هشدار جدی؛ «فقر حرکتی» سلامت ایرانیان را هدف گرفته

کم‌توجهی به ورزش در بین سالخوردگان، پشت میز نشینی قشر میانسال و فقر سواد پایه به منظور ایجاد شرایط لازم در راستای ورزش کردن کودکان، موجب شده است تا جامعه ایرانی بیش از هر زمان دیگری از سوی پدیده خطرناک "فقر حرکتی" تهدید شود.

به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، کم تحرکی پدیده‌ای است که جامعه ایرانی را در محدوده‌های سنی مختلف تهدید می‌کند و خطر آن بیش از هر زمان دیگری در کلان‌شهرها به ویژه در نیمه دوم سال که به دلیل کاهش دما با افزایش آلودگی هوا همراه هستیم، احساس می‌شود. طبق استانداردها به منظور حفظ سلامتی و تناسب اندام و آمادگی بدنی، به طور میانگین به ۱۵۰ دقیقه فعالیت ورزشی هوازی در طول هفته به علاوه دو جلسه تمرینات مقاومتی و انعطاف پذیری نیازمندیم و به زمان ساده‌ و عام‌تر انجام سه جلسه تمرینی یک ساعته در هفته حداقل فعالیت بدنی است که به صورت منظم تعریف شده است و به طور حتم اگر شاهد ورزش منظم افراد در زمان کافی باشیم سلامت جسمی آن‌ها مطلوب‌تر خواهد بود.

در ادامه نظر اساتید علوم ورزشی و تربیت‌بدنی را در مورد لزوم فعالیت بدنی اقشار مختلف و خطری که در پس فقر حرکتی وجود دارد و سلامت ایرانیان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، آورده شده است.

میزان فعالیت ورزشی در هفته از نگاه آمریکایی‌ها

معصومه هلالی زاده- عضو هیات علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه بزرگسالان و کودکان ایرانی دچار فقر حرکتی هستند که این پدیده در میان زنان شایع‌تر است اظهار کرد که میزان فعالیت ورزشی برای حفظ سلامتی و آمادگی بدنی توسط انجمن طب ورزشی آمریکا میانگین ۱۵۰ دقیقه فعالیت ورزشی هوازی در طول هفته به علاوه دو جلسه تمرینات مقاومتی و انعطاف پذیری اعلام شده است و این نتیجه به دست آمده با مطالعه روی رفتارهای حرکتی جوامع مختلف است و صرفا در خصوص جامعه آمریکا نیست و به سایر کشورها نیز مربوط می‌شود و نیاز به بومی سازی برای اجرا در کشورهای مختلف ندارد.

وی با اشاره به اینکه زنان ایرانی به دلیل سطح تحرک پایین و عدم فعالیت بدنی با فقر ویتامین D، پوکی استخوان، چاقی، بیماری‌های غیر واگیر نظیر دیابت، فشار خون بالا و سرطان دست به گریبان هستند عنوان کرد که تمام این موارد ارتباط مستقیمی با سطح کم تحرکی و بی تحرکی دارد و باید به منظور حل آن برنامه ریزی درستی صورت گیرد تا شاهد تغییر سبک زندگی در میان مردان و زنان بزرگسال ایرانی باشیم.

وی با تاکید بر اینکه زنان در فصل سرما و در ارتباط با کاهش سطح تحرک پیشگام هستند، اظهار کرد که علاوه بر این با توجه به اینکه در فصل سرما شرایط آب و هوایی کلان‌شهرها به منظور خروج از خانه مناسب نیست، عنوان کرد که باید این آگاهی بخشی توسط نهادهای متولی و رسانه‌ها در بین مردم ایجاد شود تا افراد به فعالیت‌های ورزشی در محیط‌های سرپوشیده بپردازند، چرا که با اطلاع رسانی به مردم آن‌ها از مضرات کاهش سطح تحرک بدنی مطلع می‌شوند و به خوبی در می‌یابند چه خطراتی آینده آنها را تهدید می‌کند.

