حدود سه هفته بعد از حمله به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو عربستان و در حالی که گمان می‌رفت ریسک‌های ژئوپلیتیک در بازار نفت فروکش کرده است،
روز گذشته قیمت‌ها بار دیگر تحت‌تاثیر نگرانی از تنش‌های منطقه‌ای در مسیر افزایشی قرار گرفت. آنطور که روابط عمومی شرکت ملی نفتکش خبر داد، صبح روز گذشته در بدنه یک نفتکش ایرانی حامل یک میلیون بشکه نفت‌خام در دریای سرخ از دو نقطه انفجار رخ داده است. آنطور که تحلیلگران می‌گویند، این انفجارها نگرانی از تنش‌ها در خاورمیانه را افزایش داده و به بازار یادآوری کرد که سمت عرضه نفت همچنان می‌تواند تحت‌تاثیر ریسک‌های ژئوپلیتیک قرار گیرد. از این رو، بعد از این اتفاق هر بشکه نفت برنت ۵۵/ ۱ دلار معادل ۶/ ۲درصد افزایش یافت و به ۶۵/ ۶۰ دلار بر بشکه رسید. نفت خام آمریکا نیز با رشدی نزدیک به یک دلار حدود ۵/ ۵۴ دلار بر بشکه معامله شد. با این حال در ادامه روز انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی که چشم‌انداز تقاضای بازار نفت را تیره‌تر از قبل کرد، موجب تعدیل قیمت‌ها شد.
اتفاقات سریالی در تاسیسات نفتی
ماه‌هاست که حملات نظامی به نفتکش‌ها و تاسیسات نفتی در منطقه خاورمیانه آغاز شده. اولین حمله جدی در ماه مه در بندر فجیره امارات متحده عربی رخ داد که در اثر آن ۴ نفتکش آسیب دیدند. از این چهار نفتکش دو عدد به عربستان سعودی، یکی امارات و دیگری به یک شرکت نروژی تعلق داشت. تقریبا همزمان با این حمله، حوثی‌های یمن با دو پهپاد یک خط‌لوله مهم انتقال نفت در خاک عربستان را مورد حمله قرار دادند. هر دوی این حملات به نوعی مسیرهای جایگزین تنگه هرمز را هدف قرار داده بودند. بندر فجیره در دریای عمان قرار گرفته و امارات با خط‌لوله بخشی از نفت خود را برای بارگیری به این بندر ارسال می‌کند و به این طریق تنگه هرمز را دور می‌زند. عربستان نیز خط‌لوله شرقی-غربی را با هدف انتقال نفت خود به دریای سرخ و دور زدن تنگه هرمز ساخته است.
سومین اتفاق نیز مربوط به حمله به دو نفتکش آسیایی در ماه ژوئن و در نزدیکی تنگه هرمز بود که حامل فرآورده نفتی بودند. در این میان ساقط شدن یک پهپاد آمریکایی که در حریم هوایی ایران قرار داشت و همچنین توقیف یک نفتکش ایرانی در جبل‌الطارق توسط نیروی نظامی انگلیس و توقیف یک نفتکش انگلیسی در آب‌های ایران همگی به معنای افزایش ریسک‌های منطقه‌ای بود. اما چهارمین اتفاق و حمله جدی به تاسیسات نفتی که بزرگترین و شدیدترین حمله به تاسیسات نفتی جهان از زمان جنگ خلیج‌فارس و حمله صدام حسین به تاسیسات نفتی کویت محسوب می‌شد، حمله پهپادی به تاسیسات نفتی شرکت دولتی نفت عربستان، آرامکو بود. این حمله برخلاف حملات قبلی تنها بار روانی افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک را به همراه نداشت و به کاهش عملی عرضه نفت نیز منجر شد. در اثر حمله به تاسیسات خریص و بقیق ۷/ ۵ میلیون بشکه معادل بیش از نیمی از تولید نفت عربستان و ۵ درصد از عرضه جهانی این کالا متوقف شد. از این رو در اولین روز بازگشایی بازارها قیمت نفت تا حدود ۲۰ درصد رشد را نیز تحت‌تاثیر این واقعه تجربه کرد.
