در حالی که ترامپ دو هفته پیش گفت تصمیم گرفته نیروهای نظامی آمریکا را به کلی از شمال سوریه خارج کند، روزنامه «نیویورک‌تایمز» شب گذشته به نقل از منابع آگاه گزارش داد، واشنگتن حالا تصمیم گرفته نزدیک به ۲۰۰ نیروی نظامی را در این منطقه نگه دارد.
به گزارش «تابناک»؛ مقام‌های آمریکایی در مورد دلیل این تغییر نظر صحبتی نکرده‌اند، اما به نظر می‌رسد، مقامات آمریکایی گفته اند توافقی برای تصاحب میادین نفتی شمال سوریه میان واشنگتن و شبه نظامیان کرد صورت گرفته باشد. به نظر می رسد یک جنگ نفتی در سوریه برای تصاحب بر چاه های و میادین نفتی آغاز شده است.
در همین رابطه، روزنامه وال استریت ژورنال گزارش داد، رئیس جمهور آمریکا در نظر دارد برای توسعه میدان های نفتی تحت کنترل کردهای سوریه، یکی از شرکت های متخصص در این حوزه را روانه سوریه کند.
سناتور لیندسی گراهام، سیاستمدار جمهوریخواه که عموما از وی به عنوان طرفدار ترامپ یاد می شود، از این سیاست ترامپ حمایت کرده و گفته است، به این ترتیب می توان از دست یافتن دولت سوریه و متحدان او بر این چاه ها جلوگیری و همچنین می توان درآمد این چاه ها را برای کردها حفظ کرد و هزینه مبارزه با تروریسم نیز از این طریق قابل تأمین است.
وی که با شبکه «فاکس نیوز» گفت‌وگو می‌کرد، در توجیه این تغییر موضع گفت: «این چیزی است که رئیس‌جمهور این آخر هفته به من گفت: موضوع بزرگ برای من، میدان‌های نفتی است.»
این سناتور آمریکایی افزود: «رئیس‌جمهور ترامپ دارد فراتر از استدلال‌های معمول فکر می‌کند. طرز فکر او در مورد نفت کاملا من را تحت تأثیر قرار داد. نه تنها از اینکه آن میدان‌های نفتی به دست ایرانی‌ها بیفتد جلوگیری می‌کنیم، بلکه تصور می‌کنم که در آستانه ایجاد یک شرکت مشترک میان ما و نیروهای دموکراتیک سوریه (شبه‌نظامیان کُرد) هستیم تا میادین نفتی را مدرن کرده و اطمینان پیدا کنیم که درآمد این میادین به دست ایرانی‌ها و بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه نمی‌افتد.»
او ادامه داد: «این می‌تواند هزینه‌های حضور محدودی را هم که در آینده داریم جبران کند. همزمان حفاظت از اسرائیل، هدف شماره یک ماست. ما می‌توانیم با تعداد بسیار اندکی نیرو، تمام این کارها را انجام دهیم.»
مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا نیز از تصمیم ترامپ برای حفظ تعدادی از نیروها در سوریه و در نزدیکی چاه های نفت سوریه خبر داده است. او نیز گفته از این مسأله می توان برای مبارزه با داعش استفاده کرد و کردها نیز می توانند از آن منتفع شوند.
اما ایده جدید ترامپ برای حفظ نیرو در سوریه و تمرکز بر چاه های نفت سوریه ـ در حالی که احتمال حملات گسترده تر ترکیه به کردهای سوریه وجود دارد ـ با مخالفت های فراوانی روبه رو و حتی تأکید شده که نفت سوریه متعلق به دولت سوریه است و اقدام احتمالی آمریکا، غیرقانونی نیست و توجیهی برای آن وجود ندارد.
نشریه فارن پالسی در این مورد نوشت: تصمیم جدید ترامپ، سرگردانی بیشتر ترامپ و دولت وی را در مورد سوریه بیشتر نشان داد و ثابت کرد، سیاست منسجمی در مورد سوریه وجود ندارد.
ریچارد بلومنتال، سناتور دموکرات نیز که امروز با الهام احمد، مقام ارشد کرد سوریه در واشنگتن دیدار کرده، سخن گفتن ترامپ از نفت سوریه را در زمانی که کردها با کشتار روبه رو هستند، مایه شرمساری دانسته و آن را «منحرف کردن بی رحمانه افکار از فاجعه انسانی» در شمال سوریه توصیف کرد.
