بازخوانی پرونده‌ای اطلاعاتی از جنگ عراق و قیاس با تنش‌های اخیر با ایران

کمپین زمزمه ها در مورد تهدید ایران همچنان جریان دارد و برای بسیاری از دیپلمات ها، قانون گذاران و کارشناسان امنیت ملی هم بسیار آشناست.

مقامات دولت ترامپ طی هفته گذشته به اطلاعاتی اشاره کرده اند که معطوف به تهدید ایران علیه نیروهای ایالات متحده در خاورمیانه است. یک مقام آمریکایی اطلاعاتی غیرقابل تأیید را مبنی بر ارتباط ایران با حمله به چهار کشتی، از جمله دو تانکر نفت عربستان سعودی در تنگه هرمز، ارائه داده که نگرانی های عمومی در مورد تجاوزگری ایران را افزایش داده است.

احتمالا خیلی زود است که بخواهیم صحت ادعاهای ایالات متحده را در این خصوص قضاوت کنیم؛ اما برای کارشناسان امنیت ملی، قانونگذاران و صاحبنظران خارجی که بیش از یک دهه و نیم پیش مسیر شروع جنگ عراق را به خاطر دارند، این نشت اطلاعات همراه با یک برچسب هشداردهنده است. داریل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات، می گوید: "همه ما دوباره شاهد یک دژاوو (این همان پنداری) هستیم."

به عنوان سند این هفته، ما ارزیابی اطلاعات ملی سال 2002 را که کمتر از پنج ماه قبل از حمله ایالات متحده به عراق در ماه مارس 2003 به پایان رسیده، منتشر می کنیم. خطاهای جدی سند در هشدار در مورد برنامه سلاح های کشتار جمعی عراق که در واقع، عملا وجود خارجی نداشت نقص های عمیق برجسته ای در گزارش های اطلاعاتی ایالات متحده را پررنگ می کند و تمایل مقامات ارشد در دولت جورج دبلیو بوش، از جمله معاون رئیس جمهور دیک چنی و مشاور امنیت ملی فعلی جان بولتون، که در آن زمان به عنوان معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده در امر کنترل تسلیحات و امنیت بین المللی کار می کرد، به کم اهمیت دانستن یا نادیده گرفتن واقعیت هایی که سوء ظن آنها را به چالش می کشید، افشا می کند.

بولتون در ماه می 2002 ادعا کرد، ایالات متحده به شدت مشکوک شده است که عراق از بیش از سه سال عدم بازرسی های سازمان ملل متحد برای بهبود تمام مراحل برنامه سلاح های بیولوژیک خود استفاده کرده است. عراق همچنین اقدام به توسعه، تولید و ذخیره تسلیحات شیمیایی کرده و علاقه دامنه دار خود به توسعه سلاح های هسته ای و موشک های دوربرد را نشان داده است.

نسخه غیر محرمانه ای از این گزارش که در مارس 2015 توسط جیسون لئوپولد، روزنامه نگار منتشر شده، نشان می دهد که دستگاه های اطلاعاتی ایالات متحده بسیاری از نتایج مهم را اشتباه برداشت کرده اند. آنها ادعا کردند که عراق ذخایر سلاح های کشتار جمعی دارد؛ اما عراق این ذخایر را نداشت. آنها از وجود یک ناوگان آزمایشگاه های شیمیایی سلاح های شیمیایی و بیولوژیکی و همچنین هواپیماهای بدون سرنشین که می تواند در حملات سلاح های شیمیایی مورد استفاده قرار گیرد خبر دادند. اینها هم درست نبود. آنها همچنین ادعا کردند عراق برنامه سلاح های شیمیایی خود را بازسازی کرده است و می تواند در سال 2007 یا 2008 سلاح های هسته ای آزمایش کند. تنها پس از آنکه ایالات متحده به عراق حمله کرد، گروه تحقیقاتی عراق، که توسط یک بازرس تسلیحات سازمان ملل ملل، چارلز دوئلفر، هدایت میشد قضاوت قطعی را در این خصوص منتشر کرد: عراق عمدتا پس از جنگ اول خلیج فارس بیش از یک دهه قبل، برنامه سلاح های کشتار جمعی خود را تعطیل کرده بود.