چنبره چاقی بر ۱۷ درصد کودکان ایرانی در سن مدرسه

صالح رفیعی رییس توسعه ورزش و فعالیت کودکان ایرانی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به این‌که دو برابر میانگین جهانی کودک چاق در زمان ورود به مقطع دبستان در ایران وجود دارد، اظهار کرد که متاسفانه ۱۷ درصد از کودکان ایرانی در سن ورود به مدرسه چاق هستند.

وی با بیان اینکه متاسفانه از نظر کم‌تحرکی جامعه ایران از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی وضعیت بدتری دارد و این مساله به هیچ وجه مطلوب نیست، بیان کرد که کودکان باید طی ۲۴ ساعت شبانه ‌روز ۱۰ الی ۱۳ ساعت بخوابند و به مدت ۱۸۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشند که از این میزان بیش از ۶۰ دقیقه آن باید با شدت متوسط به بالا باشد. علاوه بر این نه تنها باید فعالیت بدنی کودکان بالا باشد بلکه باید رفتارهای کم‌تحرک آن‌ها که به طور مثال نشستن در یک مکان بیش از ۶۰ دقیقه است باید پایین باشد، در غیر این صورت از استانداردهای جهانی سازمان بهداشت جهانی فاصله خواهیم داشت.

رفیعی با تاکید بر این‌که براساس آمار در ایران ۲ برابر میانگین جهانی کودکان چاق در زمان ورود به مقطع دبستان وجود دارد، اظهار کرد که ۱۷ درصد کودکان در سن ورود به مدرسه در ایران چاق هستند که بخش مهمی از این مساله ناشی از تغذیه و بخشی دیگر ناشی از تحرک کم آن‌هاست و باید هر دوی این موضوعات رفع شوند. متاسفانه کودکان در ایران علاوه بر مصرف تغذیه‌های پرکالری، کم‌تحرک هم هستند و نتیجه آن وقوع بیماری‌های واگیردار در بین کودکان ایرانی‌ است.

رییس توسعه ورزش و فعالیت کودکان ایرانی با اشاره به اینکه در خانواده‌هایی که پدر و مادر ورزشکار هستند شاهد تاثیر مستقیم رفتار آن‌ها روی کودکان هستیم، چرا که علاوه بر ایجاد درک و شناخت نسبت به لزوم فعالیت بدنی و افزایش ساعات تحرک بدنی، کودکان از پدر و مادر خود الگو می‌پذیرند و همین مساله بر فعالیت بدنی آنها تاثیرگذار است، یادآور شد که در کشورهای پیشرفته افزایش فعالیت بدنی افراد جزیی از سبک زندگی شده است و با ایجاد شناخت نسبت به مفاهیمی نظیر سواد جسمانی یا حرکتی شاهد آن هستیم که افراد در سنین پایین‌تر درگیر فعالیت‌های ورزشی می‌شوند و ایجاد اعتماد به نفس به منظور ورزش کردن در آن‌ها ضامن افزایش فعالیت بدنی‌شان در طول زندگی خواهد بود.

نحوه فعالیت بدنی کودکان در سه بازه‌ سنی تا ۱۲ سال

امین غلامی یکی دیگر از اعضای هیات علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه موضوع فعالیت بدنی در بین کودکان باید در سه بازه سنی صفر تا سه سال، سه تا هفت سال و هفت تا ۱۲ سال مورد بررسی قرار گیرد بیان کرد که پایه سواد حرکتی قبل از ورود کودک به هفت‌ سالگی رقم می‌خورد اما در کشور ما برنامه مشخصی برای این بازه سنی در زمینه فعالیت بدنی تعریف نشده است، زمانی که یک کودک از طفولیت خارج می‌شود باید برنامه مشخصی برای فعالیت بدنی کودکان در قالب‌های مختلف مدنظر قرار گیرد، چرا که اثربخشی تمرینات و فعالیت‌های بدنی در بازه سنی ۲ تا هفت سال ثابت شده است.

