برخی می‌گویند یکی از جذابیت‌های بیت‌کوین این است که مرکز آن در هیچ کشوری نیست، هیچ قانون‌گذاری بر آن نظارت ندارد و افراد در هر کجای دنیا بدون رعایت قوانین مالی و بدون نگرانی از افتتاح حساب می‌توانند پول جابه‌جا کنند؛ هرچند همین موضوع موجب شده کشورها از بابت ورود به این حوزه نگرانی داشته باشند.
به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، ارزهای مجازی دیجیتال در ماه‌های اخیر به لحاظ استفاده از فناوری‌های نوین مورد توجه مسؤولان بانکی و ارتباطی کشور قرار گرفته‌اند. در صدر ارزهای دیجیتال، بیت‌کوین قرار دارد که از افراد معمولی با مصرف برق خانگی تا شرکت‌هایی با مصرف برق صنعتی را به خود مشغول کرده است؛ با یک جست‌وجو در فضای اینترنت می‌توان به سایت‌هایی رسید که نسبت به فروش دستگاه‌های استخراج ارز با عنوان ماینر و خرید و فروش ارز دیجیتالی اقدام می‌کنند.
ارز دیجیتال یا Cryptocurrency یک فرم از پول الکترونیکی است که به منظور امنیت بیش‌تر، حذف واسطه‌ها و ناشناس بودن طراحی شد. ارزهای دیجیتال از یک فناوری غیرمتمرکز استفاده می‌کنند که به کاربران امکان پرداخت امن و ذخیره پول را بدون نیاز به ثبت‌نام یا استفاده از بانک‌ها و سازمان‌های واسطه می‌دهند. یعنی برای انتقال این ارز نیازی به بانک نیست و افراد می‌توانند مستقیماً این ارزها را به یکدیگر منتقل کنند.
اکثر ارزهای دیجیتال روی پایگاه داده توزیع شده‌ای به نام بلاک‌چین اجرا می‌شوند و بیش‌تر واحدهای اصلی آن توسط یک فرآیند به نام استخراج یا ماین تولید می‌شوند. نخستین و معروف‌ترین ارز دیجیتال، بیت‌کوین است که در سال ۲۰۰۹ ایجاد شد. با این حال از سال‌های گذشته ارزهای دیجیتال بسیاری (حدود ۹۰۰ ارز دیجیتال) در بازارهای جهانی تجارت می‌شود.
بیش‌تر کشورها بیت‌کوین را به عنوان عامل معامله قبول نکردند
در این باره عماد ایرانی، یک کارشناس حوزه بانکداری الکترونیکی در گفت‌وگو با ایسنا، دیدگاه‌های موجود نسبت به بیت‌کوین را اینگونه توضیح می‌دهد: دو نگاه اساسی به بیت‌کوین در دنیا وجود دارد. یک سری کشورها بیت‌کوین را ارز دیجیتال و پول می‌دانند و برایش قابلیت‌هایی که پول دارد را متصور می‌شوند؛ یعنی ابزاری برای معامله که ارزشی دارد و این ارزش را می‌توانند به صورت یک وجه برای معامله بین هم جابه‌جا کنند.
وی ادامه داد: یک سری کشورها بیت‌کوین را کالای سرمایه‌ای می‌دانند و به عنوان ارز ارزشی برایش در نظر نمی‌گیرند و مشخصات پول را برای آن لحاظ نمی‌کنند، بلکه آن را یک جنس و کالای ارزشمند می‌دانند که می‌تواند بین افراد مثل طلا جابه‌جا شود و هزینه‌اش را به هم پرداخت کنند. این دو نگاه اصلی به بیت‌کوین وجود دارد و بیش‌تر هم نگاه دومی غالب است؛ یعنی بیش‌تر کشورها بیت‌کوین را به عنوان ارز دیجیتال که عاملی برای معامله باشد، قبول نکردند.
این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیکی درباره علت مورد توجه قرار گرفتن بیت‌کوین اظهار کرد: بیت‌کوین مانند طلاست و یک سری مشخصه‌ها دارد که باعث شده در دنیا ارزشمند شود. دلیل اینکه چرا بیت‌کوین مورد توجه قرار گرفته، این است که بیت‌کوین مثل طلا از بین نمی‌رود. همان‌طور که طلا فلز گرانبهایی است، چون ماندگاری بالایی دارد و کمترین تاثیرپذیری را از گرما، سرما، رطوبت، خاک و آب می‌گیرد و یک گرم طلا در طول هزاران سال همان یک گرم طلا می‌ماند. طلا چون از بین نمی‌رود، محبوبیت دارد و بیت‌کوین هم که سرور مرکزی ندارد، یکی از دلایل محبوبیتش است.
