جمعیت بیکاران میلیونی در اقتصاد ایران، یکی از معضلات جدی به شمار می رود، به خصوص که بخش اعظمی از این بیکاران را فارغ التحصیلان دانشگاه ها تشکیل می دهند که به راحتی حاضر به انجام هر کاری برای رهایی از بیکاری نیستند. در این بین، اما هرازچندگاهی مسئولین دولتی یا وعده ایجاد فرصت های شغلی چندصدهزارتایی می دهند و یا عنوان می کنند که این تعداد شغل را ایجاد کرده اند.
به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ به تازگی محمدباقر نوبخت، معاون اول رئیس جمهور وعده ایجاد ۹۸۸ هزار شغل در سال ۹۹ داده است.
وی عصر شنبه هفتم دی ماه در جمع خبرنگاران عنوان کرد: ایجاد ۹۸۸ هزار فرصت شغلی جدید برای سال ۹۹ برنامه‌ریزی شده است. نوبخت افزود: در تبصره ۱۸، برنامه کاملی در قالب ۹ طرح از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی برای تحقق حدود یک میلیون فرصت شغلی تقدیم شده است.
سایر مسئولین در مورد تعداد شغل‌های ایجاد شده چه گفتند؟
در گذشته نیز مسئولین دولتی خبر از ایجاد شغل‌های چند صد هزار تایی داده بودند. به عنوان نمونه، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در ۲۷ مهر ماه ۱۳۹۶ در حالی که در مراسم روز ملی استاندارد حاضر شده بود، پیرامون تعداد شغل‌های ایجاد شده در شش ماهه نخست سال جاری گفت: در شش ماهه نخست امسال یک و نیم میلیون شغل ایجاد شده است.
بعد از این اظهارنظر معاون اول، علی ربیعی وزیر سابق کار، تعاون و رفاه اجتماعی در جلسه شورای عالی اشتغال عنوان نمود که در پنج ماهه نخست سال جاری (۱۳۹۶) حدود ۴۲۷ هزار و ۹۹۱ دفترچه بیمه صادر شده است و با توجه به اینکه در ازای هر دو شغل رسمی یک شغل غیررسمی ایجاد میشود، می‌توان گفت که حدود ۷۰۰ هزار شغل از تابستان سال گذشته تا تابستان امسال ایجاد شده است.
همچنین اسحاق جهانگیری در اظهارنظر دیگری در ۲۷ اسفندماه ۱۳۹۶ گفت: سال ۹۶ از بهترین سال‌های ایجاد اشتغال در تاریخ کشور بوده و مجموع شغل ایجاد شده تا پایان سال بالای ۸۰۰ هزار شغل است.
در سیزدهم آبان ۱۳۹۸ نیز بار دیگر معاون اول رئیس جمهور در مورد میزان شغل‌های جدید ایجاد شده گفت: "تابستان امسال نسبت به سال قبل ۸۴۰ هزار شغل جدید ایجاد شد. این در حالی است که فقط یک اقتصاد پویا و گردن‌کلفت می‌تواند چنین کاری را انجام دهد.
همه این اظهارنظر‌ها در مورد شغل‌های ایجاد شده توسط مسئولین دولت، در حالی بود که رئیس جمهور روحانی در بیستم آبان ماه سال جاری روحانی در جلسه شورای اداری و توسعه استان یزد گفت: اصلا نمی‌شود آدم دنبال کار برود و کار پیدا نکند. بعضی‌ها فکر می‌کنند اشتغال را دولت باید درست بکند. نه اینطور نیست. کارآفرینان ما امروز اشتغال را درست می‌کنند.
چقدر وعده ایجاد ۹۸۸ هزار شغل در سال آینده می‌تواند درست باشد؟
وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی طی مصاحبه‌ای با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: هر یک درصد رشد اقتصادی باعث ایجاد صد هزار شغل خواهد شد؛ بنابراین اولین گام برای اعتبارسنجی میزان ایجاد ۹۸۸ هزار شغل در سال آینده این است که پیش بینی‌ها در مورد رشد اقتصادی در سال آینده را مورد بررسی قرار دهیم.
صندوق بین‌المللی پول که در گزارش قبلی خود نرخ رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۱۹ را منفی ۳.۶ درصد پیش‌بینی کرده بود، در تازه‌ترین گزارش خود از چشم‌انداز اقتصادی جهان با تعدیل این رقم پیش‌بینی کرد که اقتصاد ایران در سال جاری میلادی ۶ درصد نسبت به سال قبل کوچکتر شود. یعنی پیش بینی کرد که نرخ رشد اقتصادی در سال ۲۰۱۹ به منفی ۶ درصد خواهد رسید. همچنین صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است که اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ رشد اندک ۰.۲ درصدی را تجربه کند.
بانک جهانی نیز در گزارش اخیر خود پیش بینی کرده است که نرخ رشد اقتصادی ایران در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به ترتیب ۳.۶- درصد و ۱.۱ درصد باشد؛ بنابراین با توجه به پیش بینی‌های صندوق بین المللی پول و بانک جهانی از نرخ رشد اقتصادی ایران در سال آینده و با توجه به اینکه هر یک درصد رشد اقتصادی باعث ایجاد صد هزار شغل میشود در خوش بینانه‌ترین حالت در سال آینده میزان اشتغال ایجاد شده بین ۴۰۰ هزار تا ۶۰۰ هزار شغل می‌تواند باشد که فاصله بسیاری با رقم اعلام شده توسط رئیس سازمان برنامه و بودجه دارد.
