۲۷ ماه صفر روز وقف نامگذاری شده است، وقف به معنی بخشش پول یا ملک به شخص یا موسسه غیر انتفاعی است که منفعت‌های این بخشش به صرف خاصی برسد.
مجله مهر: «وقف» از آن سنت‌های قدیمی‌ست که همچنان پابرجاست و روز ۲۷ صفر هم به همین نام خورده است. اما امروز به جای اینکه به دلایل نامگذاری این روز بپردازیم یا وقف‌های مهم را معرفی کنیم، می‌خواهیم از یک وقف قدیمی صحبت کنیم که همه این سال‌ها در مرکز تهران بوده است.
وقتی از سر در باغ ملی رد می‌شوید و همه هیاهوی خیابان مرکزی تهران را پشت سر می‌گذارید، درست در سمت چپتان ساختمانی با کاشی‌های سنتی ایرانی را می‌بینید که در نگاه اول معلوم نیست چه بنایی است، کمی که دقت کنید و راه ورودی را ببینید، تابلو موزه و کتابخانه ملک جلوی چشمتان است، این‌جا یادگار یکی از واقف‌های بزرگ ایران است، حاج‌حسین ملک.
نخستین موزه وقفی ایران
کتابخانه و موزه ملک که امروز عنوان نخستین موزه وقف و خصوصی ایران را بر خود دارد، در باغ ملی تهران بنا شده و ساختن ساختمان آن ۱۱ سال طول کشیده است.
بنیانگذار این موزه کتابخانه حاج حسین ملک است، او اصالتا تبریزی بوده و مجتهدزاده بوده، اما پدربزرگش به کسوت روحانیان درنمی‌آید و در جنگ‌های ایران و روس به قشون دولتی می‌پیوندند، پس آن وارد تجارت می‌شود و این فعالیت در خانواده آن‌ها می‌ماند. حاج‌حسین دستیار پدرش در اداره املاک خراسان بود و می‌گویند علاقه‌اش به حوزه فرهنگ را در سفری که به همراه پدرش به مشهد رفته بود، نشان داده است. در آن‌جا به راهنمایی یکی از دوستان پدر با برخی از نفایس حرم رضوی آشنا می‌شود و بعدتر وقتی در نیشابور نسخه‌ای از دیوان «ابن یمین فریومدی» (شاعر سده ششم هجری) به دستش می‌رسد، فکر بنیاد یک کتابخانه بزرگ به ذهنش خطور کرد. او در آن زمان ۲۸ساله بود.
حاج‌حسین ملک مشغول جمع‌آوری کتاب‌ها شد، او ابتدا کتاب‌خانه‌اش را در مشهد دایر کرده بود، سپس مجموعه را به خانه پدری خودش در بازار بین‌الحرمین تهران منتقل کرد. در نهایت در سال ۱۳۱۶ به شرحی که در بخشی از نامه وقف او آمده، کتاب‌ها را تقدیم آستان امام رضا (علیه‌السلام) می‌کند. البته همان زمان حاج‌حسین ملک املاک و مستغلات زیادی را در تهران و خراسان وقف امور خیریه و عام المنفعه کرده بود که در آن زمان جایگاه بزرگ‌ترین واقف تاریخ معاصر ایران را داشت.
او همچنین در ۶ آبان ماه ۱۳۱۶، خانه پدری خود در بازار بین الحرمین تهران را به همراه تمام اثاثیه و کتاب‌های موجود در آن وقف آستان امام رضا (علیه السلام) کرد تا شعبه‌ای از کتابخانه مقدسه رضویه باشد.
در میان اموال وقف شده، علاوه بر هزاران نسخه خطی نفیس یا چاپ سنگی شامل فرش‌ها، لوسترها، مبلمان و تابلو‌های نقاشی بود که او به عنوان لوازم و تجملات زندگی شخصی از آن‌ها استفاده می‌کرد. همچنین مجموعه‌های تمبر، سکه، آثار لاکی و تابلو‌های نقاشی میانشان دیده می‌شد. این آثار ابتدا کنار کتابخانه به نمایش درآمدند و سپس هسته اولیه موزه ملک را شکل دادند.
حاج حسین ملک اموال زیادی را وقف کتابخانه کرد تا پس از مرگش درآمدی برای توسعه کمی و کیفی آن فراهم باشد. او یک‌بار در سال ۱۳۲۵خورشیدی و سپس در ۲۵ فروردین ماه ۱۳۳۰ املاک و مستغلات زیادی را وقف آستان قدس رضوی کرد و درآمدشان را به کتابخانه اختصاص داد. املاک وقفی در سال ۱۳۳۰ شامل ۲۰ قطعه زمین بزرگ کشاورزی در خراسان و تعداد زیادی دکان در بازار تهران بود.
حاج حسین ملک در سال‌های ۱۳۳۱ و ۱۳۳۴ برای چندمین بار املاک و مستغلاتی را وقف آستان قدس رضوی کرد که نوشته بود تا بخشی از عواید آن‌ها به کتابخانه و موزه و بخش دیگر به ساخت و اداره بیمارستانی در چناران خراسان اختصاص یابد.
حاج ملک در چهارم مردادماه سال ۱۳۵۱ خورشیدی در ۱۰۱ سالگی چشم از جهان فروبست و در حرم امام رضا علیه السلام به خاک سپرده شد.
