اقتصاد جایی مقاوم میشود که آسیبپذیری آن در محدودیتهای ورود کالا به حداقل رسیده و در مقابل، اثرگذاری آن بر بازارهای فعال دنیا به حداکثر برسد. به عبارت دیگر وابستگی به واردات آنگونه نباشد که در شرایطی چون تحریم، صنایع از پای بیافتند؛ و در مقابل، این صنایع صاحب مزیتهایی باشند که وابستگی بازارهای بینالمللی را به همراه داشته باشند. این شرایط به آسانی محقق نمیشود و جز در صنایع مادر مانند صنایع نظامی و کشاورزی، در کمتر صنعتی شاهد چنین شرایطی هستیم.
به گزارش نبض بورس؛ صنعت گیاهان دارویی و مکملهای طبیعی از معدود صنایعی است که بر بستر مزیتهای اقلیمی و تاریخی کشور ایران قرار گرفته و نه تنها وابستگی قابل ملاحظهای به واردات مواد اولیه ندارد بلکه داشتههای زیادی برای عرضه به بازارهای بینالمللی در چنته دارد.
این صنعت در شرایطی قرارداد که آگاهی مصرف کنندگان به مضرات جانبی فراوردههای شیمیائی در صد سال اخیر به حداکثر مقدار خود ارتقاء یافته و بازار آن به سبب گرایش روزافزون بشر به گیاهان دارویی و فراوردههای طبیعی گسترده تر از هر زمانی شده است. امروزه فراوردههای گیاهان دارویی نه تنها در تولید دارو و مکملها، بلکه در صنایع مختلفی چون رنگ‌سازی، آرایشی و بهداشتی، غذائی، تولید سموم آلی و غیره به کار میرود.
از سوی دیگر این صنعت از لحاظ بازده اقتصادی و همچنین اشتغالزائی نیز در جهان بویژه در بین کشورهای صنعتی مورد توجه قرار گرفته است. حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن در سال 2013 به حدود 130 میلیارد دلار در سال رسیده است و طبق آمار معتبر بانک جهانی و تاکید اسناد راهبردی گیاهان دارویی کشور، این عدد تا سال 2050 به 5000 میلیارد دلار خواهد رسید. از جنبه اشتغال نیز امکان اشتغال 3 نفر به ازای هر هکتار مزرعه گیاهان دارویی و همچنین هزینه 20 میلیون تومانی جهت ایجاد هر شغل (صرفا در حلقه کشت و تولید) نشان از ظرفیت بالای اشتغال زایی این بخش دارد. 100 میلیون اشتغال در زنجیره ارزش صنعت گیاهان دارویی در کشور چین، شاهد مناسبی در این رابطه میباشد.
کشور ایران به دلیل شرایط ویژه اقلیمی و ژنتیکی و همچنین سابقه طولانی در طب سنتی، دارای موقعیت ویژه جهت تولید گیاهان دارویی و فراوردههای گیاهی میباشد. دارای بودن 11 اقلیم از 13 اقلیم موجود در جهان و همچنین وجود 2300 گونه گیاهان دارویی که حدود 1700 گونه آن بومی کشور ما میباشد، به طور بالقوه مزیت رقابتی مناسبی در این زمینه قلمداد میگردد. از سوئی دیگر وجود تعداد بسیار زیاد تولیدکننده و محصول با کیفیت مبتنی بر استاندادرهای جهانی، ظرفیت مناسبی در این زمینه محسوب میگردد. اما وجود ظرفیتهای بسیار، بر اساس آخرین آمارهای اعلام شده، در حال حاضر میزان صادرات گیاهان دارویی کشور تنها حدود 450 میلیون دلار بوده است که این این رقم کمتر از 2/0 درصد از کل گردش مالی این صنعت در سطح جهان را تشکیل می‌دهد.
این پتانسیل بالا در صنعت گیاهان دارویی و فراوردههای طبیعی کشور فرصت مناسبی برای صادرات و ارز آوری فراهم مینماید؛ پتانسیلی که بالفعل شدن آن مستلزم بسترهای تخصصی صادرات در این حوزه میباشد. با تحول در ساختار تجارت جهانی و حرکت پرشتاب به سمت بازارهای مجازی و پلتفرمهای آنلاین، حوزه گیاهان دارویی نیز نیازمند بهرهگیری از این ابزار و به روزآوری این صنعت سنتی و کهن کشور در بسترهای نوین تجارت بینالملل میباشد. اگرچه از سالها پیش تلاشهایی در این زمینه انجام پذیرفته است و در رقابت با پلتفرمهای بینالمللی همچون هربال شاپ، هربال کیور، هربال پروداکتس، پلتفرمهایی بومی و ایرانی همچون هربی‌دی، زودل، هربیمارکت و غیره شکل گرفتهاند اما همچنان ظرفیتهای عمده این صنعت راهی به سوی تجارت بینالملل، به ویژه بازارهای مجازی و پلتفرمهای آنلاین نیافتهاند. حال آنکه بازیگران بینالمللی این صنعت سهم بزرگی از بازار آنلاین گیاهان دارویی و فراوردههای طبیعی را به خود اختصاص داده و هر روزه بر این گستردگی و عمق این بازار میافزایند.
در پایان لازم به ذکر است که بر اساس تاکید سند راهبردی گیاهان دارویی که در سال 92 توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، ضرورت توجه به صادرات محصولات حوزه گیاهان دارویی با محوریت بخش خصوصی و شرکتهای تخصصی ارائه خدمات صادرات، ضروری میباشد که البته این امر با توجه به هزینههای بالا و پیچیدگیهای عرصه بازرگانی خارجی، بویژه در شرایط تحریمی، نیازمند حمایت بیش از پیش دولت و نهادهای حاکمیتی ذیربط میباشد.