شایان ذکر است که یک منبع آگاه به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت، هدف گذاری‌های انجام شده برای سال آینده به گونه‌ای است که اقتصاد شاهد نرخ رشد اقتصادی ۲ درصدی باشد.
از آنجا که عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی نرخ رشد اقتصادی بدون نفت را در شش ماهه نخست سال جاری ۰.۵ درصد اعلام کرده است، با فرض ثابت بودن این رقم تا پایان سال، می‌توان گفت: نرخ رشد اقتصادی در سال آینده در خوش بینانه‌ترین حالت ۱.۵ درصد افزایش خواهد یافت که این نشان دهنده ایجاد حداکثر ۱۵۰ هزار شغل در سال آینده خواهد بود.
از سوی دیگر، یکی از لازمه‌های ایجاد شغل، بهبود فضای کسب و کار است. گزارش‌های بین المللی نشان می‌دهند در سال‌های اخیر رتبه ایران در این شاخص، تعریف چندانی نداشته است. نمودار زیر رتبه ایران و تعداد کشور‌های حاضر در گزارش سهولت کسب و کار بانک جهانی بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ را نشان می‌دهد. همان گونه که مشخص است رتبه ایران تغییر چندانی را در سال‌های اخیر نداشته و حتی در پنج سال گذشته رتبه ایران ارتقا هم یافته است.
همچنین وضعیت ایران در زیرشاخص شروع یک کسب و کار از زیرشاخص‌های گزارش کسب و کار بانک جهانی نیز چندان مساعد نبوده است. بررسی گزارش اخیر بانک جهانی نشان می‌دهد ایران در زیرشاخص شروع یک کسب و کار با کسب امتیاز ۶۷.۸ بدون تغییر امتیاز در مقایسه با سال گذشته، توانسته در بین ۱۹۰ کشور دنیا در رتبه ۱۷۸ قرار گیرد؛ یعنی تنها راه اندازی کسب و کار در دوازده کشور دنیا سخت‌تر از ایران بوده است.
این دوازده کشور عبارتند از: کنگو، جمهوری آفریقای مرکزی، لائوس، سورینامی، گینه استوایی، بوسنی، اریتره، چاد، کامبوج، سومالی، هائیتی، ونزوئلا و لیختن اشتاین! همان گونه که ملاحظه می‌کنید حتی در یمن (رتبه ۱۵۶) جنگ زده هم راه اندازی یک کسب و کار راحت‌تر از ایران بوده است. یا حتی سوریه (رتبه ۱۴۳)، عراق (رتبه ۱۵۴) و افغانستان (رتبه ۵۲) برای شروع یک کسب و کار راحت‌تر از ایران بوده است.
با این واقعیت‌ها به نظر می‌رسد اندکی وعده ایجاد ۹۸۸ هزار شغل در سال آینده دور از ذهن باشد.
نظر کارشناسان چیست؟
حسین سلاح ورزی نائب رئیس اول اتاق بازرگانی ایران روز گذشته طی توئیتی نوشت: آقای نوبخت وعده ایجاد یک میلیون شغل توسط دولت در سال ۹۹ داده اند! رویه‌هایی که در بودجه ۹۹ پیش گرفته اید، نسخه استاندارد و شناخته شده ایجاد رکود تورمی است؛ نه اشتغال.
همچنین وحید شقاقی شهری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: ایجاد اشتغال نیازمند بهبود فضای کسب و کار، رشد اقتصادی اشتغال زا، رشد سرمایه گذاری و بودجه عمرانی است که دولت بتواند آن را تخصیص بدهد.
وی افزود: بنابراین ایجاد ۹۸۸ هزار شغل نیازمند یک رشد اقتصادی بالای ۸ درصد، رشد سرمایه گذاری بالای ۱۰ درصد، نیازمند تغییرات اساسی در فضای کسب و کار و افزایش ملموس در بودجه عمرانی دولت است.
شقاقی ادامه داد: هم اکنون هیچ یک از این پیش نیاز‌ها در اقتصاد کشور برای ایجاد شغل مشاهده نمی‌شود و در لایحه بودجه نیز دولت ۷۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی در نظر گرفته که تخصیص آن را به درآمد‌های نفتی منوط کرده است. درآمد‌های نفتی که گفته میشود ۱۰.۵ میلیارد دلار از آن را برای کالاهای اساسی تخصیص خواهند داد و عملاً چیزی برای بودجه عمرانی باقی نخواهد ماند. همچنین گفته شده که برای این بودجه عمرانی قرار است ۳۰ هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی نیز برداشت انجام شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی گفت: بنابراین بودجه دولت در سال آینده هم ایجاد چنین تعداد شغلی را نشان نمی‌دهد.
جمعیت بیکاران میلیونی در اقتصاد ایران، یکی از معضلات جدی به شمار می رود، به خصوص که بخش اعظمی از این بیکاران را فارغ التحصیلان دانشگاه ها تشکیل می دهند که به راحتی حاضر به انجام هر کاری برای رهایی از بیکاری نیستند. در این بین، اما هرازچندگاهی مسئولین دولتی یا وعده ایجاد فرصت های شغلی چندصدهزارتایی می دهند و یا عنوان می کنند که این تعداد شغل را ایجاد کرده اند.
من منظورشون نمی فهمم. اگه منظورش ایجاد شغل برای افراد بیکار هستش لطفا آدرس اون محل های که قبلا شغلی نبود اما با طرح اینا ایجاد شده رو منتشر کنن. روز به روز به بیکارها اضافه میشه . شما کسایی که کار دارن رو بیکار نکن نمی خواد کار درست کنی 
زهی خیال باطل
