طرح اقدام ملی مسکن چیست؟ شش ایراد به «اقدام ملی» پس از «مسکن مهر» / قیمت یک واحد ۷۵ متری در این طرح چقدر خواهد بود؟

قیمت متوسط ساخت هر متر مربع خانه در طرح اقدام ملی بین یک و نیم میلیون (در خانه‌های یک طبقه و ویلایی) و ٢ تا ۲.۵ میلیون تومان در آپارتمان در نظر گرفته می‌شود و بسته به نوع سازه و تعداد طبقات این قیمت‌ها افزایش خواهد داشت.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ حدود شش سالی از طول عمر دولت تدبیر و امید می گذرد و در این مدت دولت طرح هایی را در بخش مسکن و در راستای خانه دار کردن مردم اجرا کرده است؛ اما این طرح ها نتوانسته آن گونه که باید، تأثیری بر وضعیت بخش مسکن و خانه دار شدن مردم بگذارند. از جمله این طرح ها می توان به صندوق پس انداز مسکن، بازار رهن ثانویه مسکن،  فروش اقساطی مسکن، مسکن اجتماعی و حمایتی، مسکن قسطی کارمندان و طرح مسکن ملی اشاره کرد. قبل از آن که به بررسی طرح مسکن ملی بپردازیم، آخرین وضعیت بخش مسکن در ایران را بررسی خواهیم کرد.

رشد قیمت، هزینه مسکن و اجاره نشینی در یک سال

بررسی آمارهای حوزه مسکن در سال 1397 نشان می دهد، 26 درصد خانوارهای شهری و 5 درصد از خانوارهای روستایی اجاره نشین بوده اند و این در حالی است که در سال 1396، این درصدها به ترتیب 25 درصد و 4.7 درصد بوده است. این نشان می دهد، در یک سال در شهرها و روستاها اجاره نشینی بیشتر شده است.

بیشتر بخوانید 

• آغاز سومین مرحله از ثبت‌نام مسکن ملی
• آغاز ثبت‌نام طرح مسکن ملی در خراسان شمالی از فردا
• آغاز ثبت‌نام دوباره مسکن ملی در ۱۶۳ شهر
• خبر مهم برای متقاضیان جامانده مسکن ملی

همچنین در حالی که در سال 1396 حدود 33 درصد از کل هزینه های خانوارها مربوط به هزینه های مسکن بوده، این درصد در سال 1397 به 34 درصد رشد پیدا کرده است.

به علاوه گزارش تحولات بازار مسکن در شهر تهران در مهر ماه 1398 نشان می دهد، متوسط قیمت هر مترمربع مسکن به 12.7 میلیون تومان رسیده که این رقم در مقایسه با ماه  و مدت مشابه سال قبل به ترتیب 0.4 و 47.7 درصد افزایش یافته است. البته رشد متوسط قیمت هر مترمربع مسکن در مهرماه سال جاری در مقایسه با فروردین ماه سال گذشته 131 درصد بوده است.

طرح مسکن ملی چیست؟

در زمستان سال گذشته بود که طرح مسکن ملی مطرح شد. این طرح شامل ساخت 400 هزار واحد مسکونی است که ساخت 200 هزار واحد آن در شهرهای جدید و با مشارکت بخش خصوصی، ۱۰۰ هزار واحد در مناطق بافت فرسوده و توسط شرکت بازآفرینی شهری و ۱۰۰ هزار واحد بر عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است.

اوایل شهریورماه امسال، ثبت‌نام طرح ملی مسکن از استان کرمان کلید خورد. از هجدهم آبان ماه 1398 نیز دور دوم ثبت‌نام طرح اقدام ملی مسکن در ده استان دیگر آغاز شد.

در اولین گام در سیستان و بلوچستان، قم، خراسان‌شمالی و خراسان‌جنوبی نام‌نویسی شروع شد.

دومین گام، مربوط به کردستان، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان است و در گام سوم نیز نام‌نویسی در چهارمحال و بختیاری، همدان و یزد شروع می ‌شود. به گفته محمود محمودزاده، معاون مسکن وزیر راه و شهرسازی، تهرانی‌ها نیز تا یک ماه آینده می‌توانند در طرح اقدام ملی مسکن ثبت نام کنند.

شرایط متقاضیان برای طرح مسکن ملی چگونه باید باشد؟

چهار شرط عمده برای ثبت‌نام در طرح ملی مسکن اعلام شده است که عبارتند از تأهل و سرپرست خانواده بودن، از اول فروردین ۸۴ فاقد مالکیت مسکونی بودن که این شرط علاوه بر فرد متقاضی به افراد تحت تکفل هم اضافه می‌شود، عدم استفاده از امکانات دولتی از قبیل زمین، آپارتمان یا تسهیلات ویژه یارانه‌دار و داشتن سابقه سکونت در شهر مورد تقاضا به مدت پنج سال. در مورد سایر شرایط، متقاضیان ثبت‌نام می‌توانند با مراجعه به سایت www.tem.mrud.ir شروط نام‌نویسی را مطالعه کنند.

