یک اثر اینفوگرافیکی باید از یک ساختار گرافیکی و یک روایت مناسب برخوردار باشد و در آن تعادل و توازن، سفیدخوانی، هارمونی، کنتراست و... رعایت شود. یادمان باشد که اینفوگرافیک، صرفاً کنار هم قرار دادن چند عکس و متن داخل یک باکس یا کادر با تنوع رنگی نیست.
شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| اینفوگرافیک، از پیوند دو حوزه گرافیک و اطلاعات حاصل می شود (تصویر شماره 1) که برای تولید آن نیاز به دانش بصری سازی اطلاعات و نیز مهارت طراحی اطلاعات (سامان دادن و دسته بندی محتوا) است. اینفوگرافیک، نوعی نمایشگر بصری اطلاعات است که اطلاعات را به زبانی ساده و فهم پذیر به کمک ابزارهایی مانند علائم، نمودار، جدول، تصویرسازی، عکس، آیکون ، پیکتوگرام، نقشه و... در قالب های نمایشی مختلفی همچون ایستا (ثابت)، برهم کنشی (تعاملی)، متحرک، آنلاین ، چندرسانه ای و... ارائه می کند. اینفوگرافیک را در ایران با نامهایی همچون اینفوگرافی، گرافیک اطلاع رسان، اطلاع نگاشت، نگاره اطلاع رسان، داده نما و... می شناسند.
برخی نکات بسیار مهم در طراحی اینفوگرافیک
1 طراحی اینفوگرافیک دارای چهار گام اصلی تبیین، اطلاعات، ایده پردازی و اجراست (تصویر شماره 2). در مرحله تبیین باید بسیاری از مسائل مشخص شوند اعم از اینکه هدف و موضوع چیست؟ مخاطب چه کسی است؟ این اینفوگرافیک برای چه رسانه ای تهیه می شود؟ ابعاد آن چیست؟ نوع نمایش آن کدام است؟ (ایستا، متحرک، تعاملی و...)، اعضای تیم چه کسانی با چه تخصص و ترکیبی هستند؟ و... . در مرحله اطلاعات باید اطلاعات از منابع معتبر و قابل اعتماد و اتکا استخراج، دسته بندی و طراحی شوند. حتماً باید سعی شود تا پیش از مرحله اجرا، ایده و طرح آن در قالب سناریو، تهیه، ویرایش و نهایی شود (طرح دستی) و طرح نهایی مبنای اجرای کامپیوتری یا هر محیط دیگری قرار گیرد.
2 هر اثر اینفوگرافیک باید با توجه به هدف، نوع مخاطب، نوع رسانه، کاربرد مورد انتظار (تبلیغی، اطلاع رسانی، آموزشی و...) تهیه و تولید شود. میزان اطلاعات ارائه شده در هر اینفوگرافیک با عوامل مذکور رابطه دارد. در یک اثر اینفوگرافیک بسته به همین عوامل از جمله نوع رسانه و ابعاد کار، می توان اطلاعاتی از حال، گذشته و حتی آینده ارائه کرد. از اینفوگرافیکها حتی می توان برای ارائه انواع تحلیل ها بهره گرفت همچون تحلیل محتوا، تحلیل زبان بدن و... .
3 گرافیک و اطلاعات و در واقع زیبایی شناسی و محتوا دو بال یکدیگرند و رعایت هر دو در یک اثر اینفوگرافیک ضروری است. هیچ یک نباید بر دیگری ارجح دانسته شوند.
4 در پی طراحی اطلاعات باید بتوان به پکهای مختلف اطلاعاتی رسید که این محتواهای دسته بندی شده باید در جریان بصری شدن، به مثابه مصالح در یک ساختمان، در یک ساختار مناسب گرافیکی جایگذاری شوند.
5 تهیه اینفوگرافیک یک کار تیمی است، حداقل اعضای تیم باید دو نفر باشند: یک نفر مسلط بر اطلاعات و نفر دیگری مسلط بر اجرا و کار گرافیکی. بسته به نوع نمایش اینفوگرافیک و موضوع و ابعاد پروژه و تخصص های مورد نیاز، ترکیب اعضای تیم مشخص می شوند.
