فتاوای آیت الله العظمی سیستانی (مدظله)
معاملات بانکی
سؤال: اگر مسلمانی بخواهد از ماشین حساب بانکی خود مبلغی از موجودی اش را بکشد اتفاقاً پولی بیشتر در آید و بانک ،آن را نداند آیا گرفتن چنین پولی جایز است؟
جواب: جایزنیست.
سؤال: تصرف در جایزه ای که از حساب قرض الحسنه بانکها برده میشود چگونه است؟
جواب: بعد از اینکه نصف جایزه را به فقیر متدین صدقه دادید از نصف دیگر آن می توانید استفاده کنید.
سؤال: ۱ـ با توجه به این که مضاربه از عقود جایز است آیا می توان به وسیله شرط ضمن عقد برای مضاربه ، مدت زمان تعیین نمود؟
۲ـ آیا می توان به طریقی کلیه هزینه های مضاربه یا بخشی از آن را به عهده عامل قرار داد؟
۳ـ آیا می توان عامل را عهده دار تامین خسارت نمود؟
۴ـ آیا بانک مجاز است عامل را مکلف به پرداخت سود مشخص نماید ویا اینکه به اوبگوید حداقل ازاین مقدار نباید کمتر باشد؟
۵ـ آیا بانک مجاز است در صورتی که مضاربه سود نداشته به اندازه ای که برای سود قبلا مشخص شده بود از وثایقی که قبلا عامل در اختیار بانک در قرار داده بود برداشت کند؟
جواب: ۱ـ ممکن است زمانی تعیین شود وشرط شود که تا آن زمان هیچکدام فسخ نکنند ولی این امر فقط حکم تکلیفی به حرمت فسخ را در پی دارد واگر فسخ کنند فسخ می شود ولی می توانند شرط کنند که هر کدام اگر فسخ کردند فلان مقدار پول به دیگری بپردازد.
۲ـ اشکال ندارد.
۳ـ مالک می تواند شرط کند که اگر خسارت شد یا سرمایه تلف شد عامل به مقدار آن از مال خود جبران کند واین صیغه با صیغه ضمان خسارت فرق می کند.
۴ـ مالک که در این فرض بانک است می تواند شرط کند که اگر سود به این مقدار نرسید عامل باید تا سقف این مقدار از مال خود بپردازد.
۵ـ مالک می تواند شرط کند که اگر سود نداشت حق داشته باشد به مقدار مال یاد شده از اموال اوبردارد.
سؤال: شخصی در قرعه کشی حسابهای قرض الحسنه بانک برنده کمک هزینه سفر عمره شده است ایا دریافت این پول حلال است؟ ایا باید حتما برای سفر حج خرج شود؟
جواب: بعد از صدقه دادن نصف ان به فقیر متدین میتواند نصف دیگر انرا در سفر عمره یا غیر ان خرج کنید.
سؤال: بانک ها مبلغی را بعنوان مضاربه در اختیار افراد قرار میدهند و پس از مدت معینی مبلغ پرداختی را بعلاوه مبلغی ( معین شده از قبل) پس میگیرند ایا استفاده از این مبلغ برای ما صحیح است؟
جواب: مضاربه این است که کسی پول در اختیار دیگری قرار میدهد که با ان خرید و فروش کند و سود را طبق قرار داد و تعیین سهم هر کدام مثلا نصف یا ثلث تقسیم کنند اگر بانک چنین معامله ای انجام دهد اشکال ندارد و مأذون در صرف پول در مورد دیگر نیستید.
سؤال: چنانچه از بانک وام قالی بافی دریافت ولی وجه ان در محل دیگری مصرف شود چه حکمی دارد؟
جواب: اگر پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد باید به مقتضای آن ملتزم شد و الا ماذون در تصرف در مال نمی باشید.
و اگر بر اساس معامله ای نباشد می توانید مبلغ را به عنوان مجهول المالک بردارید و آن را از سوی معظم له قرض حساب کنید.
سؤال: سپرده گذاری با سود در نزد بانک بخصوص برای باز نشستگان چه حکمی دارد؟
جواب: جایز نیست ولی میتوانید هنگام سپرده گذاری شرط سود نکنید وبعد از دریافت سود برای اصلاح آن به حاکم شرعی رجوع کنید.