میزان تسهیلات پرداختی و آورده متقاضیان چقدر است؟

طبق مصاحبه محمود محمودزاده معاون وزیر راه و شهرسازی در مرحله اول ۳۰ درصد قیمت تمام شده پیش‌بینی شده باید واریز شود.

همچنین طبق گفته معاون وزیر راه و شهرسازی در طرح  اقدام ملی سه نوع تسهیلات وجود دارد. وی گفت: برخی از متقاضیان در صندوق پس‌انداز یکم سپرده‌گذاری کرده‌اند که قبلا می‌توانستند بین ۸۰، ۱۲۰ و ۱۶۰ میلیون تومان برای خرید مسکن وام بگیرند و هم اکنون با تفاهمی که صورت گرفته است، می‌توانند برای ساخت مسکن در طرح اقدام ملی، از این وام استفاده کنند. گروهی دیگر می‌توانند از وام بافت فرسوده استفاده کنند که در بخشی از این وام از منابع صندوق توسعه و بخشی از منابع داخلی بانک به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان استفاده می شود. معاون وزیر راه و شهرسازی اضافه کرد: وام نهایی یک وام ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی است که از منابع داخلی بانک‌های عامل از جمله بانک مسکن با نرخ ۱۸ درصد کارمزد طی ۱۲ سال پرداخت می‌شود.

قیمت یک واحد آپارتمان 75 متری در این طرح چقدر خواهد بود؟

معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در مورد متوسط ساخت هر مترمربع خانه در طرح اقدام ملی گفت: قیمت متوسط ساخت هر متر مربع خانه در طرح اقدام ملی بین 1.5 میلیون (در خانه‌های یک طبقه و ویلایی) و  ٢ تا ۲.۵ میلیون تومان در  آپارتمان در نظر گرفته می‌شود و بسته به نوع سازه و تعداد طبقات این قیمت‌ها افزایش خواهد داشت. وی توضیح داد که کف و سقف قیمتی نمی‌توانیم برای هر واحد آپارتمان در این طرح قائل شویم اما اگر متوسط قیمت هر مترمربع ۲.۵ میلیون تومان را در نظر بگیریم یک واحد آپارتمان ٧٥ متری ٢٠٠ میلیون تومان تمام می‌شود.

میزان اقساط تسهیلات طرح مسکن ملی چقدر است؟

متقاضیان اگر تسهیلات ۷۵ میلیون تومانی دریافت کرده باشند، ماهیانه باید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قسط پرداخت کنند اما اگر وام ۱۰۰ میلیون تومانی دریافت کرده باشند ماهیانه باید یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان اقساط پرداخت کنند.

اگر وام را در بافت فرسوده تحویل گرفته باشند ماهیانه ۷۰۰ هزار تومان پرداخت می‌شود و در صورتی که صندوق یکمی باشند و زوج، برای دریافت ۱۶۰ میلیون تومان وام اقساط یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی پرداخت می‌کنند.

تفاوت این طرح با طرح مسکن مهر در چیست؟

از ابتدای دولت تدبیر و امید، این دولت با نقدهایی که به مسکن مهر دولت قبل از خود وارد کرد به دنبال جایگزینی طرحی برای خانه دار کردن مردم بود و هم اکنون گفته می شود، طرح مسکن ملی جایگزینی برای طرح مسکن مهر است.

مسئولان دولتی مهم‌ترین تفاوت طرح اقدام ملی با طرح مسکن مهر را تمرکز بر تقاضای واقعی و ایجاد خدمات زیربنایی و روبنایی، عنوان می کنند. قراردادهای طرح اقدام ملی بین دولت و سازندگان منعقد می‌شود و بعد از پایان پروژه هریک از طرفین سهم خود را برمی‌دارند. طبیعی است، در این فرآیند، انبوه‌سازان پیش از کلنگ‌زنی، نیاز بازار را در نظر می‌گیرند. حال آن‌که در مسکن مهر، سازندگان بر اساس دستور دولت صرفا واحدها را احداث می‌کردند و فرآیند فروش بر عهده دولت بود.

در مسکن مهر، برای ساخت مسکن از اراضی و خارج از شهرها استفاده شد که امکانات و تأسیسات زیرساختی نداشت و گفته می شود در طرح اقدام ملی مکان‌یابی درون شهرهاست.