6 باید از درج اطلاعات و محتوا و نیز عناصر بصری مازاد و حتی زمینه یا بکگراند که خدمتی به موضوع نمی کند، به طور جدی در اینفوگرافیک خودداری کرد.
7 اینفوگرافیک گرچه می تواند متن محور یا تصویرمحور باشد ولی باید تا حد ممکن آن را به سمت تصویری شدن هدایت کرد و از متن بنابه ضرورت و نیاز و در تکمیل محتوای بصری از آن بهره گرفت. چراکه در اینفوگرافیک تلاش می شود اطلاعات نوشتاری تا حد ممکن به طور تصویری به مخاطب ارائه شوند و در زمان محدودی مخاطب این اطلاعات را دریافت و درک کند.
8 اینفوگرافیک مبتنی بر قوانین ثابتی که در هر اثر توسط طراح تعیین می شوند، باید طراحی شوند. طراح باید بکوشد تا در کل اثر به این قوانین که در قالب راهنما و... به مخاطب اعلام می شود، وفادار بماند. (اندازه فونتها، رنگها بسته به نوع هدف و کاربرد، اندازه کادرها، رنگ بندی آیکونها و...)
9 روابط عمومی ها از اینفوگرافیک می توانند با اهداف مختلفی مانند اطلاع رسانی، خبررسانی، آموزشی، ارائه توصیه، ارائه هشدار، دادن جوابیه، ارائه گزارشهای مدیریتی، تهیه چشم اندازها، اعلام مواضع و نظرات، ارائه انواع تحلیلها و... استفاده کنند.
● ساختار مناسب
لزوم برخورداری آثار از بخشهای اصلی زیر:
تیتر: تیتر هدایتگر مخاطب به اینفوگرافیک است که باید او را به خوانش یک اثر اینفوگرافیک ترغیب کند. تیتر باید به‌شکلی واضح، مشخص و قابل تفکیک و تمایز از محتوای بصری و نوشتاری در اثر مورد استفاده قرار گیرد. گردش چشم در صفحه باید با تیتر آغاز شود و سپس به دیگر بخشهای اثر هدایت شود. معمولاٌ تیتر باید با فونتی بزرگتر و به یاری رنگهای توجه بخش مورد توجه و تأکید قرار گیرد.
در بخشهای مختلف یک اثر اینفوگرافیک باید از میان تیتر نیز بهره گرفت. اندازه فونت میان تیتر باید از تیتر کوچکتر از فونت متن بزرگتر باشد و اندازه آن در کل اثر ثابت باشد. میان تیتر، به مخاطب کمک می کند تا بداند چه بخشی از اینفوگرافیک را با چه عنوانی می بیند. همچنین حضور میان تیتر، به استراحت چشم و سفیدخوانی در صفحه نیز کمک می کند.
لید یا ورودی: آثار باید دارای لید یا ورودی باشند که به ارائه توضیحی که تکمیل‌کننده تیتر اقدام کنند به طوری که به یاری آن مخاطب بداند که در این اینفوگرافیک با چه موضوع و محتوایی مواجه خواهد بود.
نام تولیدکننده: باید لوگوی سازمان، نام تولیدکنندگان اثر اعم از حقیقی و حقوقی در بخشی از اثر اینفوگرافیک ارائه شوند. نام تولیدکننده و منابع، باید با فونتی کوچکتر از فونتهای به کار رفته در اثر و با رنگی که در نگاه اول جلب توجه نکند، مورد استفاده قرار گیرد. برخی سازمانها نام و لوگوی خود را در آثارشان بسیار برجسته می کنند در حالی که اولویت با محتوای بصری و نوشتار اثر اینفوگرافیک است.
منابع: منابع مورد استفاده در اثر اعم از منابع محتوایی و تصویری باید ذکر شوند. حتی اگر واحدی در خود سازمان تولید کننده اطلاعات است باید تحت عنوان منبع، به نام واحد در اینفوگرافیک اشاره شود. (مثلا واحد آمار و اطلاعات سازمان ....)
