هنوز آمار دقیقی پیرامون تعداد شعب و دستگاههای عابر بانک آسیب دیده ارائه نشده، اما گفته میشود در یک هفته اخیر، دستکم نهصد شعبه بانک در سراسر کشور دچار خسارات جزئی و کلی شده اند. همچنین پیرامون تعداد خودپردازهای منهدم شده یا آسیب دیده نیز تخمینهای اولیه، حکایت از تخریب کلی یا جزئی دستکم ۳ هزار خودپرداز بانکی دارد. برآورد مالی این خسارات، حدود هزار میلیارد تومان است.
به گزارش «
تابناک اقتصادی»؛ پس از سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین، عدهای از مطالبات برحق مردم سوءاستفاده کرده و شهرها را به آشوب کشاندند و مطالبه مردم از دولت را به حاشیه راندند. آشوبگران که صف آنها از مردم معترض به افزایش قیمت بنزین جدا بود، تا توانستند به اموال و داراییهای عمومی آسیب زدند. یکی از مکانهایی که بیشتر از هر جای دیگری مورد هجوم و تخریب قرار گرفت، بانکها بودند. هنوز آمار دقیقی از تعداد شعب تخریب شده ارائه نشده است، اما به صورت برآوردی میتوان به آمار خوبی رسید.
این اولین باری نیست که بانکها در اغتشاشات و اعتراضات، مورد هجوم اغتشاشگران واقع و خسارات سنگینی به آنها وارد میشود. در گذشته نیز به خصوص در دهه هفتاد و در پی اعتراضات حاشیه نشینهای مشهد به تخریب خانه هایشان، بسیاری از بانکها و مراکز دولتی مورد هجوم معترضان قرار گرفت و خسارات سنگینی را متحمل شدند. اعتراضاتی نیز در شهرهای شیراز، زاهدان، زنجان، ارومیه، قزوین و اسلامشهر باز هم در دهه هفتاد به دلیل اجرای طرح تعدیل اقتصادی و متعاقب آن تورم ۵۰ درصدی شکل گرفت که این اعتراضات هم خساراتی را به اموال عمومی و به خصوص بانکها وارد کرد. همچنین در زمان اعتراضات ۸۸ نیز عدهای آشوبگر خسارات سنگینی به بانکها وارد آوردند.
چرا بانکها در آشوبهای اخیر بیشتر تخریب شدند؟
بانکها علاوه بر اینکه یکی از منابع ثروت جامعه محسوب میشوند، به عنوان امانت دار پول مردم نیز شناخته میشوند و یکی از شریانهای حیاتی اقتصاد هستند. از این روی، آشوبگران سعی کردند تا با تخریب شعب بانک ها، هم به منابع بانکها دست پیدا کنند و هم اینکه نارضایتی از عدم ارائه خدمات بانکی را در سطح جامعه افزایش دهند.
اما شاید این تنها دلیل تخریب شعب بانکها نبود. برای رسیدن به یک دلیل دیگر باید یک قدم به عقبتر بازگردیم و به عملکرد بانکها و میزان رضایت مردم از خدمات ارائه شده توسط آنها نیز نگاهی بیندازیم.
شاید مهمترین خواسته مردم از بانکها ارائه وامها با نرخهای سود پایین و بوروکراسیهای کمتر است، اما باید گفت: عملکرد بانکها در این زمینه ضعیف بوده است. این ضعف در حالی است که صورتهای مالی بانکها هر ساله از افزایش خرید املاک و مستغلات آنها، پرداخت وامهای قرض الحسنه به کارمندان خود، پرداخت حقوق و مزایاهای بعضا نجومی به هیأت مدیره ها، پرداخت وامهای با نرخ سود پایین و مدت بازپرداخت طولانی به اعضای هیأت مدیره و ... خبر میدهد و همین نارضایتی مردم را تشدید میکند.
شاید تنها آماری که میتوان به آن استناد کرد و از آن به میزان نارضایتی مردم از خدمات مالی ارائه شده توسط بانکها پی برد، آمار مربوط به گزارش پایش محیط کسب و کار است که فصلی توسط اتاق بازرگانی ایران ارائه میشود. یکی از مؤلفههای موجود برای پایش محیط کسب و کار، مولفه "دشواری تأمین مالی از بانک ها"ست که از زمان تهیه گزارشهای پایش محیط کسب و کار، همواره به عنوان یکی از سه مانع بر سر راه کسب و کارها مطرح بوده است. در آخرین گزارش پایش محیط کسب و کار که مربوط به تابستان سال ۱۳۹۸ میباشد، مؤلفه "دشواری تأمین مالی از بانک ها" به عنوان دومین مانع بر سر راه کسب و کارها مطرح بوده و این در حالی است که این مؤلفه در بهار ۹۸ در رتبه سوم بدین لحاظ قرار داشته است.