برت مک گورک، نماینده سابق رئیس جمهور آمریکا در ائتلاف مبارزه با داعش نیز که در اعتراض به تصمیم سال گذشته ترامپ برای خروج نیروهای از سوریه استعفا کرد، از تمرکز آمریکا بر بهره برداری از نفت چاه های سوریه انتقاد نمود.
وی به نشریه آکسیوس گفت: من این را با رکس تیلرسون، وزیر خارجه سابق آمریکا و مدیر پیشین شرکت اکسون موبیل در میان گذاشتم. او این مسأله را غیرقانونی دانست و گفت: نفت سوریه متعلق به دولت است و اعزام یک شرکت آمریکایی به سوریه برای بهره برداری از نفت مناطق تحت کنترل کردهای این کشور غیرقانونی است.
ای بی سی نیوز استرالیا هم از تقبیح اقدام ترامپ برای تسلط بر چاه های نفت سوریه از سوی شهروندان کرد سوریه، همزمان با رها شدن آنها در برابر حمله ترکیه گزارش داده و نوشته است، شهروندان کرد در مصاحبه با این شبکه خشم خود را از این اقدام نشان داده و از ترامپ خواسته اند به جای تمرکز بر نفت سوریه، ترکیه را از ادامه حملات بازدارد و از وقوع یک فاجعه انسانی در شمال سوریه ـ که هم اینک هم در حال روی دادن است ـ جلوگیری کند.
«میخائیل بوگدانوف»، معاون وزیر امور خارجه و نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه در امور خاورمیانه و کشورهای آفریقایی، در حاشیه نشست سران «روسیه ـ آفریقا» در بندر سوچی در جمع خبرنگاران اعلام کرد، مقامات مسکو امیدوارند که شبه نظامیان کرد خروج از منطقه گشت زنی مشترک روسیه ـ سوریه در مناطق شمال شرق سوریه را تضمین کنند.
وی در پاسخ به این که آیا کردهای سوری در مذاکرات با دولت سوریه درباره خارج شدن از مناطق تعیین شده برای گشت زنی مشترک روسیه-سوریه تضمین داده‌اند، گفت: «مسلماً ما به این مسأله امیدواریم. ما تماس‌هایی در این رابطه با آنها برقرار کرده‌ایم.»
بوگدانوف همچنین تأکید کرد که تأسیسات نفتی در مناطق شمال شرق سوریه باید تحت کنترل دولت قانونی این کشور قرار داشته باشد.
پیش‌تر ژنرال «سرگئی رودسکوی»، رئیس اداره کل عملیات ستادکل نیروهای مسلح روسیه با بیان اینکه نیروهای اشغالگر آمریکایی تروریست‌ها را آموزش می‌دهند و میدان‌های نفتی را در منطقه «الفرات» سوریه غارت می‌کنند، گفته بود: نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه علاوه بر آموزش افراد مسلح، به غارت تأسیسات و میدان‌های نفتی سوریه مشغول هستند و شرکت‌های نظامی خصوصی آمریکا نیروهای خود را در مراکز نفتی منطقه افزایش داده‌اند و تعداد این نیروها به بیش از ۳ هزار نفر رسیده است.
رودسکوی افزود: نفت سوریه از میادین «کوناکو»، «العمر» و «تاناک» واقع در کرانه شرقی رود فرات استخراج و فروخته می‌شود و یک طرح مجرمانه برای انتقال نفت سوریه به وسیله مرزها وجود دارد که همه این کارها در چهارچوب غارت ثروت ملی سوریه انجام می‌شود.
منابع نفت و گاز و بحران سوخت در این کشور
هرچند ذخایر انرژی سوریه در مقایسه با سایر کشورهای عربی ناچیز به نظر می رسد، در سال ۲۰۱۰ یعنی پیش از شروع جنگ در این کشور، بخش انرژی ۳۵ درصد درآمد صادرات و ۲۰ درصد درآمد دولت سوریه را تشکیل می داد. در این زمان سوریه روزانه حدود ۳۵۰ هزار بشکه نفت خام تولید می کرد. در سال ۲۰۱۵ دخایر نفتی سوریه ۵/۲ میلیارد بشکه برآورد شد.