بدنه اثر: اثر باید دارای بدنه و ساختاری کلی باشد که در آن از تاکتیکها و تکنیها و عناصر بصری مورد نیاز بهره لازم و مناسب را برده باشد.
● گرافیک
الزامات رعایت نکات زیر در بخش گرافیک:
زیبایی و جذابیت بصری: رعایت مبانی هنرهای تجسمی و قوانین ادارکی گشتالتی، ایجاد جذابیتهای بصری در خدمت موضوع و بهره مندی از زیبایی و جذابیت و ساختار گرافیکی مناسب، از ضرورتهای جذب مخاطب در آثار اینفوگرافیک است.
چیدمان، ترکیب و رنگ‌بندی مناسب: در مبحث ترکیب و رنگ‌بندی، آثار باید با شناخت دقیق از کاربرد و همنشینی رنگها تهیه شده باشند. در این خصوص، شناخت رنگهای گرم و سرد، رنگهای پیش‌رو و پس‌رو، استفاده منطقی و بدون افراط و تفریط از رنگ، انتخاب مناسب رنگ در جهت موضوع و هدف، و … ضروری است. در انتخاب رنگها در اثر اینفوگرافیک غیر از اینکه موضوع تأثیرگذار است، باید ملاحظات مخاطب اعم از سن و... نیز مدنظر قرار گیرد. از تنوع رنگی بی دلیلی که کمکی به ارائه محتوا نمی کند یا رنگها پیام خاصی ندارند، باید پرهیز کرد. روابط عمومی برخی سازمانها این تصور را دارند که هرچقدر اثر اینفوگرافیک پر از تنوع رنگی باشد جذاب تر است. در حالی که در اینفوگرافیک باید از رنگها با دلیل و منطق و مبتنی بر اهدافی مشخص بهره گرفت.
استفاده از فونت مناسب: باید بین انتخاب فونت و موضوع رابطه منطقی وجود داشته باشد. تعداد فونتهایی که در اینفوگرافیک مجاز به استفاده از آنها هستیم، حداکثر سه فونت هم خانواده در یک اثر است. در تعیین فونت، سن مخاطب، تخصصی یا عمومی بودن وی و... اثرگذار است.
استفاده از ابزار و روشهای مناسب دیداری سازی داده ها و اطلاعات: ضمن شناخت ابزارها و روشهای بصری‌سازی اطلاعات، متناسب با هر بخش از محتوا و با شناخت دقیق نسبت به این ابزارها و با لحاظ هدف، نوع مخاطب، نوع رسانه و...، نیاز به استفاده از آنها در مسیر تولید یک اثر اینفوگرافیک است.
استفاده از عناصر و نشانه‌های ملّی و بومی: باید ضمن شناخت انواع نشانه ها، از این نشانه ها و بویژه عناصر و نشانه‌های ملّی و بومی، به‌شکلی متناسب و بنا به ضرورت و در خدمت موضوع استفاده کرد
بهره مندی از یک روایت مناسب: یک اثر اینفوگرافیک باید از روایت مناسب در ارائه اطلاعات و تبیین موضوع بهره مند باشد.
ابتکار و خلاقیت در ایده و اجرا: باید با شناخت دقیق از موضوع، هدف، مخاطب و … آثار با ایده‌های خلاقانه و مبتکرانه همراه شوند. خلاقیت و جذابیت اثر در اشتراک گذاری آن از نقشی تعیین کننده برخوردار است.
سهولت در انتقال اطلاعات: یکی از مهمترین وظایف اینفوگرافیک، ارائه اطلاعات به‌صورتی ساده و قابل فهم است. چنانچه از کدهای تصویری، رنگی یا شیوه‌های دیگر استفاده می‌شود، باید رمزگذاری آن به یاری راهنما و … به‌شکلی باشد که رمزگشایی آن برای مخاطب آسان باشد و خود به معمایی پیچیده تبدیل نشود
اصالت و منحصر به فرد بودن: آثار باید با رعایت اصول اورجینال و غیر کپی بودن تهیه شوند. تا حد ممکن باید از استفاده از تمپلتهای آماده و طرحهای گرافیکی آماده پرهیز شود.