چند شعبه بانک و دستگاه عابر بانک در سراسر کشور وجود دارد؟
براساس آخرین آمار بانک مرکزی تعداد شعب بانکها و مؤسسات اعتباری فعال در سراسر کشور ۲۱ هزار و ۳۱۹ شعبه بوده است که مطابق با نمودار زیر بانک ملی با ۳۰۱۷ شعبه دارای بیشترین شعبه و بانک خاورمیانه با شانزده شعبه دارای کمترین شعب در سراسر کشور بوده اند.
همچنین مطابق با آمارهای اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی تا پایان خرداد ماه سال جاری، تعداد دستگاههای خودپرداز ۵۷ هزار و ۵۲ دستگاه در کل شبکه بانکی بوده است که بانک ملی ایران با تعداد ۷ هزار و ۹۴۵ دستگاه خودپرداز بیشترین میزان دستگاه عابر بانک را در میان بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری کشور، به خود اختصاص داده و از سوی دیگر، کمترین تعداد خودپرداز در سراسر کشور متعلق به بانک توسعه صادرات است.
چه تعداد از شعب بانکها و دستگاههای عابر بانک آسیب دید؟
هنوز آمار دقیقی پیرامون تعداد شعب و دستگاههای عابر بانک آسیب دیده ارائه نشده و تنها میتوان برآوردی را ارائه نمود. گفته میشود در یک هفته اخیر دستکم ۹۰۰ شعبه بانک در سراسر کشور دچار خسارات جزئی و کلی شده اند.
خبرها حکایت از آن دارد که در استان اصفهان ۶۳ شعبه بانک دولتی و خصوصی آسیب دیده اند و در شهر خرم آباد ۴۰ بانک به آتش کشیده شده اند. میزان خسارت به شعبات بانکها در استان البرز نیز به حدی بوده که جهانگیر شاهمرادی معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری البرز اعلام کرده که شهروندان نگران سپردههای بانکی خود نباشند. کمترین آسیب به شعبات بانکها نیز در استان خراسان رضوی بوده است و بنابراین، حسن مونسان دبیر شورای هماهنگی بانکهای خراسان رضوی طی مصاحبهای گفت: به هیچ یک از بانکهای استان خراسان رضوی در روزهای اخیر آسیبی وارد نشده است.
همچنین پیرامون تعداد خودپردازهای منهدم شده یا آسیب دیده نیز تخمینهای اولیه حکایت از تخریب کلی یا جزئی دستکم ۳ هزار خودپرداز بانکی دارد.
با توجه به تخمینهای ارائه شده میتوان گفت: در حوادث اخیر ۴.۲ درصد از کل شعبات بانکها در سراسر کشور و ۵.۲ درصد از کل خودپردازهای بانکی آسیب دیدند.
قرار است امروز سوم آذر ماه ۱۳۹۸ نشست مشترکی با حضور اعضای کانون بانکهای خصوصی و شورای هماهنگی بانکهای دولتی درباره میزان خسارات ناشی از تخریب بانکها برگزار شود که احتمالاً پس از پایان این جلسه آمارهای دقیق تری ارائه خواهد شد.
میزان خسارت وارده به بانکها چه میزان بود؟
با توجه به اینکه آمار دقیقی از میزان تخریبها ارائه نشده است، نمیتوان میزان خسارت وارده به بانکها را دقیق اعلام کرد، اما گفته میشود برآوردها حکایت از آن دارد که حدود هزار میلیارد تومان خسارت به شعبات بانکهای سراسر کشور وارد شده است.
رویکرد بانک مرکزی در حوادث اخیر برای بانکها چه بود؟
در پی تخریب شمار بسیاری از شعب و عابر بانک ها توسط اغتشاشگران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران روز چهارشنبه ۲۹ آبان ماه سال جاری طی بخشنامهای از کلیه بانکها خواست برای تداوم خدمت رسانی به مردم شریف، هرچه سریعتر نسبت به راه اندازی شعب و عابر بانکها در نقاط مختلف کشور اقدام کنند.
پیشنهاد برای بانکهای آسیب دیده چیست؟
گفته میشود در اغتشاشات اخیر، شعبات برخی بانکها در برخی شهرها صددرصد تخریب شده اند. در شهرهای بزرگ به دلیل تعداد زیاد شعبات بانکها شاید تخریب یک یا چند شعبه چندان در ارائه خدمات بانکی تأثیرگذار نباشد، اما در یک شهر کوچک تخریب یک بانک میتواند اختلالات جدی در ارائه خدمات بانکی ایجاد و موجبات نارضایتی مردم را فراهم کند. همچنین متاسفانه در برخی شهرهای کوچک معمولاً شعبات بانکها با فاصله اندکی از یکدیگر ساخته شده اند و این میتواند در صورت بروز اغتشاشات و یا حوادثی اینچنینی، تهدید جدی برای کل شبکه بانکی یک شهر کوچک باشد؛ بنابراین از دیدگاه پدافند غیرعامل پیشنهاد این است که هم اکنون فرصت مناسبی است تا حتی المقدور در شهرهایی که شعبات صددرصد تخریب شده اند، فاصله بین شعبات بانکها افزایش یابد تا احتمال تخریب صددرصدی بانکها در حوادثی این چنینی کاهش یابد.