ارزش بیت‌کوین را صاحبانش بالا نگه داشتند
ایرانی ادامه داد: شبکه بیت‌کوین یک نقطه مرکزی ندارد و شرکت و سازمانی کشوری وجود ندارد که ادعا کند من مرکز بیت‌کوین هستم. بیت‌کوین یک محصول بر بستر زنجیره بلوکی است و از قواعد زنجیره بلوکی استفاده می‌کند. مرکزی نیست که بگوییم بر اثر بلایای طبیعی یا متخاصم شدن کشورها با هم از بین می‌رود؛ در نتیجه ارزش بیت‌کوین را صاحبانش بالا نگه داشتند. بیت‌کوین الان روی صدها هزار سرور در دنیا ذخیره شده است و حتی اگر نصف این‌ها هم از بین بروند، هنوز هم اطلاعات بیت‌کوین سرپاست و از بین نمی‌رود.
وی با اشاره به دومین دلیل محبوبیت بیت‌کوین بیان کرد: نکته دوم اینکه فلز طلا در نظر مردم در همه کشورها یک فلز محبوب است، چون به راحتی نقد می‌شود و به علت براق و زیبا بودن همیشه طالب دارد. بیت‌کوین اما به این دلیل که کمک می‌کند افراد خارج از قوانین مرزها و بانک‌ها، قوانین مالی و مالیاتی در دنیا، به فرد دیگری در هر جای دنیا بیت‌کوین پرداخت کنند، محبوب شده است. در واقع بیت‌کوین این قابلیت راحتی در انتقال بدون نیاز به افتتاح حساب را داشته و اینکه شما ایرانی باشید یا آلمانی فرقی ندارد و این موجب محبوبیتش شده است.
این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیکی با بیان اینکه سومین دلیل باارزش شدن طلا، کم و نایاب بودن آن است، افزود: اگر هر زمانی که مایل بودید می‌توانستید طلا استخراج کنید، طلا از اعتبار می‌افتاد. برای به دست آوردن طلا نمی‌توان یک عمل شیمیایی انجام داد و شما باید مخازن طلا را استخراج کنید که آن‌ها هم محدود است. همین اتفاق را برای بیت‌کوین با فرمول‌های ریاضی و روش‌های رمزنگاری ایجاد کردند. بیت‌کوین طوری طراحی شده که بعد از ۲۱ میلیون استخراج دیگر نمی‌توان آن را تولید کرد و متوقف می‌شود. اگر بیت‌کوین این قابلیت را نداشت و با مکانیزمی می‌شد میلیاردها بیت‌کوین تولید کرد، دیگر با ارزش نبود. در نتیجه اینکه مثل طلا محدود است، باارزش شده است.
در ایران چطور به بیت‌کوین نگاه می‌شود؟
ایرانی با بیان اینکه در ایران سه نگاه در برخورد با بیت‌کوین وجود دارد، توضیح داد: اول اعلام شد که خود دولت و وزارت صنعت در نامه‌ای ماینینگ ارز مجازی را صنعت اعلام کرده‌اند. البته این نامه خیلی بار اجرایی ندارد و همچنان در گمرک و پلیس اگر مرکزی برای ماینینگ مشاهده کنند، پلمب می‌شود. اما این موضوع دو مخالف هم دارد، بانک مرکزی و وزارت نیرو.
وی ادامه داد: نگرانی بانک مرکزی این است که به دلیل کاهش ارزش پول ملی در اتفاقاتی که در یک سال گذشته افتاده و شرایطی که کشور با آن روبه‌روست، ورود یک ارز مجازی که به راحتی خرید و فروش می‌شود و ارزش دلاری دارد، باعث کاهش ارزش پول ملی شود. یعنی رواجش موجب می‌شود که افراد برای معاملات خرد خود هم به جای ریال از بیت‌کوین استفاده کنند و چون این ارز فراگیری ندارد، باعث شود یک شیب به سمت افراد دارای بیت‌کوین یا سایر ارزهای مجازی و حتی کسانی که دلار دارند ایجاد شود.
این کارشناس همچنین خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه بخشی از جامعه می‌تواند از این موضوع بهره‌مند شود، کم‌کم باعث می‌شود ارزش پول ملی افت کند و کفه ترازو به سمت آن‌هایی برود که معاملاتشان بر اساس دلار و بیت‌کوین انجام می‌شود، ارزش پولشان از بین نمی‌رود، قدرت خریدشان بالا می‌رود و این باعث افزایش تورم می‌شود؛ اما فشار روی بخش‌هایی می‌افتد که با ریال کار می‌کنند و در نتیجه آن‌ها هم از ریال به سمت ارزهای مجازی می‌روند و ریال بی‌ارزش‌تر می‌شود. در نتیجه بانک مرکزی می‌گوید اجازه استفاده از بیت‌کوین به عنوان پول و ابزاری برای نقل و انتقال و خرید کالا را نمی‌دهد. با این حال تا حدی قبول کرده که از بیت‌کوین به عنوان عامل سرمایه‌گذاری استفاده شود، اما با شرایطی مانند پرداخت مالیات و شناسایی آن و غیره.
دولت نگران کاهش ارزش بیت‌کوین است
ایرانی با بیان اینکه نکته‌ای که موجب می‌شود دولت نخواهد همه تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد بگذارد، ارزش بیت‌کوین است، افزود: چندی پیش ارزش آن تا ۲۰ هزار دلار بالا رفت و حتی تا ۳۰۰۰ دلار هم پایین آمد؛ بنابراین باید به دولت حق داد که نخواهد ریسک کند، چون اگر بخواهد مزرعه راه بیندازد، با یک میلیون سرور، نگران است که ارزش بیت‌کوین پایین بیاید.