بیشتر این منابع در شرق و شمال شرق سوریه یعنی در دیرالزور، حسکه و رقه قرار دارند. منابع گاز سوریه نیز ۲۴۱ میلیارد متر مکعب برآورد می شود که عمدتا در بخش های مرکزی این کشور قرار دارند. با شروع جنگ، تأسیسات نفتی این کشور نیز در دوره های مختلف به تصرف تروریست‌ها یا معارضان درآمد. در سال ۲۰۱۴ این تأسیسات توسط داعش تصرف شد و این گروه غیرقانونی نفت سوریه را در بازار سیاه به فروش می رساند. پیش از آن نیز گروه های مسلح مخالف دولت سوریه برای تصرف این چاه ها با یکدیگر درگیر می شدند و در نتیجه این رقابت ها، چاه های نفت سوریه به آتش کشیده می شد. با شکست داعش نیز تأسیسات نفتی شمال شرق و شرق سوریه به تصرف کردهای مورد حمایت آمریکا درآمد.
هم اکنون دولت مرکزی تنها بر تأسیسات گازی خود مسلط است و بخش عمده تأسیسات نفتی در تصرف گروه های کرد است. اکنون و با گذشت هشت سال از آغاز جنگ سوریه، میزان تولید نفت این کشور به شدت کاهش یافته است، به گونه ای که سال جاری تولید نفت این کشور ۲۴ هزار بشکه در روز بود که تنها یک چهارم نیاز داخلی این کشور را پاسخگوست. طی این سال ها جمهوری اسلامی ایران با گشایش یک خط اعتباری برای دولت سوریه نیاز این کشور به سوخت را برطرف می کرد اما از اواخر سال ۲۰۱۸ میلادی با شروع دور جدید تحریم های آمریکا، صدور نفت ایران به این کشور به کلی متوقف شد. به نوشته روزنامه الوطن به نقل از یک مقام سوری از اکتبر ۲۰۱۸ تا می ۲۰۱۹ هیچ محموله نفتی از ایران به سوریه نرسیده است. این مسأله منجر به سهمیه‌بندی سوخت در سوریه و تشکیل صف های طولانی بنزین و گازوییل و حتی ناآرامی در برخی مناطق این کشور شد.
آمریکا، کردها و نفت سوریه
سیاست آمریکا از همان ابتدا تمرکز بر چاه های نفت سوریه بود به گونه ای که از پایگاه پایگاه آمریکا در سوریه به جز پایگاه التنف بقیه پایگاه های در اطراف میادین نفتی متمرکز شده بودند؛ مثل پایگاه «الشدادی» در جنوب حمص یا پایگاه «هیمو» در قامشلی و پایگاه« خابور »در الحسکه. پس از خیانت اخیر آمریکا به کردهای سوریه و حمله ترکیه به شمال شرق سوریه، معادلات سیاسی تحت تأثیر مسائل ژئواکونومیکی سوریه تغییراتی کرد که بر روابط کردها و دولت مرکزی نیز تأثیر گذاشت.
ارتش سوریه پس از توافق با نیروهای کرد بعد از پنج سال وارد رقه شد و عملیات احیا و بازسازی میادین نفتی و گازی را در حما و حمص شروع کرد. یکی از مهمترین میادین نفتی این منطقه، میدان نفتی الثوره است که قابلیت تولید روزانه شش هزار نفت در روز را دارد. این میادین در حمله های نیروهای ائتلاف به شدت آسیب دیده اند. چنین همکاری بین دولت سوریه و نیروهای کرد باعث تقویت یک اهرم اقتصادی در سوریه می‌شود که زمینه ای قوی برای مقابله با نیروهای خارجی ایجاد می کند، چنین نتیجه ای به هیچ وجه برای آمریکا پذیرفته نیست، زیرا آمریکا با تحریم نفتی سوریه در حال فشار به دولت مرکزی است و دسترسی دولت به این میادین یک راه تنفس بزرگ برای دولت سوریه ایجاد می‌کند.
عمده میادین نفتی سوریه در استان‌های دیرالزور و الحسکه واقع شده که اکنون تحت کنترل نیروهای SDF است. مردم الحسکه پس از ورود نیروهای ارتش سوریه به رقه از آنها حمایت کردند؛ بنابراین، امکان دسترسی دولت سوریه به میادین الحسکه زنگ خطری جدی برای آمریکاست؛ بنابراین ترامپ می کوشد با اعلام همکاری با کردها از پیشرفت در روند اتحاد دولت مرکزی و نیروهای کرد جلوگیری و از این طریق نیز بین آنها بر سر میادین نفتی و گازی اختلاف‌های جدید ایجاد کند.
