در حالی که طی هفتههای اخیر موضوع تنشهای تهران- لندن بر سر توقیف یک نفتکش ایرانی در جبلالطارق و سپس یک نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز یکی از سرخطهای اصلی اخبار بینالمللی را به خود اختصاص داده، دولت انگلیس امروز یکی از روزهای پرخبر خود را از جنبه تحولات داخلی تجربه کرد. بوریس جانسون، وزیر خارجه پیشین انگلیس، امروز توانست در رأیگیری حزب محافظهکار پیروز و به عنوان نخستوزیر جدید این کشور انتخاب شود.
به گزارش
«آزادی»، جانسون توانست با غلبه بر جرمی هانت وزیر امور خارجه فعلی انگلیس، پیروز رقابت بر سر تصاحب مقام نخستوزیری شود. براساس نتایج اعلام شده از شمارش آرا، جانسون موفق شد حدود ۹۲۱۵۳ رأی و جرمی هانت نیز ۴۶۱۵۶ رأی نمایندگان حزب محافظهکار را کسب کردند. به این ترتیب، وی به عنوان رهبر جدید حزب حاکم، سمت نخستوزیری را در اختیار میگیرد.
جانسون که خود به عنوان یکی از حامیان اصلی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا (برگزیت) شناخته میشود، در حالی این سمت را از ترزا میتحویل میگیرد که پیگیری و اجرایی ساختن برگزیت مهمترین چالش دولت وی را تشکیل خواهد داد؛ چالشی که ترزا میبه دلیل ناکامی چندباره در برطرف ساختن آن، ناچار به استعفا شد.
جانسون که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ بهمدت ۸ سال شهردار لندن بود، در پایان دوره دوم تصدی شهرداری پایتخت انگلیس به یکی از رهبران کمپین برگزیت تبدیل شد. او در کمپین انتخاباتی خود برای ترغیب مردم انگلیس جهت رأی دادن به خروج از اتحادیه اروپا، بر روی اتوبوس قرمز رنگ معروف کمپینش نوشته بود «بریتانیا هفتهای ۳۵۰ میلیون پوند به اتحادیه اروپا میپردازد».
جانسون همچنین از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ وزیر امور خارجه دولت ترزا میبود. بسیاری از منتقدان، جانسون را مقصر ناتوانی دولت ترزا میدر خروج از اتحادیه اروپا میدانند. علاوه بر این، مدیریت و عملکرد ضعیف او در سایر امور خارجی انگلیس نیز تحت انتقاد شدید قرار داشت.
به هر حال، جانسون پیشتر گفته اگر نخستوزیر شود، با توافق یا بدون توافق با اتحادیه اروپا، تا ۳۱ اکتبر سال جاری میلادی برگزیت را اجرا میکند. او قرار است تغییراتی در توافق با بروکسل ایجاد کند و «ترتیبات پشتیبان» در خصوص مرزهای ایرلند شمالی را به شکل دیگری ارائه کند. اگر اتحادیه اروپا این تغییرات را نپذیرد جانسون بدون هیچ توافقی از این اتحادیه خارج میشود.
با این وجود، تحلیلها حاکی از آن است که در صورتی که انگلیس بدون تصویب این توافق از اتحادیه اروپا خارج شود با شوک اقتصادی و سیاسی شدیدی مواجه خواهد شد. به همین دلیل، انتظار میرود جانسون از همان روزهای آغازین نخستوزیری، با چالشهای سخت و دردسرسازی در این زمینه مواجه شود.
یکی دیگر از چالشهای مهمی که جانسون از دولت ترزا میبه ارث میبرد، تنشها با ایران بر سر موضوع توقیف نفتکشها (نفتکش ایرانی در جبلالطارق و نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز) است. طی روزهای اخیر و پس از توقیف یک نفتکش انگلیسی توسط پاسداران در تنگه هرمز به دلیل عدم رعایت مقررات، دولت انگلیس سعی داشته با بهرهگیری از لحنی هشدارآمیز، ایران را به آزادی این نفتکش وادار سازد. با این حال، ناظران بر این باورند که تحقق این هدف لندن تنها از راه دیپلماسی و گفتگو با ایران امکانپذیر خواهد بود.
این در حالی است که جانسون شخصاً مواضع چندان نرمی در قبال ایران نداشته و به ویژه در موضوع برجام، در مواردی به ادبیات هشدارآمیز علیه ایران روی آورده است. به عنوان مثال، وی پس از آغاز بازنگری ایران در تعهدات هستهای خود به دلیل نقض عهد طرف مقابل، اظهار داشت: «من نمیخواهم مردم فکر کنند که من در قبال ایران مواضع نرمی دارم. ما در حال حاضر شرایط سختی داریم و من قطعاً آمادهام که اگر ایران توافق هستهای را نقض کرد، به آن مسیر (تحریم) بروم. پیام من به ایران این است که این دیوانگی را متوقف کند و اقدام بیشتری که مخالف برجام است انجام ندهد و سلاح هستهای نسازد».
با این وجود، در پیامی که آشکارا نمایانگر تعهد طرف ایرانی به مسیر گفتگو و دیپلماسی است، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان نخستوزیری جانسون را به وی تبریک گفته و در عین حال، مواضع جمهوری اسلامی ایران را درباره تنشهای اخیر به وی یادآور شده است.
وزیر امور خارجه کشورمان ضمن تبریک به جانسون در توئیتر نوشت: «توقیف نفت ایران توسط دولت ترزا میو به دستور آمریکا، دزدی دریایی است. به همکار سابقم جانسون، نخستوزیری انگلیس را تبریک میگویم. ایران بهدنبال تقابل نیست، اما ۱۵۰۰ مایل، ساحل در خلیج فارس داریم. اینها آبهای ما هستند و ما از آن محافظت خواهیم کرد».
در نهایت، به نظر میرسد دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا که ارتباط شخصی و فکری نزدیکی با جانسون دارد، بیش از همه از به قدرت رسیدن وی خرسند است. ترامپ پس از انتخاب بوریس جانسون به عنوان نخست وزیر انگلیس در توئیتی نوشت: «به بوریس جانسون بابت انتخاب به عنوان نخست وزیر جدید بریتانیا تبریک میگویم. او فوقالعاده خواهد بود».
رئیسجمهور آمریکا پیشتر نیز با تعریف از جانسون گفته بود «اگر جانسون نخست وزیر شود، روابط واشنگتن – لندن بسیار خوب خواهد شد». وی همچنین تأکید کرده بود «منتظر همکاری با بوریس جانسون هستم و بر این باورم که او میتواند روند برگزیت را نهایی کند».