سؤال: گذاشتن پول در بانک برای جایزه چه حکمی دارد؟
جواب: اگر هنگام گذاشتن پول شرط سود یا شرکت در قرعه کشی نشود اشکال ندارد.ولی در صورتی که بانک دولتی یا مشترک باشد مأذون در گرفتن جایزه به عنوان مجهول المالک و تصرف در نصف آن هستید و نصف دیگر آن را به فقیر متدین بدهید.
سؤال: آیا پولی که در بانکها یا تعاونیها میگذاریم بهره ان حرام است یا حلال؟
جواب: اگر سپرده گذاربر اساس معاملاتی که بر حسب موازین فقهی صحیح باشد و احتمال عمل به آن معاملات در حق بانکها داده شود اشکال ندارد و تصرف در کل ارباح حاصله مجاز است مثل ساثر معاملات مشروعی که با اموال دولتی صورت می گیرد .
سؤال: آیا کارمزد حواله جات بانکی مصداق ربا می باشد ؟
جواب: خیر بلکه جعل است .
سؤال: سود بانک که پول ما برای مدت طولانی( ۵سال )در اختیار بانک باشد اشکال دارد ؟
جواب: اگر سپرده گذاربر اساس معاملاتی که بر حسب موازین فقهی صحیح باشد و احتمال عمل به آن معاملات در حق بانکها داده شود اشکال ندارد و تصرف در کل ارباح حاصله مجاز است مثل ساثر معاملات مشروعی که با اموال دولتی صورت می گیرد .
سؤال: آیا سودبانکی در صورتی که شخص به قصد سود برای پول در بانک بگذارد یا به این قصد نباشد در هر دو صورت حکمش چیست ؟
جواب: در صورتی که پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد واحتمال عمل به آن در حق بانکها داده شود اشکال ندارد و تصرف در کل ارباح حاصله مجاز است مثل سائر معاملات مشروعی که با اموال دولتی صورت می گیرد.
سؤال: آیا از پولی که به حساب سپرده کوتاه مدت گذاشته می شود و سود به آن تعلق می گیرد ؟ میتواند به زیارت خانه خدا رفت ؟
جواب: در صورتی که پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد واحتمال عمل به آن در حق بانکها داده شود اشکال ندارد و تصرف در کل ارباح حاصله مجاز است مثل سائر معاملات مشروعی که با اموال دولتی صورت می گیرد.
سؤال: آیا پولی راکه در بانک می گذارندو ماهیانه مقداری پول به عنوان پول سود در یافت می کند حلال است ؟
جواب: در صورتی که پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد واحتمال عمل به آن در حق بانکها داده شود اشکال ندارد و تصرف در کل ارباح حاصله مجاز است مثل سائر معاملات مشروعی که با اموال دولتی صورت می گیرد.
سؤال: آیا با توجه به بهره های بسیار بالا بانکها برای ساختن منزل مسکونی آیا خودروهایی که شرکت های خودرو سازی بصورت نقدی – اقصاطی میدهند و بهره ۲۴ درصدی هم میگیرند ما مجاز به خریدن هستیم یا خیر در مجموع میتوانیم از سیستم بانکی کشور که بهره های بالایی از مردم میگیرند استفاده کنیم یا خیر و اگر حکم ربا دارد بفرمایید؟
جواب: اگر پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد باید به مقتضای آن ملتزم شد و الا ماذون در تصرف در مال نمی باشید.
و اگر بر اساس معامله ای نباشد می توانید مبلغ را به عنوان مجهول المالک بردارید و آن را از سوی معظم له قرض حساب کنید.
سؤال: ۱ـ حکم گرفتن وام از بانکهای خصوصی چیست؟
۲ـ سپرده گذاری در بانک مسکن به صورتی که ماهیانه مبلغی سود به صورت علی الحساب پرداخت شود و در انتهای سال مبلغی دیگر که مقدار آن مشخص نشده باشد چه حکمی دارد ؟
جواب: ۱ـ بدون شرط زیادی اشکال ندارد.