از طرف دیگر، ترامپ پس از اعلام خروج از ترکیه مورد انتقادهای شدیدی از هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه قرار گرفت با اعلام همکاری در میادین نفتی با کردها به دنبال کاهش این انتقادات است؛ بنابراین، محور سیاست ترامپ در این زمینه سودجویی اقتصادی و حقظ موقعیت سیاسی خود در بین نخبگان سیاسی آمریکا برای انتخابات پیش رو است. ضمن آنکه خبر خروج از سوریه برای ترامپ به منظور همراه نمودن عامه مردم آمریکا با خود بود این باعث شده استراتژی مشخص و دقیقی در سوریه نداشته باشد.
در این راستا «مایکل شارنف» استادیار دانشگاه دفاع ملی در مرکز مطالعات استراتژیک خاور نزدیک و جنوب آسیا گفت: «ممکن است حضور ایالات متحده در نزدیکی میادین نفتی بتواند زمینه را برای ادامه مأموریت های ضدتروریسمی آن در سوریه فراهم آورد و ردپای کوچکی از نیروهای آمریکایی را در سوریه حفظ کند. اما خطوط مأموریت پیشنهادی پنتاگون هنوز مشخص نشده و کاملا گیج کننده است».
بخشی از سیاست جدید ترامپ بی اعتمادی به ترکیه است؛ هرچند ترکیه و ترامپ بر سر کردها معامله کردند، آشفتگی در سیاست هردو پیداست؛ برای نمونه پایگاه های «هیمو»و «لافارج» که در مناطق نفت خیر شمال شرق سوریه برای آموزش به نیروهای اس دی اف واقع شده بودند، به ترتیب در 20 کیلومتری و 4 کیلومتری ترکیه قرار دارند. با تخلیه این پایگاه ها میدان های نفتی آنها نیز در اختیار نیروهای وابسته به ترکیه قرار می گیرد، بنابراین اهرم انرژی در این جا نیز در جهت خلاف منافع آمریکا قرار خواهد گرفت.
در مجموع آنچه تا کنون مسلم شده این که آمریکا متحد قابل اعتمادی برای کردها نخواهد بود ضمن آنکه نیروهای باقی مانده آمریکایی در سوریه چند صد نفرند و دستوری نیز برای به خطر افکندن جان خود ندارند؛ بنابراین، حضور آنها نمایشی بوده و به جای اینکه امنیت کردها را تضمین کنند، از این زمان به بعد نیروهای کرد مجبور به حفاظت از آنان نیز هستند. از سوی دیگر آمریکا نه به لحاظ ژئوپلتیک و نه سیاسی نمی‌تواند جریان استخراج و صدور نفت برای اس دی اف را تضمین کند.
تنها کاری که ترامپ احتمالا برای آنها انجام دهد حضور چند شرکت خارجی برای عقد قرارداد استخراج نفت برای آنهاست، در صورتی که این همکاری برای کردها با دولت سوریه نیز امکان‌پذیر است؛ اما مسأله مهمتر این که نیاز اس دی اف برای انتقال نفت و همچنین امنیت، بیش از پیش به دولت سوریه است؛ بنابراین، نیروهای کرد در شرایط حساس اتخاذ تصمیمات راهبردی قرار دارند و مسأله محوری تعیین کننده آینده اقتصادی و امنیتی آنها، وابسته به مذاکره و همکاری با دولت مرکزی سوریه است.
اهمیت منابع نفت و گاز سوریه برای روسیه
نگاه مسکو به منابع نفتی سوریه نیز نگاهی مشابه اما در جهت مخالف است. برخی صاحب‌نظران روس شروع جنگ سوریه را با تلاش غرب برای کاهش وابستگی به منابع انرژی روسیه و جایگزینی آن با منابع کشورهای خلیج فارس مرتبط می دانند. برای مثال ولادیمیر کریف کارشناس مؤسسه روسی دیپلماسی عمومی و توسعه جامعه مدنی یکی از علل تبدیل اعتراضات داخلی سوریه به جنگ ـ با حمایت کشورهای عربی ـ را مخالفت بشار اسد با چنین طرحی می داند.