ایجاز (جامع بودن و کفایت): ایجاز به‌معنای جامع بودن و کفایت است، لذا آثار نباید دچار افراط و تفریط در مقدار اطلاعات و دیداری‌سازی آنها باشند. ابعادی که اثر در آن ارائه می‌شود، به‌مثابه یک ظرف، باید از تناسب لازم با محتوای موجود در آن برخوردار باشد و شایسته نیست که محتوای ارائه‌شده در اثر، آن‌قدر زیاد باشد که مخاطب با حجم زیادی از اطلاعات جزئی و فشرده و ناخوانا روبه‌رو باشد، یا برعکس با محتوای کم و سفیدخوانی زیاد.
انسجام اثر: برای ایجاد انسجام در اثر باید از آیکون ها، تصاویر، فونتها و رنگ بندی مشابهی در تمام قسمتهای اثر استفاده کرد
حاشیه اطراف اثر: آثار اینفوگرافیک با این نگاه که چطور منتشر خواهند شد اعم از چاپی، اینترنتی و... ، باید دارای حاشیه داخلی و خارجی مناسب و منطقی باشند.
اطلاعات محرمانه و طبقه بندی خود را با محیط های آنلاین ارائه دهنده اینفوگرافیک اشتراک نگذارید
● اطلاعات
الزامات رعایت نکات زیر در بخش اطلاعات:
یکی از بالهای اینفوگرافیک، اطلاعات است. اطلاعات باید از منابعی معتبر و موثق، به شکلی پالایش و خلاصه شده تهیه و استخراج شوند. اطلاعات باید طراحی اطلاعات شده یعنی سامان یافته و دسته بندی شوند و سپس در بخشهای مختلف اینفوگرافیک مورد استفاده قرار گیرند.
باید از درج اطلاعات غیرضروری که کمکی به فهم موضوع نمی کنند، خودداری شود.
اطلاعات هر اقدام باید مرتبط با میان تیتر و موضوع مربوطه، بصری سازی شده یا ارائه شود تا مخاطب بداند که در هر موضوع و بخشی چه اطلاعاتی را دریافت می کند. به نمونه ارائه شده در تصویر شماره 4 توجه فرمایید.
مستند بودن: آثار باید مستند بوده و اطلاعات آن باید با استفاده از منابع معتبر تهیه شده باشند و به ارائه ارجاعات لازم در آن ها اقدام شود.
روزآمد بودن آمار و اطلاعات: آمار و اطلاعات مورد استفاده در آثار باید به روز باشند. در آمار و اطلاعات تاریخی، تاکید بر صحت اطلاعات و اعتبار منبع است.
درستی و دقت: صحت و درستی اطلاعات مورد استفاده و اطمینان از این مهم در طراحی آثار، ضروری است.
4 مرحله تهیه اینفوگرافیک (تبین، اطلاعات، ایده پردازی و اجرا) باید به درستی انجام شود و بر انجام هر مرحله نظارت شود و ویرایش‌های لازم صورت گیرد.
تأکید می شود که قبل از اجرای نهایی اثر، آن را در مرحله دستی نهایی کنید تا در زمان انجام آن صرفه جویی شود و مانند بافتن یک بافتنی و شکافتن آن نشود.
در مرحله پایانی، حتماً اثر اینفوگرافیک باید از بعد نوشتاری و تصویری ویراستاری و ویرایش شود.
یادآوری: یک اثر اینفوگرافیکی باید از یک ساختار گرافیکی و یک روایت مناسب برخوردار باشد و در آن تعادل و توازن، سفیدخوانی، هارمونی، کنتراست و... رعایت شود. یادمان باشد که اینفوگرافیک، صرفاً کنار هم قرار دادن چند عکس و متن داخل یک باکس یا کادر با تنوع رنگی نیست.
* مولف و مدرس حوزه اینفوگرافیک و نیوزگرافیک
منبع: فصلنامه کارگزار روابط عمومی، شماره ۵۲، تابستان ۱۳۹۸.