این گزارش همچنین حاوی گمانه زنی های گسترده ای در این مورد بود که صدام حسین رهبر عراق ممکن است به اندازه ای احساس تهدید کرده باشد که بخواهد خود را با سازمان تروریستی اسلامی القاعده هماهنگ سازد. این گزارش مستنداتی از "گزارش های محرمانه قابل اعتمادی" از جلسات میان مقامات ارشد عراقی و اعضای القاعده از اوایل دهه 1990 و یک دو جین دیگر از گزارش های مربوط به این جلسات مستقیم یا غیرمستقیم از منابع "محرمانه کمتر قابل اعتماد" به دست داده بود. موضوع ارتباط بین القاعده و رژیم عراق نقش اصلی در فروش جنگ به افکار عمومی مردم آمریکا داشت. این پیوندها به شدت اغراق آمیز بوده است: کمیسیون ارزیابی حملات 11 سپتامبر در گزارش نهایی خود به این نتیجه رسید که "تا به امروز هیچ شواهدی مبنی بر اینکه این تماس ها یا تماس های قبلی به یک رابطه عملیاتی مشترک تبدیل شده باشند وجود ندارد".

مبنای ادعاهای هسته ای آمریکا علیه عراق بر اساس ارزیابی های بسیاری از سازمان های اطلاعاتی آمریکا بود که تلاش های تهاجمی عراق برای دستیابی به تجهیزات دوجانبه، از جمله لوله های مقاوم آلومینیوم، "شواهد قانع کننده ای مبنی بر این که صدام در حال تلاش برای بازسازی غنی سازی اورانیوم برای برنامه سلاح های هسته ای بغداد است" ارائه میکند. این گزارش شامل مخالفت های اساسی از سوی اداره اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه و وزارت انرژی بود که دانشمندان هسته ای دولت را به کار گرفته بود. آنها در مورد ادعای دولت مبنی بر اینکه عراق لوله های آلومینیومی را برای یک روتور سانتریفیوژ، که بخش مهمی از یک نیروگاه هسته ای است، میخواهد، ابراز تردید کردند. وزارت انرژی معتقد بود که لوله ها برای ساخت موشک های توپخانه مورد استفاده قرار می گیرند. اما مقامات ارشد دولت بوش متخصصین را نادیده گرفتند. در 8 سپتامبر 2002، کاندولیزا رایس، مشاور امنیت ملی مصاحبه با CNN داشت، که طی آن به اشتباه ادعا کرد که لوله ها "تنها برای برنامه های سلاح های هسته ای مناسب هستند".

شک و تردیدهای دیگری هم وجود داشت. محمد البرادعی، رئیس وقت آژانس بین المللی انرژی هسته ای در ژانویه 2003، به من گفت که دو ماه بازرسی های شدید در عراق، از جمله بازدید از هشت تأسیسات که از سوی ایالات متحده و انگلیس مرتبط با برنامه هسته ای شده بودند، هیچ مدرکی برای حمایت از این ادعاها به دست نداد.

در ایجاد یک پرونده علیه ایران، اینکه کاخ سفید به طور کلی حقیقت را از دست بدهد، هیچ کمکی نمی کند. در آخرین گزارش خود، بخش بررسی واقعیت واشنگتن پست 10000 اظهارنظر غلط و گمراه کننده رئیس جمهور دونالد ترامپ را از اوایل سال 2017 تا کنون شمارش کرده است. اما ممکن است این خود ترامپ باشد که با تعهد به دور نگه داشتن اعضای سرویس های آمریکایی از جنگ های خارجی، مارش جنگ با ایران را کندتر و آهسته کند. بر اساس گزارشی از نیویورک تایمز، رئیس جمهور اخیرا به وزیر دفاع خود، پاتریک شاناهان، اعلام کرده که تمایل به آغاز جنگ با ایران ندارد.