وی با بیان اینکه در بازه‌های کوتاه یک هفته‌ای، کسی که بیت‌کوین ماین می‌کند و می‌فروشد ضرر نمی‌کند و همیشه سود کرده است، اظهار کرد: کاری به بالا و پایین آمدن قیمت بیت‌کوین در ماه‌های قبل نداریم، اما وقتی میلیون‌ها کامپیوتر در دنیا در حال ماین بیت‌کوین هستند که در کشور ما هم این کار به صورت خانگی و غیرصنعتی انجام می‌شود، افراد به خاطر هزینه‌ای که برای تأمین سخت‌افزار دادند، حاضر نیستند بیت‌کوین از بین برود و ارزشش را حفظ می‌کنند.
این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیکی در ادامه گفت: حتی زمان‌هایی که ارزش بیت‌کوین نزولی است، به دلیل ارزش ریالی بیت‌کوین نسبت به برق باز هم استخراج آن مقرون به‌صرفه است. از طرفی دولت اصلاً می‌تواند خودش را وارد این ریسک نکند و پول برق و نفت را به صورت دلار بگیرد. دولت می‌تواند خودش را کنار بکشد و اجازه دهد بخش خصوصی از این فضاها استفاده و شروع به صادرات برق و نفت کند. در شرایط فعلی کشور ما، مردم می‌توانند خریداران نفت باشند.
آمادگی جذب سرمایه‌گذار برای استخراج بیت‌کوین
ایرانی با بیان اینکه در برخی کشورها مانند چین هم ماینینگ بیت‌کوین ممنوع است، گفت: از کشورهایی مانند چین، بلغارستان و مالزی نمایندگانی را به ایران فرستادند و با نیروگاه‌ها صحبت کردند که مزارع بسیار بزرگ استخراج بیت‌کوین را راه‌اندازی کنند. کشور ما هم این آمادگی را دارد که هم سرمایه‌گذار خارجی جذب کند و هم از آن طریق مبادله مالی انجام دهد. هم مسیری باز می‌شود برای فروش نفت و انرژی به صورت الکترونیکی و هم مسیری باز می‌شود برای ورود ارز واقعی و دلار.
وی ادامه داد: تجهیزاتی که سرمایه‌گذار اروپایی و چینی می‌آورد، هزینه‌اش بیش‌تر از یک راند فروش بیت‌کوین است و اگر این سرمایه‌گذار بخواهد به کشورش برگردد و بیت‌کوین‌هایی که برده را تبدیل به دلار نکند و به ایران نیاورد، ارزش تجهیزاتی که اینجا با سرمایه‌گذاری خودش باقی گذاشته، بیش‌تر از آن پول است؛ بنابراین آن‌ها هم راهی پیدا می‌کنند که دلار را به ایران برگردانند، وگرنه تجهیزاتشان اینجا ضبط می‌شود و ماینینگی که از این به بعد انجام می‌شود، دیگر به حسابشان برنمی‌گردد.
این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیکی اظهار کرد: بخش عمده تحریمی که در کشور ما وجود دارد، بخش موهومی است. یعنی کشورهای اروپایی و چینی می‌گویند که ما با ایران کار نمی‌کنیم چون ایران تحریم است، در حالی که ایران ۴۰ سال تحریم است؛ درواقع اثر موهومی تحریم روی معاملات تأثیر گذاشته است، اما اگر کشوری خودش بیاید به ایران و سرمایه‌گذاری کند، دلارها را به ایران می‌آورد.
ایرانی با بیان اینکه بیت‌کوین چیزی نیست که در نظام هزار ساله اقتصادی دنیا بتوان آن را مدل کرد، افزود: این حوزه موضوع جدیدی است و در دهکده جهانی، این موضوع که همه دنبالش بودند تا پول به عنوان یک عامل تبادل کالا محدودیت جغرافیایی نداشته باشد را ایجاد می‌کند. خیلی از کشورهای اروپایی استفاده از آن را به صورت محدود با شناسایی مشتریان باز کردند و سعی کردند به جای اینکه چشمشان را روی آن ببندند، قانون‌گذاری روی آن انجام دهند که هم از آن استفاده شود و هم تحت کنترل باشد.
وی خاطرنشان کرد: کشوری نیست که بیت‌کوین را محدود کرده و در این محدودیت موفق باشد، زیرا همچنان در آنجا مزرعه و ماینینگ هست و کشوری هم نیست که بیت‌کوین را آزاد کرده و دچار مشکل اقتصادی شده باشد. از طرفی اگرچه همه به سراغ بیت‌کوین رفتند، اما دولت‌ها با احتیاط با آن برخورد می‌کنند، چون از آنجا که ارزشش خیلی شناور است، نمی‌توانند کاملاً به سمتش بروند و البته نمی‌توانند کاملاً هم از آن چشم‌پوشی کنند.