وی اظهاراتش را اینگونه ادامه داد که در باید بازه سنی صفر تا ۲ سال برنامه‌های متفاوت بدنی در قالب بازی برای کودکان تعریف شود و این برنامه‌ها در قالب کلاس‌های والد و کودک است و با حضور خانواده‌ها جریان پیدا می‌کند، متاسفانه خلا برنامه‌ای در این زمینه در کشور وجود دارد و برنامه منظمی در این رابطه برای افزایش فعالیت بدنی کودکان تعریف نشده است.

غلامی با اشاره به بازه سنی سه تا هفت سال، خاطر نشان کرد که در این بازه سنی که قبل از ورود کودکان به مدرسه است باید تمرینات مختلفی تعریف شود و با فضاهایی نظیر مهدکودک‌ها فضاهای باز همچون پارک‌ها و یا باشگاه‌های تندرستی که در آینده ایجاد خواهد شد روبررو هستیم.

وی در ادامه به بازه سنی هفت تا ۱۲ سال اشاره و بیان کرد که در این بازه سنی کودکان می‌توانند به رشته‌های مختلف ورزشی ورود کنند، اما فعالیت آن‌ها نیز در قالب بازی و سرگرمی باشد که نه کاملا بازی و نه کاملا ورزش است؛ به طور مثال می‌توان به رشته‌هایی نظیر فوتبال، مینی‌ بستکبال و غیره اشاره کرد تا آرام آرام و در فضایی بانشاط علاقه‌مندی کودکان به ورزش رقم بخورد و زمینه‌ی ورود آن‌ها به ورزش حرفه‌ای مدنظر قرار گیرد، علاوه بر این در مورد بازه سنی ۱۲ سال به بعد نیز کودکان می‌توانند به صورت حرفه‌ای به ورزش کردن بپردازند و آموزش‌های لازم به آن‌ها ارائه شود.

"فقر حرکتی" از "مصرف سیگار" خطرناک‌تر است!

حامد عباسی دیگر عضو هیات علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی با اشاره به این‌که فقر حرکتی از سیگار، دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی خطرناک‌تر است، اظهار کرد: متاسفانه فعالیت بدنی ایرانی‌ها به پیاده‌روی از درب منازل تا خودرو محدود شده است، گفتنی است در کل دنیا فقر حرکتی مقوله‌ای نگران‌کننده است و با توجه به تغییر سبک زندگی و ماشینی شدن فعالیت‌های مختلف، شاهد کاهش فعالیت بدنی و فقر حرکتی در بین اقشار مختلف هستیم.

وی با بیان شاهد پشت میز نشینی هشت ساعته کارمندان در دستگاه‌های اداری مختلف هستیم و در هنگام حضور آن‌ها در منزل نیز صرفا عادت نشستن یا درازکش بودن در بین افراد رایج است و متاسفانه میزان پیاده‌روی آن ها به درب منزل تا خودرو ختم می‌شود، در مورد فعالیت بدنی منظم، بیان کرد که انجام سه جلسه تمرینی یک ساعته در هفته حداقل فعالیت بدنی است که به صورت منظم تعریف شده و به طور حتم اگر شاهد ورزش منظم افراد در زمان کافی باشیم سلامت جسمی آن‌ها مطلوب‌تر خواهد بود.

عباسی با بیان اینکه آمار ناهنجاری‌های عضلانی-اسکلتی نظیر گردن درد، زانو درد و...در دستگاه‌های اداری کشور بیداد می‌کند و باید پایش سلامت آمادگی جسمانی توسط دستگاه‌های مختلف برای کارکنان آن‌ها مدنظر قرار گیرد، اظهار کرد که علاوه بر دستگاه‌های متولی خود مردم نیز باید به ورزش کردن اهتمام ورزند و در صورت وجود زیرساخت‌ها و ایجاد فرهنگ‌سازی مناسب دلیلی برای عدم فعالیت بدنی در بین افراد وجود ندارد و این مساله‌ای نیست که توسط مردم نادیده گرفته شود.

