محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، پس از سفری دو و نیم روزه به سوریه و ترکیه، صبح امروز به تهران بازگشت. اگرچه شرایط ویژه منطقه‌ای و به ویژه مسئله سوریه، بخش عمده‌ای از مذاکرات وی را در این سفر تشکیل می‌داد، گزارش‌ها حاکی از آن است که دیدار‌های وی در آنکارا توانسته زمینه را برای ادامه و توسعه همکاری‌های ایران و ترکیه با وجود تحریم‌های فزاینده آمریکا فراهم سازد.
به گزارش
«آزادی»، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران که در سفر یک روزه خود به آنکارا با مقامات عالیرتبه ترکیه دیدار و گفتگو کرده بود، صبح امروز آنکارا را به مقصد تهران ترک کرد. ظریف روز چهارشنبه در آنکارا با رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور و مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه و مصطفی شنتوپ رئیس پارلمان ترکیه دیدار و گفتگو کرده بود.
اظهارات ظریف پس از پایان دیدار‌های دیپلماتیکش در ترکیه بیانگر آن است که در کنار موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی، یافتن ساز و کار‌های همکاری اقتصادی با این کشور همسایه، در شرایط وجود تحریم‌های آمریکا، موضوعی بوده که میان وی و مقامات ترکیه با موفقیت مورد بحث قرار گرفته است.
در این راستا، رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به روابط دوجانبه ایران و ترکیه و گفتگوهایش با مقامات این کشور درباره روابط دوجانبه، بیان کرد: «دوستان ما در ترکیه همواره با تحریم‌ها و نیز با اقدام غیرقانونی آمریکا علیه سپاه پاسداران مخالفت کردند، این موضع‌گیری موجب تقدیر و تشکر ما نیز هست».
وی با بیان اینکه در این سفر درباره روش‌های ادامه همکاری علیرغم تحریم‌ها نیز صحبت کرده است، افزود: «توافق کردیم در پنج حوزه به صورت ویژه کار را دنبال کنیم؛ شامل تعرفه ترجیحی، همکاری‌ها در حوزه انرژی، همکاری‌های بانکی و استفاده از پول مشترک، ایجاد یک سازوکار مشابه اینستکس در روابط دوجانبه و از این قبیل همکاری‌ها و قرار شد من و وزیر خارجه ترکیه به صورت ویژه اجرای این‌ها را دنبال کنیم».
ظریف با یادآوری این نکته که البته مسئولان کمیسیون‌های مشترک هم به سهم خودشان کار را دنبال خواهند کرد، اظهار داشت: «مجموعاً احساس می‌کنم در طرف ترکیه علاقه‌مندی به همکاری جدی در همه زمینه‌ها اقتصادی، امنیتی، سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی وجود دارد».
رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: «شاید مشابه این نوع روابطی که امروز با ترکیه داریم را در طول چند دهه گذشته نداشتیم. خوشحالم که روابط مشابهی را با بقیه همسایگان از جمله آذربایجان، عراق، افغانستان و پاکستان و همسایگان شمالی در آسیای میانه و قفقاز داریم که روابط بسیار ممتازی است و این سیاست دولت دوازدهم که همسایگان اولویت ما هستند، بحمدالله با موفقیت جلو می‌رود و امیدواریم کار‌های بعدی را با سایر همسایگان دنبال کنیم».
اشاره ظریف به سیاست «اولویت همسایگان»، در واقع بیانگر رویکردی است که به طور خاص از سال گذشته و در پی اعلام خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران مورد توجه کشور قرار گرفته است. بر این اساس و در شرایطی که واشنگتن با بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، تلاش کرده دیگر کشور‌ها را از همکاری با ایران منصرف کند، جمهوری اسلامی ایران با توجه به مزایای موجود در توسعه روابط اقتصادی با کشور‌های همسایه، پیشبرد این سیاست را در دستور کار قرار داده است.
به جز ترکیه، عراق نیز نمود موفقیت‌آمیز دیگر از اجرای سیاست مذکور بوده است. در جریان سفر ماه گذشته حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان به عراق و سپس سفر عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق به تهران، توسعه روابط اقتصادی دوجانبه بخش عمده مذاکرات دو طرف را تشکیل می‌داد. همزمان، طرح‌هایی همچون توسعه روابط با ارمنستان در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نیز گفتگو‌های مستمر با روسیه و جمهوری آذربایجان در زمینه توسعه تعاملات اقتصادی و ترانزیتی، از دیگر نمود‌های پیاده‌سازی این سیاست بوده است.
در همین راستا و در ارتباط با سفر اخیر ظریف به ترکیه، محمد فرازمند، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه نیز در صفحه توئیترش به مهمترین توافقات سفر وزیر امور خارجه ایران پرداخت و مهمترین توافقات دو جانبه این سفر را «افزایش همکاری در زمینه انرژی، ایجاد سازوکار مالی شبیه اینستکس، بروزرسانی لیست کالا‌های مشمول تعرفه ترجیحی، استفاده از پول ملی در تجارت بینابینی و استفاده از ظرفیت صادرات مجدد» برشمرد.
در واقع، مخالفت مستمر و علنی ترکیه با تحریم‌های آمریکا علیه ایران، یکی از مهمترین زمینه‌هایی بوده که سبب شده ایران به این کشور به چشم شریکی مهم در دوران تحریم نگاه کند. در همین راستا، مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در نشست خبری با ظریف در خصوص تحریم‌های اعمال‌شده از سوی آمریکا علیه ایران اظهار داشت: «تحریم‌ها باید متوقف شود». وی افزود: «وزرای ما به‌صورت صریح تأکید کردند که آمریکا باید تحریم‌ها علیه ایران را متوقف کند و با ترامپ در این خصوص صحبت شده است».
گفتنی است یکی از نکات مورد تأکید دو طرف در جریان دیدار‌های اخیر، رساندن حجم مبادلات تجاری دو جانبه به ۳۰ میلیارد دلار بوده که در صورت تحقق، می‌تواند اقدام مهمی در راستای کاهش فشار‌های تحریمی بر ایران از یک سو و توسعه کلی روابط با آنکارا از سوی دیگر در نظر گرفته شود. این در شرایطی است که در دوره قبلی تحریم‌ها علیه ایران پیش از حصول توافق هسته‌ای نیز آنکارا به عنوان یکی از مهمترین مجاری دور زدن این تحریم‌ها عمل می‌کرد و همین امر، احتمالاً سبب شده در دوره جدید نیز بار دیگر تمایل به نقش‌آفرینی این کشور در میان مقامات ایرانی برجسته شود.