روسیه و سوریه در دسامبر ۲۰۱۸ قرارداد نفتی در حوزه استخراج و تولید نفت امضا کردند. همچنین توسعه بندر طرطوس سوریه با هدف صدور انرژی به یک شرکت روسی واگذار شده است؛ اما بخش عمده منابع نفتی سوریه از دسترس روسیه خارج است. طبیعی است که روس ها خواهان بازپس‌گیری مناطق نفتی سوریه از کردها هستند و طرح هایی نیز به دمشق ارائه کرده اند. هرچند جزییاتی از این طرح ها منتشر نشده، گویا مسکو خواهان حمله نظامی دولت مرکزی سوریه به مواضع کردها در صورت شکست مذاکرات باشد. برخی مقالات رسانه های معتبر روسی و سخنان مقامات روس را می توان نشانه ای از این تمایل دانست.
برای مثال این بحث در رسانه های روسی مطرح می‌شود که حمله موفقیت‌آمیز کردها به رقه می تواند منجر به از دست دادن بخش بزرگی از منابع نفتی دولت سوریه شود زیرا کردها در عمل ثابت کرده اند که حاضر به تقسیم منافع حاصل از نفت با بقیه مردم سوریه نیستند. کارشناسان روس معتقدند که هیچ‌کس قادر نیست، کردها را از چنین حمله ای با حمایت آمریکا بازدارد و در این صورت دولت سوریه بخش عمده منابع نفت و گاز خود را از دست خواهد داد و دولت بشار اسد محکوم به نابودی است. به گفته این منابع، کردها برخلاف داعش که نفت را به قیمت ۱۰ دلار در هر بشکه می فروختند با جدیت به دنبال فروش نفت خود هستند و حتی به پالایش نفت نیز می پردازند. بر خلاف بخشی از کردهای عراق که به ترکیه نزدیک هستند، کردهای سوریه به پ.ک.ک نزدیک هستند و تسلط آمریکا بر آن ها می تواند اهرم فشاری بر ترکیه نیز باشد و مانع همکاری بیشتر ترکیه با روسیه شود.
در سطح مقامات نیز، وزیر دفاع روسیه، آمریکا را متهم کرد که با استفاده از مزدوران خود در منطقه در حال غارت منابع نفتی سوریه است. به گفته مقامات نظامی روسیه تعداد نیروهای سازمان های امنیتی خصوصی آمریکا در اطراف تأسیاست نفتی سوریه اخیرا افزایش قابل ملاحظه ای یافته و به ۳۵۰۰ نفر رسیده است. در حالی که تعداد نظامیان رسمی آمریکایی در سوریه تنها ۲۵۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. تولید غیرقانونی نفت در چاه های العمر، تنک و کناکو در استان دیرالزور در حال انجام است و این به غیر از برداشت هایی است که از چاه های نفت استان های حسکه و رقه صورت می گیرد.
از سوی دیگر، سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در روزهای اخیر اظهار داشت که آمریکا می کوشد با استفاده از کردها در شرق فرات از جمله در مناطقی که کردها قبلا هرگز در آن ساکن نبوده‌اند، یک شبه دولت ایجاد کند و این موجب شکاف بین کردها و قبایل عربی می شود که قرن ها در این مناطق زندگی کرده اند. وی با اشاره به گزارش هایی از درگیری در این مناطق از آمریکا خواست به این سیاست خود پایان دهد.
رسانه های روسی با تأکید بر این گزارش ها و اظهارات مقامات روس، اقدامات کردها و متحدان آمریکایی آن ها را ضربه جدی به اقتصاد سوریه برمی شمارند و آینده سوریه در بازار نفت و گاز را وابسته به بازپس گیری مناطق تحت تسلط کردها و آمریکا می دانند. زیرا در غیر اینصورت کردها قادر به تحمیل شرایط خود در مذاکرات با دولت سوریه هستند و در رأس این شرایط نیز تشکیل دولت فدرال است.
البته روس ها تجربه برخورد غیرمستقیم با کردها را نیز دارند. سکوت یا انفعال روسیه در مقابل حمله احتمالی ترکیه به کردها در این زمینه قابل اشاره است. اکنون نیز گفته می شود در صورت هرگونه حمله ترکیه به مواضع کردها احتمالا دمشق با تشویق مسکو بلافاصله درصدد تصرف مناطق نفت خیز خود برخواهد آمد. در این میان به نوشته هاآرتص تنها مسأله زمان مطرح است وگرنه در وقوع چنین حمله ای تردیدی نیست.
سیاست یعنی جنایت نفت هم مساوی بدبختی ملت های خاورمیانه بابا دست از جنگ و خونریزی بردارید سیاستمداران عزیز بدبخت سوریه که نابود شد و هر تیکه ای ازش بدست یک گروه و کشور افتاد 
مرگ بر تو ....