جامعه ایرانی چاقی و اضافه وزن را نامناسب نمی‌داند!

حمید رجبی استاد فیزیولوژی دانشگاه خوارزمی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در ارتباط با مقوله کم تحرکی و فقر حرکتی در میان مردم ایران در رده‌های سنی مختلف، تاکید کرد که جامعه ایرانی اضافه وزن و چاقی مقوله نامناسبی نمی‌پندارد و تا زمانی که به این مساله به عنوان یک نارسایی نگاه نشود و دستگاه‌های مختلف در کنار مردم آن را به عنوان یک اولویت تعریف نکنند بهبود وضعیت جسمانی و فعالیت بدنی رقم نخواهد خورد.

وی اینگونه صحبت‌هایش را ادامه داد که رابطه معناداری در ارتباط با طول عمر کیفی زندگی یا کیفیت زندگی افراد یا ظرفیت فعالیت جسمانی آن‌ها وجود دارد و افرادی که ظرفیت جسمانی بالاتری دارند به همان انداز طول عمر بیشتری خواهند داشت و این به معنای تندرستی بیشتر است و به طور حتم دوران کودکی به عنوان سنین طلایی افراد به منظور آغاز فعالیت‌های بدنی مطرح است و افرادی که در سنین پایین‌تر شروع به فعالیت بدنی می‌کنند نسبت به افرادی که دیرتر در عرصه ورزش ورود پیدا می‌کنند وضعیت جسمانی بهتری دارند.

رجبی با بیان اینکه در یک دهه گذشته حدود هفت الی هشت درصد کودکان ایرانی چاق بودند خاطرنشان کرد که متاسفانه در حال حاضر این آمار از ۱۰ درصد عبور کرده و در مناطق مختلف تهران و نیز کل کشور اعم از مناطق شهری و روستایی متفاوت است. این مساله نشان‌دهنده تغییرات در یک دهه گذشته است و درصد کودکان دارای اضافه وزن و چاق از عدد ۱۰ عبور کرده است.

این استاد فیزیولوژی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه متاسفانه در جامعه ما اگر یک فرد اضافه وزن داشته باشد سرزنش نمی‌شود و باور اجتماعی به گونه‌ای است که اضافه وزن و چاقی مقوله نامناسبی نیست. باید به چاقی به عنوان یک نارسایی توجه کرد و وظیفه وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت بهداشت، شهرداری‌ها، اصحاب رسانه و عموم مردم است که به بهبود وضعیت جسمانی و فعالیت بدنی به عنوان یک اولویت توجه کنند.

کلام آخر...

به نظر می‌رسد بیش از هر زمان دیگری نیازمند برنامه‌ریزی مدون و یکپارچه از سوی نهادهای مختلف و متولی نظیر وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت بهداشت، شهرداری و دیگر دستگاه‌های مرتبط هستیم تا شاهد تغییر و تحول جدی در راستای افزایش میزان فعالیت بدنی و تحرک اقشار مختلف در جامعه ایرانی باشیم، ‌ مسئله‌ای که تمامی افراد کشور را در بر می‌گیرد و کودک، میانسال، کهنسال و مرد و زن نمی‌شناسد. به طور حتم عدم توجه جدی به این موضوع از سوی مردم و دولتمردان تبعات سنگینی را برای سلامت جسمی و روانی جامعه به همراه خواهد داشت و به انحاء مختلف چه در قالب بیماری‌های جسمی و چه به صورت علائمی از بیماری‌های روحی و روانی بروز و ظهور پیدا می‌کند و اثرات منفی بر زندگی روزمره افراد خواهد گذاشت.