جایگاه یک دانشگاه در سیستم‌های رتبه‌بندی جهانی یکی از شاخص‌های کیفیتی برای سنجش اعتبار یک مؤسسه آموزش عالی است.
به گزارش آنا، هانا حیدری، دانشگاه آزاد اسلامی بزرگ‌ترین دانشگاه حضوری جهان است که در دو سال اخیر حضور درخشانی در رتبه‌بندی‌های معتبر جهانی داشته است. به‌صراحت می‌توان سال ۹۷ را سال قدم‌های استوار دانشگاه آزاد اسلامی برای تبدیل‌شدن به بازوی علمی کشور دانست. چراکه سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی و فعالیت‌های انجام‌گرفته در آن نماد همت و تلاش انقلابی برای دست یافتن به قله‌های علم و ترقی است.
طی چند دهه اخیر توجه ویژه‌ای به جایگاه مؤسسات آموزش عالی در رتبه‌بندی‌ها شده است و نظام‌های رتبه‌بندی بسیاری در جهان به ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی دانشگاه‌های سراسر جهان می‌پردازند. هر نظام رتبه‌بندی براساس شاخص‌های ویژه‌ای دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی را ارزیابی می‌کند.
تعداد تولیدات علمی، تعداد استنادات، ایندکس، مقالات پراستناد، تعداد جوایز کسب شده، تعداد پروانه ثبت اختراع، تعداد اعضای هیئت علمی، تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارشناسی از جمله شاخص‌هایی است که نظام‌های رتبه‌بندی جهانی از آنها برای ارزیابی مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی استفاده می‌کنند.
در ادامه نگاهی به نظام‌های رتبه‌بندی جهانی و جایگاه دانشگاه آزاد اسلامی در آنها می‌کنیم.
رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان
رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان یا «سی‌دبلیویوآر» که هر سال فهرستی از هزار مؤسسه آموزش عالی جهان منتشر می‌کند، با استفاده از ۶ شاخص دانشگاه‌ها را ارزیابی می‌کند. این نظام رتبه‌بندی از سایت جایزه نویل و جوایز علمی در حوزه‌های مختلف موضوعی، پایگاه پروانه‌های ثبت اختراع وایپو، پایگاه استنادی وب‌علوم، پایگاه شاخص‌های اساسی و پایگاه گزارش نشریات مؤسسه تامسون رویترز به‌عنوان منبع اطلاعاتی استفاده می‌کند. شاخص‌های مورد استفاده در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان شامل کیفیت آموزش، اشتغال فارغ‌التحصیلان، کیفیت اعضای هیئت علمی، تولیدات علمی، تأثیرگذاری، استناد، تأثیر گسترده و پروانه‌های ثبت اختراع می‌شود.
ندیم ماهسن رئیس و مؤسس مرکز جهانی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در گفتگو با خبرنگار آنا اظهار کرد: در مرکز جهانی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها یا CWUR مؤسسات آموزش عالی را بر اساس هفت فاکتور ارزیابی می‌کنیم و این اطلاعات را از نظرسنجی‌ها و داده‌های ثبت‌شده دانشگاهی به دست می‌آوریم. این شاخص‌ها شامل کیفیت آموزش، میزان استخدام فارغ‌التحصیلان، کیفیت خروجی پژوهشی، تأثیرگذاری و استناد می‌شود.
براساس رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان ۲۰۱۹، دانشگاه آزاد اسلامی برترین دانشگاه ایران شناخته شده است.
رتبه‌بندی لایدن
نظام رتبه‌بندی لایدن، دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی، تحقیقاتی و پژوهشی را براساس مجموعه پیچیده‌ای از شاخص‌های کتاب‌سنجی رتبه‌بندی می‌کند.
لایدن با استفاده از داده‌های پایگاه استنادی وب‌علوم را بررسی می‌کند.این رتبه‌بندی از سال ۲۰۰۷ دانشگاه‌ها را براساس تأثیر علمی و مشارکت‌های علمی آنها ارزیابی می‌کند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات مقام دوازدهمین دانشگاه برتر ایران در رتبه‌بندی لایدن ۲۰۱۸ را کسب کرده است.
تعداد و نسبت تولیدات علمی دانشگاه که جزو یک، ۱۰ و پنجاه درصد بالای تولیدات علمی پراستناد هستند، مجموع استنادهای دریافتی تولیدات علمی دانشگاه و میانگین استنادهای دریافتی و مجموع استنادهای دریافتی تولیدات علمی دانشگاه و میانگین استنادهای دریافتی نرمال‌شده براساس حوزه موضوعی و سال از جمله شاخص‌های تأثیر علمی هستند.
شاخص‌های مشارکت علمی نیز شامل تعداد و نسبت همکاری علمی یک دانشگاه با یک یا چند دانشگاه دیگر، تعداد و نسبت همکاری علمی یک دانشگاه با یک یا چند کشور دیگر، تعداد و نسبت همکاری علمی یک دانشگاه با یک یا چند سازمان صنعتی دیگر، تعداد و نسبت همکاری علمی یک دانشگاه با مؤسسه‌های تا شعاع فاصله کمتر از ۱۰۰ کیلومتری و تعداد و نسبت همکاری علمی یک دانشگاه با مؤسسه‌های تا شعاع فاصله بیشتر از ۵۰۰ کیلومتری می‌شود.
