دانستنی‌های حقوقی

باور‌های غلط حقوقی در خصوص اختیارات نیروی انتظامی

طبق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۱۳۹۲ نیروی انتظامی یکی از ضابطین دادگستری به شمار می‌رود و به‌عنوان ضابط دادگستری دارای اختیاراتی است. در خصوص حدود این اختیارات باور‌های نادرستی در جامعه و حتی بعضاً در بین مأمورین انتظامی وجود دارد.
کد خبر: ۸۹۲۰۳۶
|
۲۷ فروردين ۱۳۹۸ - ۰۷:۰۰ 16 April 2019
|
41207 بازدید
|

طبق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۱۳۹۲ نیروی انتظامی یکی از ضابطین دادگستری به شمار می‌رود و به‌ عنوان ضابط دادگستری دارای اختیاراتی است. در خصوص حدود این اختیارات باور‌های نادرستی در جامعه و حتی بعضاً در بین مأمورین انتظامی وجود دارد.

به گزارش «تابناک»؛ بر اساس قوانین مختلف ازجمله قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۹ مأموریت‌های متعددی به این نیرو محول شده که یکی از آن‌ها، ایفای نقش به ‌عنوان «ضابط دادگستری» است، این نیرو وظایف و مسئولیت‌های دیگر را نیز از جمله تأمین امنیت برای برگزاری اجتماعات، تشکل‌ها، راهپیمایی‌ها، حفاظت از مسئولین و شخصیت‌های داخلی و خارجی در سراسر کشور در حوزه اماکن و مسئولیت اجرای مصوبات شورای امنیت و … بر عهده دارد، ولی آن‌چه عموم مردم مشاهده می‌کنند و با نیروی انتظامی مواجه هستند، زمانی است که مأموران انتظامی به ‌عنوان ضابط دادگستری عمل می‌نمایند. در خصوص میزان اختیارات و حدود وظایف مأمورین نیرو‌های انتظامی در مواجهه با جرایم، باور‌های نادرستی شکل می‌گیرید که بحث ما متمرکز بر این فرض خواهد بود.

اختیارات نیروی انتظامی در مواجهه با جرایم

زمانی که نیروی انتظامی با جرمی مواجه می‌شود یا بزهی گزارش می‌شود؛ می‌توان با توجه به زمان اطلاع نیروی انتظامی از وقوع بزه و لحظه حضور در صحنه جرم، اختیارات این نیرو را به دو بخش تقسیم‌بندی کرد؛

الف) زمانی که جرم مشهود باشد؛ یعنی جرم در مرئی و منظر ضابطین انجام شده باشد و مأمورین نیروی انتظامی در زمان وقوع جرم در محل حضور داشته یا بلافاصله حاضر شوند که در این صورت اختیارات وسیع‌تری دارند از جمله اینکه اگر متهم در محل باشد می‌تواند بدون نیاز به اخذ دستور از مقام قضایی (دادستان) وی را دستگیر و ادله جرم را جمع‌آوری نماید. هرچند در این حالت مکلفند به قید فوریت مراتب را به اطلاع مقام قضایی برسانند، ولی به‌هرحال در مواردی امکان بازداشت تا ۲۴ ساعت برای ضابطین وجود دارد.

ب) اما اگر جرم مشهود نباشد، یعنی در زمان وقوع بزه یا بلافاصله بعدازآن در محل حاضر نشوند و صرفاً گزارش یا شکایتی در کلانتری یا نزد مأمورین انتظامی طرح شود. در این صورت ضابطان رأساً حق دستگیری متهم را نخواهند داشت و باید از مقام قضایی (دادستان) دستور بگیرند.

باور نادرست حقوقی در خصوص حدود اختیارات ضابطان

گفتیم که اگر جرم مشهود نباشد، ضابطان رأساً حق دستگیری متهم را ندارند. در این رابطه یک باور نادرست وجود دارد که برخی فکر می‌کنند بعد از وقوع جرم می‌توانند با ارائه شکوائیه به کلانتری، با اجازه رئیس کلانتری و بدون نیاز به رسیدگی در دادسرا و دستور مقام قضایی در معیت مأمور نسبت به دستگیری متهم اقدام نمایند. حال آن‌که اساساً مأمورین انتظامی در مقام ضابط دادگستری – غیر از فرضی که گفته شد (فرض جرم مشهود) - اجازه هیچ اقدامی بعد از طرح شکایت ندارند و باید مراتب را به مقام قضایی (دادستان) منعکس نموده و وفق دستور وی اقدام نمایند. البته مشاهده شده است که برخی از مأمورین انتظامی در جرایم غیرمشهود و بعد از وصول شکوائیه بدون دستور قضایی اقدام به دستگیری متهم نموده‌اند که این امر تخلف محسوب می‌شود و با حصول شرایط می‌تواند جرم نیز باشد.

دومین باور نادرست در بین عموم مردم در خصوص حدود اختیارات مأمورین نیروی انتظامی به‌عنوان ضابط دادگستری در خصوص ورود به اماکن و تفتیش اشیا (مثل اتومبیل) است. البته این تلقی نادرست در بین برخی از مأموران انتظامی نیز وجود دارد. اختیارات مأموران انتظامی در خصوص ورود به اماکن خصوصی و بسته و نیز تفتیش اشیا در غالب موارد منحصر به یکی از دو امر است؛

۱) اخذ دستور و اجازه از مقام قضایی

۲) اذن متصرف اشیا یا ساکن محل

بنابراین، مأموران انتظامی رأساً نمی‌توانند اقدام به تفتیش اتومبیل یا محتویات وسایل الکترونیکی فرد نمایند مگر آنکه خود شخص اجازه دهد یا مقام قضایی مجوز صادر نماید.

