قرعه گرانی این بار به نام روغن موتور افتاد؛ دلیل افزایش ۷۰ درصدی قیمت این محصول تولید داخل چیست؟

در یک ماه اخیر، قیمت روغن موتور دیزلی و بنزینی به ترتیب ۶۰ و ۷۰ درصد رشد داشته اند. این افزایش قیمت در حالی رخ داده است که طبق گفته کارشناسان، ایران یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان این محصول است. اینکه چرا قیمت روغن موتور در یک ماه اخیر رشد چشمگیری داشته است و اینکه این افزایش قیمت چه عواقبی بر حمل و نقل و اقتصاد کشور خواهد داشت دو پرسش اساسی در این رابطه است؟ آیا باید دوباره به مانند سال گذشته شاهد اعتصابات کامیون دار‌ها باشیم؟

حالا پرسش این است، با توجه به اینکه ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان روغن موتور محسوب می‌شود، دلیل افزایش قیمت چشمگیر روغن موتور چیست؟

داود سعادتی نژاد، رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک، روغن، فیلتر، پنچرگیران و فیلترسازان تهران در گفت وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی در پاسخ به این پرسش گفت: در تماسی که در آخرین روز فروردین ماه ۱۳۹۸ با انجمن پالایشگاه‌های روغن سازی ایران داشتم، بر این عقیده بودند که لوبکات و مواد اولیه افزودنی مثل ادتیو‌ها افزایش قیمت داشته اند.

سعادتی نژاد در ادامه صحبت‌های خود گفت: پیشنهاد من این است با اینکه قیمت روغن موتور‌ها افزایش پیدا کرده است، اگر کارخانه‌های تولیدکننده همین روغن موتور را مویرگی توزیع کنند و به دست اعضای خدماتی ما برسد، مشکلی وجود نخواهد داشت. وی در پاسخ به این پرسش که یعنی الان عرضه‌ای از سوی تولیدکنندگان صورت نمی‌گیرد، گفت: خیر، متأسفانه هم اکنون روغن موتوری توزیع نمی‌شود.

اطلاعیه شفاف سازی منتشره از سوی شرکت نفت پارس که در ۱۸ اردیبهشت ماه در سایت کدال درج شد، نیز به نوعی صحبت‌های سعادتی نژاد را تأیید می‌کند. در این اطلاعیه آمده است:"نرخ خرید لوبکات در اردیبهشت سال ۱۳۹۸، حدود ۴۵۰۰۰ ریال می‌باشد که نسبت به میانگین نرخ خرید سال گذشته که حدود ۲۲۰۰۰ ریال بوده، بیش از ۱۰۰% افزایش یافته است".

شایان ذکر است لوبکات جزء اصلی و ماده اولیه تولید روغن موتور است و حدود ۸۵ تا ۹۵ درصد آن را تشکیل می‌دهد. این ماده در حقیقت یکی از برش‌ها و محصولات فرآیندی پالایش نفت خام محسوب می‌شود. نکته جالب آن که به گفته دبیرکل انجمن پالایشگاه‌های روغن سازی لوبکات، یکی از اصلی‌ترین مشتقات مرحله پالایش نفت در ذیل تولید مازوت است و تقریبا هر ۹ پالایشگاه نفت خام ایران امکان تولید لوبکات را دارا هستند.

با توجه به اینکه این ماده اصلی تولید روغن موتور، در داخل تولید می‌شود، باید دید که دلیل افزایش قیمت ۱۰۰ درصدی آن در یک سال گذشته چه بوده است؟

به تازگی در این رابطه اظهار نظری نشده است، اما در بهار سال گذشته که قیمت این ماده افزایش یافت، شرکت ملی پالایش و پخش فرمول قیمت لوبکات را منبعث از قیمت جهانی نفت و نرخ تبدیل ارز اعلام کرد و گفت: با توجه به افزایش قیمت نفت خام، مشتقات آن نیز افزایش قیمت یافته و روند صعودی قیمت‌ها غیر قابل اجتناب است.

همچنین در ادامه اطلاعیه شفاف سازی منتشر شده از سوی شرکت نفت پارس آمده است:"نرخ ارز مصرفی برای واردات مواد اولیه-با توجه به حذف ارز دولتی ۴۲۰۰۰ ریالی- نسبت به سال قبل بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته و در نتیجه بهای تمام شده خرید این اقلام نیز دو برابر شده است".