رتبه‌بندی سای‌مگو
مؤسسه رتبه‌بندی سای‌مگو دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی را براساس سه مجموعه مختلف شاخص رتبه‌بندی می‌کند که شامل عملکرد تحقیقاتی، دستاوردهای نوآورانه و تأثیر اجتماعی می‌شود. هدف از رتبه‌بندی به دست آوردن شناختی منحصربه‌فرد از مؤسسات پژوهشی و تحقیقاتی و تخصیص استنادهای علمی به هر مؤسسه است.
این نظام رتبه‌بندی که از سال ۲۰۰۹ آغاز به کار کرده است، هر سال ۵ هزار دانشگاه و مؤسسه پژوهشی برتر جهان را براساس عملکرد پژوهشی و مقالات منتشرشده در مجلات معتبر بین‌المللی ارزیابی می‌کند. سای‌مگو از انتشارات الزویر، پایگاه استنادی اسکوپوس، رتبه‌بندی مجلات سای‌مگو و پایگاه ثبت اختراع اروپا به‌عنوان منبع برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها استفاده می‌کند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات پانزدهمین جایگاه رتبه‌بندی سای‌مگو را به خود اختصاص داده است. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه جایگاه بیست و هفتم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب جایگاه سی و پنجم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد جایگاه سی و هشتم و دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری جایگاه چهل و هفتم را در رتبه‌بندی سای‌مگو ۲۰۱۸ کسب کرده‌اند.
دانشگاه آزاد واحد مشهد رتبه پنجاه و چهارم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رتبه پنجاه و هفتم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز رتبه پنجاه و نهم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم‌شهر به‌طور مشترک رتبه جایگاه شصتم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین رتبه شصت و سوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد رتبه شصت و چهارم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک رتبه شصت و هفتم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و دانشگاه آزاد واحد لاهیجان به‌طور مشترک رتبه شصت و هشتم را از آن خود کرده‌اند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه به‌طور مشترک رتبه هفتاد و یکم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز رتبه هفتاد و سوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز رتبه هفتاد و پنجم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت رتبه هفتاد و ششم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد رتبه هفتاد و نهم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان رتبه هشتادم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سازی رتبه هشتاد و هفتم و دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان رتبه نودم را مال خود کرده‌اند.
رتبه‌بندی یواسنیوز
نظام رتبه‌بندی یواسنیوز یکی از نظام‌های رتبه‌بندی معتبر جهان است که از سال ۲۰۱۵ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی را در سطح جهانی ارزیابی و رتبه‌بندی می‌کند. یواسنیوز در سال ۲۰۱۷ هزار دانشگاه را مورد بررسی قرار می‌داد؛ اما در سال ۲۰۱۸ تعداد دانشگاه‌ها مورد بررسی را به هزار و ۲۵۰ افزایش داد. رتبه‌بندی یواسنیوز اطلاعات موردنیاز خود را از نظرسنجی و پایگاه استنادی وب‌آوساینس جمع‌‌آوری می‌کند.
رتبه‌بندی یواسنیوز دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی را براساس ۱۳ شاخص ارزیابی می‌کند که شامل اعتباری جهانی پژوهش، اعتبار منطقه‌ای پژوهش، میزان انتشارات، تأثیر استناد نرمال‌شده، انتشار کتاب، برگزاری کنفرانس، مجموع استناد، تعداد و درصد مقالات پراستناد، همکاری‌های بین‌المللی، درصد مقالات بین‌المللی، تعداد و درصد مقالات یک درصد برتر می‌شود.
دانشگاه آزاد اسلامی دومین دانشگاه برتر ایران در رتبه‌بندی یواسنیوز است.
رتبه‌بندی وبومتریک
وبومتریک یک سایت رتبه‌بندی جهانی است که دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی را براساس وب‌سایت اینترنتی آنها ارزیابی می‌کند. انجمن ملی تحقیقات اسپانیا رتبه‌بندی وبومتریک را انجام می‌دهد. این رتبه‌بندی بیش از ۲۴ هزار دانشگاه را براساس اطلاعات مبتنی بر وب آنها ارزیابی می‌کند. رتبه‌بندی وبومتریک سایت دانشگاه‌ها را براساس چهار شاخص تأثیرگذاری، دسترسی آزاد، کیفیت و حضور دانشگاه در فضای مجازی ارزیابی می‌کند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات رتبه هجدهم و دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد رتبه نوزدهم این رتبه‌بندی را از آن خود کرده‌اند. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب رتبه چهلم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد در رتبه چهل و پنجم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در رتبه چهل و هشتم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در رتبه شصت و یکم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در رتبه شصت و چهارم و دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین در رتبه شصت و نهم وبومتریک قرار دارند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه در رتبه هفتاد و نهم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در رتبه هشتادم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در رتبه هشتاد و نهم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان در رتبه نود و پنجم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد در رتبه نود و نهم و دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز در رتبه صدم وبومتریک ۲۰۱۸ قرار دارند.
