّلام ـ را به كافور مخلوط كرده و ميّت را حنوط كنند، صحيح است يا خير؟
جواب: عمل مذكور مستحب است، ولى بايد از آن كافور به جاهايى كه بى احترامى مى شود نرسانند و نيز بايد تربت به قدرى زياد نباشد كه وقتى با كافور مخلوط شد، آن را كافور نگويند.
كم بودن كافور
سؤال1295. اگر كافور به اندازه غسل و حنوط نباشد، كدام را بايد مقدم كرد؟
جواب: در اين صورت بنابر احتياط واجب غسل را مقدم دارند و اگر براى هفت عضو نرسد، پيشانى را مقدم دارند.