اگر دلیلی بر اساس اقدام مأمورین انتظامی به‌طور خاص و ضابطان به‌طور عام به دست آید، بر اساس ماده ۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری این دلیل نامعتبر است و بر اساس ماده ۶۳ همان قانون مأموران تخلف کرده‌اند. البته بی‌اعتباری دلیل، به این معنا نیست که متهم تبرئه می‌شود یا قرار منع تعقیب صادر می‌شود، بلکه آن گزارش مستند محکومیت قرار نخواهد گرفت.

اشتراک گذاری
تور پاییز ۱۴۰۳
بلیط هواپیما
مطالب مرتبط
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۲۶
انتشار یافته: ۲۳
ناشناس
|
United States of America
|
۰۷:۳۰ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
در باره ایست بازرسی های ناگهانی در تهران هم بنویسید که بدون دلیل(جرم مشهود) خودرو مردم را نگه می دارند و آن را بازرسی می کنند. اگر نیروی انتظامی قانونا این حق را ندارد هیچ نیروی نظامی و شبه نظامی دیگری هم چنین حقی ندارد.
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۰۰ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
من یک شهروند معمولی هستم اما یه سوال از نویسنده این مطلب دارم آیا اطلاع داری که در کشورهای پیشرفته حتی مردم حق دست زدن به پلیس را ندارند می دانی که جرم سرپیچی از دستور پلیس چیست و...
انقدر پلیس کوچک کردند که پلیس به همه جرائم بی تفاوت شده است این را همه می دانند .
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۱۱ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
میدونی تابناک. شاید خیلیها این مواردی که گفتی را بدونند ولی فکر میکنی وقتی مامورینی که خودشون را مجاز به انجام هر کاری میدونند در محیطی که امکان اثبات هیچ چیز وجود نداره، باید چه برخوردی کرد غیر از تمکین؟؟!!! ضمن اینکه خودت هم میدونی که در دادگاه های ایران، همیشه ورق به سمت نیرویهای انتظامی و امنیتی بر میگرده.
سهراب
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۳۴ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
خیلی جالب بود. چون هنوزم گهگاهی آخر شب ماشینای جوونا رو نگه میدارن و اقدام به بازرسی ماشین می‌کنن.البته الانم که این مطلب رو خوندم بازم نمیتونم از کارشون جلوگیری کنم چون مطمنم عواقب خوبی نداره.
محمد
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۴۰ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
البته یکی ازدلایل باورهای غلط نسبت به اختیارات مامورین انتظامی فیلمهاوسریالهای تلویزیونی هستندکه دایره اختیارات وعملکردپلیس رابزرگنمایی می کنند
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۴۵ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
متاسفانه مامورین نیروی انتظامی گاهی اوقات دستورهای صادر شده از طرف دادسرا را نیز مطابق رای ونظر خود کاملا نادیده گرفته و موجب تغییر مسیر پرونده واتلاف وقت افراد در دادسرا می گردند.
بنده شخصا با چنین مشکلی مواجه شدم جالب اینکه بعد از مراجعه به 197 افسر مربوطه به من گفت ما از هر 100 پرونده ای که از دادسرا برایمان فرستاده شود، با 99 عدد از آنها همینگونه برخورد می کنیم یعنی مطابق میل خودشان نه دستور مقام قضایی.
متاسفانه 197 در مواجهه با تخلفات برخی از مامورین ناجا بسیار سهل انگارانه برخورد می کنند و موجب تضییع حق مردم می شوند. خلاف صورت گرفته متعلق به کلانتری ولنجک می باشد.
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۳۴ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
با همه آنچه گفتید و با وجود این همه نیروهای شایسته و اخلاقمند در این سازمان متاسفانه عده قلیلی از مامورین نیروی انتظامی رفتاری بسیار تند و زننده و دستوری به شهروندان دارند گویی همه مجرمند . این مامورین با رفتار ناشایست که خود را مجاز به هر رفتاری میبینند متاسفانه با این برخوردها زحمات پرسنل شایسته و سخت کوش این سازمان را هم به زیر سوال میبرند . خصوصا وقتی مردم میبینند فرماندهان ارشد این سازمان بیشتر بدنبال پشتیبانی از نیروهای خود هستند تا حق مردم ، مسلما اطمینانشان کم میشود و نگاه منفی پیدا میکنند .
بنده شخصا مخالف بیحجابی و بد حجابی هستم ولی کاش این مقوله از وظایف نیروی اتنظامی خارج و به سازمانهای فرهنگی سپرده میشد . این موضوع به ذهنیت مردم نسبت به نیروی انتظامی بسیار صدمه زده است زیر بسیاری مانند من هستند که با وجود مخالفت با بدحجابی ، برخورد پلیسی را صحیح نمیدانند .
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۳۵ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
زحمت ميكشيد ومطالبي مي نويسيد ولي مردم عيناً بي قانوني را سالهاست مي بينند
ف- م
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۴۵ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
ماشین من را گشتند . ازشون حکم خواستم . فرمودند زر نزن برو اون ور وایستا.
حالا شما میفرمائید قانون اینو گفته یا اونو گفته؟
کلا شما با خودت چند چندی داداش؟ فکر کردی اینجا کجاست؟
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۴۱ - ۱۳۹۸/۰۱/۲۷
واقعا؟ یعنی اگر نیروی انتظامی خواست ماشین یا موبایلو بازرسی کنه اجازه ندیم؟ مگه جرات میکنیم آخه!
برچسب منتخب
# جنگ ایران و اسرائیل # قیمت طلا # مهاجران افغان # یارانه # حمله اسرائیل به ایران # خودرو
الی گشت
قیمت امروز آهن آلات
نظرسنجی
با پاسخ ایران(وعده صادق 3) به حمله اسرائیل موافقید؟