با این حال طی سه هفته‌ای که از این اتفاق می‌گذرد، ریسک‌های ناشی از آن خنثی شده و قیمت نفت نیز به سطوح پیش از حمله بازگشته بود؛ زیرا تولید نفت عربستان خیلی زودتر از برآوردها به حالت عادی بازگشت و از سوی دیگر با وجود ادعای آمریکا و عربستان مبنی بر اینکه ایران مقصر این حملات است، در ادامه واکنشهای سیاسی این پیام را به بازار نفت می‌داد که سطح تنش‌ها حتی نسبت به قبل از این واقعه کمتر شده است. به‌طور مثال، محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی‌ها در اظهاراتی ضمن هشدار نسبت به فروپاشی اقتصاد جهانی در صورت وقوع جنگ در خاورمیانه، اعلام کرد که یک راه‌حل دیپلماتیک برای حل اختلافات با ایران را به گزینه نظامی ترجیح می‌دهد. همانطور که «دنیای اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «سیگنال نفتی از تنش‌های منطقه‌ای» در این خصوص نوشته بود، بسیاری از کارشناسان از جمله هری چیلینگوریان، استراتژیست بازارهای کالایی در BNP Paribas بر این باور بودند که این اظهارات نشان‌دهنده کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه است.
دو انفجار در نفتکش ایرانی
با این حال اخبار روز گذشته مبنی بر انفجار در بدنه یک فروند نفتکش ایرانی در دریای سرخ و در ۶۰ مایلی (۹۷ کیلومتری) جده عربستان، نشان داد که هنوز احتمال افزایش تنش‌ها در خاورمیانه وجود دارد. به گفته روابط عمومی شرکت ملی نفتکش، صبح روز گذشته به فاصله نیم‌ساعت دو انفجار در بدنه نفتکش ایرانی با نام «سابیتی» و از نوع سوئزمکس که ظرفیت حمل یک میلیون بشکه نفت‌خام را دارد، رخ داد. بر اثر این انفجارها دو حفره به عرض نیم تا یک‌ونیم متر در بدنه این نفتکش ایجاد شده و به دو مخزن آن آسیب وارد کرده، به‌طوری‌که بخشی از محموله این نفتکش وارد آب‌های دریای سرخ شده است. به گزارش تانکر ترکرز، سابیتی سومین نفتکش ایرانی است که طی ۶ ماه اخیر در آب‌های دریای سرخ دچار آسیب می‌شود. یک فروند نفتکش دیگر به نام «سینوپا» نیز در همین منطقه و در نزدیکی محل حمله به سابیتی از روز چهارشنبه متوقف شده است. شرکت ملی نفتکش پیش از این دلیل توقف این نفتکش را نقص فنی اعلام کرده بود. هرچند مقامات رسمی ایران اعلام کرده‌اند که کارشناسان در حال بررسی این اتفاق و شناسایی عوامل دخیل در آن هستند، اما همانطور که هری چیلینگوریان، تحلیلگر بی‌ان‌پی پاریباس می‌گوید، «این اتفاق به بازار یادآوری کرد که تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه می‌تواند بر عرضه تأثیر بگذارد.» در عین حال کارشناسان انتظار ندارند که تاثیر این حادثه بر قیمت‌ها طولانی‌مدت باشد. به‌طور مثال، اولیور جاکوب، تحلیلگر پترومیکس به رویترز می‌گوید: «بازار نفت هنوز خاطرات حمله به مهم‌ترین تاسیسات نفتی جهان و بازگشت سریع قیمت‌ها پس از آن را به یاد دارد.» از این رو جاکوب بر این باور است که تاثیر انفجارها در نفتکش ایرانی نیز بر قیمت‌ها محدود خواهد بود، مگر آنکه این انتظار ایجاد شود که اقدامات تلافی‌جویانه‌ای در تنگه هرمز رخ خواهد داد. این کارشناس بازار نفت انتظار دارد تاثیر این حادثه بر بازار اجاره نفتکش‌ها شدیدتر باشد.
سایه ضعف تقاضا بر بازار
با وجود اینکه تنش‌های منطقه‌ای بار دیگر در کانون توجه تحلیلگران بازار نفت قرار گرفت اما انتشار گزارش ماهانه آژانس بین‌المللی انرژی که نشان از ضعف در سمت تقاضا داشت عاملی بود که در ادامه روز به تعدیل قیمت‌ها و بازگشت برنت به زیر مرز ۶۰ دلار کمک کرد.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، قیمت نفت برنت روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران) ۷۰ سنت معادل بیش از یک درصد رشد کرد و ۸/ ۵۹ دلار بر بشکه به فروش رسید. وست تگزاس اینترمدیت، نفت شاخص بازار نیویورک نیز با رشد بیش از ۶۰ سنتی معادل حدود یک درصد در سطوح بیش از ۵۴ دلار بر بشکه معامله شد. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی برآورد خود از رشد تقاضا در سال جاری میلادی را ۶۵ هزار بشکه در روز کاهش داد و به یک میلیون بشکه در روز رساند. این سازمان رشد تقاضا برای سال ۲۰۲۰ را نیز ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده که نسبت به برآورد قبلی ۱۰۵ هزار بشکه کمتر است.