۲ـ اگر پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد باید به مقتضای آن ملتزم شد و الا ماذون در تصرف در مال نمی باشید.
و اگر بر اساس معامله ای نباشد می توانید مبلغ را به عنوان مجهول المالک بردارید و آن را از سوی معظم له قرض حساب کنید.
سؤال: در مورد خورد کردن چک به طور کامل توضیح بفرمایید که در چه صورتی جایز و در چه صورتی جایز نیست ؟
جواب: اگر چک در مقابل یک بدهکاری واقع می شود اشکال ندارد در غیر این صورت جایز نیست .
سؤال: اگر انسان به قصد و نیت گرفتن سود از بابت پولی که در بانک میگذارد و با توجه به اینکه همه شرایط را هم خود بانک تعیین می کند و از همان اول نرخ سود و مدت را تعیین می کند اما انسان با رضایت این کار را انجام دهد و شرایط را قبول کند آیا جایز است از این سود استفاده کند یا حکم ربا دارد؟
جواب: اگر بانک دولتی یا مشترک بین مردم و دولت باشد، در صورتی که پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد واحتمال عمل به آن در حق بانکها داده شود اشکال ندارد و تصرف در کل ارباح حاصله مجاز است مثل سائر معاملات مشروعی که با اموال دولتی صورت می گیرد.
سؤال: لطفاً در مورد وام های مسکن و مسأله سود آنها نظرتان را بفرمائید ؟
جواب: اگر پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد باید به مقتضای آن ملتزم شد و الا ماذون در تصرف در مال نمی باشید.
و اگر بر اساس معامله ای نباشد می توانید مبلغ را به عنوان مجهول المالک بردارید و آن را از سوی معظم له قرض حساب کنید.
سؤال: وام بانکی که بایستی با بهره پرداخت شود چه حکمی دارد ؟
جواب: گرفتن وام با بهره حرام است و فرقی بین وام بانکی و غیر بانکی نیست، بله در خصوص بانک های حکومتی یا مشترک، اگر پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد باید به مقتضای آن ملتزم شد و الا ماذون در تصرف در مال نمی باشید.
و اگر بر اساس معامله ای نباشد می توانید مبلغ را به عنوان مجهول المالک بردارید و آن را از سوی معظم له قرض حساب کنید.
سؤال: حکم وام گرفتن از بانکها چیست ؟
جواب: اگر پرداخت مبلغ بر اساس معامله ای باشد که به حسب موازین فقهی صحیح باشد باید به مقتضای آن ملتزم شد و الا ماذون در تصرف در مال نمی باشید.
و اگر بر اساس معامله ای نباشد می توانید مبلغ را به عنوان مجهول المالک بردارید و آن را از سوی معظم له قرض حساب کنید.
سؤال: اشتغال در بانک (در کشور مثل پاکستان که بانکها ربوی می باشند) چیست؟
جواب: اگر در ارتباط با قرض ربوی نباشد اشکال ندارد.
سؤال: حسابهای کوتاه مدت ودرازمدت که سود علی الحساب پرداخت ومدعی هستند در قالب یکی از عقود اسلامی عملیات بانکی انجام می شود چه صورتی دارد؟
جواب: می توانید با بانک معامله کنید که در صورتی که معاملات بانک به حسب موازین فقهی صحیح باشد – مضاربه یا جعاله – واحتمال عمل به آن معاملات در حق بانکها داده می شود اشکال ندارد وتصرف در کل ارباح حاصله مجاز است مثل سائر معاملات مشروعی که با اموال دولتی صورت می گیرد.
سؤال: حسابهای سپرده کوتاه مدت وبلند مدت بانکها که ماهیانه درصدی مشخص واز قبل تعیین شدن به سپرده گذار می دهند چه حکمی دارد؟
جواب: اگر براساس معامله ای باشد وآن معامله بر حسب موازین فقهی صحیح باشد – مضاربه یا جعاله واحتمال به آن در حق بانکها داده شود سپرده گذاری مذکور صحیح است وتصرف در کل ارباح حاصله مجاز است.
سؤال: آیا کارمزد حواله جات بانکی مصداق ربا می باشد ؟
جواب: خیر بلکه جعل است .