تفاوت ظاهری مسکن مهر و مسکن ملی در این است که در طرح مسکن ملی، دیگر ساختمان ها بلندمرتبه و ۱۰ یا ۱۵ طبقه نخواهند بود و تعداد طبقات این طرح در نهایت ۷ طبقه خواهد بود.

شانس خانه دار شدن مردم در این طرح چقدر است؟

با توجه به اقساط بالای تسهیلات پرداختی در این طرح به نظر می رسد، شانس خانه دار شدن قشرهای کم درآمد در طرح مسکن ملی کم باشد. فرهاد بیضایی، کارشناس حوزه اقتصاد مسکن در این باره گفت: با توجه به اینکه مالکیت بسیاری از واحد‌های مشارکتی به انبوه‌سازان انتقال می‌یابد، به نظر می‌رسد خانه‌های تکمیل شده با استفاده از این شیوه به دست قشرهای هدف و کم درآمد نخواهد رسید.

ایرادات این طرح چیست؟

شش ایراد عمده به این طرح وارد است؛ اولین ایراد این است که دولت تدبیر و امید، تنها دو سال زمان دارد تا به تکمیل این طرح بپردازد و در صورت عدم تکمیل طرح در این مدت، ممکن است دولت بعدی به هر دلیل با بی مهری با آن برخورد کند به مانند آنچه بر سر طرح مسکن مهر آمد.

دومین ایراد این که گفته می شود این طرح برای خانه دار کردن قشرهای ضعیف و متوسط است، ولی همان گونه که از اقساط و آورده متقاضی پیداست، قطعاً قشرهای ضعیف جامعه در این طرح جایی ندارند و برای قشرهای متوسط نیز پرداخت اقساط سخت به نظر می رسد.

سومین ایراد این است که هنوز مشخص نشده متراژ این خانه ها حدوداً چقدر خواهد بود.

چهارمین ایراد به زمان تکمیل و تحویل این مسکن ها بازمی گردد که هنوز مشخص نیست.

پنجمین ایراد مالکیت انبوه‌ساز بر بخش قابل توجهی از واحد‌ها در این طرح و ایجاد فضای سوداگری است.

در همین خصوص، صدیف بدری، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی، ضمن اشاره به لزوم جلوگیری از سواستفاده انبوه‌سازان در طرح اقدام ملی گفت: «در طرح مسکن مشارکتی زمین که سرمایه‌ای ملی است در اختیار انبوه ساز قرار خواهد گرفت، در همین راستا باید تمهیداتی پیش‌بینی شود تا راه سوء استفاده انبوه‌سازان بسته شود. قرارداد‌های مسکن مشارکتی باید به شکلی باشد که انبوه‌سازان واحد‌های خود را احتکار نکنند و واحد‌هایی که در اختیار انبوه ساز قرار می‌گیرد، نباید با قیمت بالا در اختیار مردم قرار گیرد. همچنین وزارت راه و شهرسازی نباید مالکیت را به انبوه‌ساز منتقل کند و انبوه‌ساز نیز ملزم به تکمیل واحد‌های مسکونی در زمان مشخص باشد.»

ششمین ایراد به شرایط نامناسب بازگشت سرمایه و همچنین، ورود خصولتی‌ها به این حوزه باز می گردد که احتمال مشارکت پایین انبوه سازان را پایین می آورد.

در همین راستا، فرشید پورحاجت، دبیر کانون انبوه‌سازان اظهار داشت: اساس قرارداد‌ها در طرح اقدام ملی ساخت مسکن، به نحوی تنظیم شده بود که بخش خصوصی واقعی کشور صددرصد عقب نشینی کرد.

اجرای این طرح چه تأثیری بر بازار مسکن دارد؟

مهدی سلطان محمدی کارشناس بازار مسکن معتقد است این طرح هر چند میزان عرضه مسکن را افزایش خواهد داد، به دلیل سهم پایین دولت در بازار مسکن این طرح تأثیر آنچنانی بر قیمت مسکن نخواهد داشت. وی طی مصاحبه ای با اشاره به اینکه در هیچ مقطعی دولت نتوانسته است سهم خود را در بازار مسکن افزایش دهد و مرز 5 درصد را رد کند، گفت: پس چگونه می‌تواند با 5 درصد قیمت‌ را در بازار مسکن اصلاح و توزیع مسکن را عادلانه کند؟ طرح ملی مسکن نتیجه‌ای نخواهد داشت الا توزیع رانت به افرادی که در اطراف سیستم توزیع هستند و ما بارها این تجربه را داشته‌ایم و می‌دانیم که نمی‌تواند مسأله و مشکلات در بخش مسکن را حل کند.