در مورد قیمت ادتیو‌ها نیز، بررسی‌ها نشان می‌دهند که قیمت این ماده اولیه افزودنی به خصوص در نوع درجه یک اروپایی آن از بشکه‌ای حدودا سه میلیون تومان به بشکه‌ای حدودا ۱۷ میلیون تومان رسیده و این یعنی قیمت هر بشکه ادتیو ۴۶۶ درصد افزایش یافته است؛ بنابراین، تغییرات در قیمت لوبکات به عنوان ماده اصلی تولید روغن موتور و تغییر در نرخ ارز مصرفی برای مواد اولیه وارداتی مثل ادتیو‌ها باعث شده است تا قیمت روغن موتور افزایش یابد.

در کنار افزایش قیمت روغن، گویا قیمت فیلتر هوا و فیلتر روغن هم افزایش یافته است، اما اجرت خدمات مربوط به این صنف تغییری نداشته است. در همین رابطه سعادتی نژاد به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: قیمت فیلتر هوا و فیلتر روغن در دو برند اصلی تولیدکننده داخلی تا ۵۰ درصد افزایش یافته است.

وی افزود: این افزایش به تایید سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان نیز رسیده است. همچنین او در مورد وضعیت اجرت خدمات نیز گفت: ما در سال ۱۳۹۶ قیمت مصوبی داشتیم. در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ تقاضا کردیم این اجرت افزایش یابد، اما در سال ۱۳۹۷ این موضوع تصویب نشد و در سال ۱۳۹۸ این موضوع در اتاق اصناف و وزارت صنعت، معدن و تجارت بررسی و تصویب شده است و به سازمان حمایت درخواست ارسال شده و این سازمان در حال بررسی است.

رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک، روغن، فیلتر، پنچرگیران و فیلترسازان تهران در مورد افزایش قیمت لاستیک در سال جدید نیز گفت: قیمت لاستیک خودرو‌های سواری هم افزایشی ۳۰ تا ۳۵ درصدی داشته است. در مورد قیمت خودرو‌های سنگین، چون توزیع از طریق سامانه‌ای به دست مصرف کننده می‌رسد و نظارت بر روی آن وجود دارد افزایشی نیافته است.

آثار این افزایش قیمت‌ها بر حمل و نقل چگونه خواهد بود؟

علیرضا نیک آیین رئیس اتحادیه مکانیسین‌های تهران، طی مصاحبه‌ای در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در رابطه با تأثیر افزایش قیمت روغن موتور بر حمل و نقل گفت: این موضوع منجر به آن خواهد شد که صاحبان خودرو دیرتر به تعویض روغن بپردازند و در نهایت مشکلات اساسی برای خودرو و هوای کشور ایجاد خواهد شد.

علاوه بر مشکلات فوق الذکر می‌توان به این موضوع اشاره نمود که ادامه گرانی‌ها در زمینه اقلام مربوط به حمل و نقل باعث خواهد شد تا دوباره احتمال اعتصاب کامیون داران افزایش یابد که در صورت وقوع آن، اعتصاب کامیون داران می‌تواند عواقبی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. در سال گذشته کامیون داران در دو نوبت در ابتدای خرداد ماه و مهرماه، در اعتراض به "گران شدن عوارض و قیمت لوازم یدکی" اعتصاب کردند که این موضوع باعث شد تنها در یک نمونه قیمت میوه به خصوص هندوانه در خرداد ماه به شدت افزایش یابد و همچنین حمل و نقل خوراک دام و طیور با مشکل مواجه شود و در نتیجه آن مرغداری‌ها با تلفات سنگینی رو به رو شدند که در ادامه این موضوع موجب افزایش قیمت گوشت مرغ شد.

به هر حال به نظر می‌رسد اگر افزایش قیمتی در روغن موتور‌ها صورت نگیرد، پالایشگاه‌های تولیدکننده این محصول به دلیل افزایش ۱۰۰ درصدی هزینه هایشان مجبور به تعدیل نیرو خواهند شد و اگر هم افزایش قیمت‌ها صورت گیرد، مشکلاتی برای حمل و نقل به وجود خواهد آمد. به هر صورت باید نهاد‌های مربوطه هر چه زودتر فکری به حال این وضعیت کنند.