مرابحه چیست؟

در میان عقود اسلامی مثل جعاله، مزارعه، مساقات و... که بیشتر مورد توجه مردم و نظام پولی و بانکی قرار دارد، یک عقد دیگر به نام مرابحه نیز وجود دارد که میان بانک و مشتریانش و یا یک فروشنده و خریدار قابلیت اجرا دارد.

به گزارش «تابناک»، زمانی که یک فروشنده قصد فروش یک کالا را دارد و قیمت تمام شده کالا را به خریدار می گوید و در عوض تقاضای مقدار مشخصی سود می کند، به این بهره کاری مرابحه می گویند؛ یکی از عقود اسلامی که شامل فروش کالا به بهای معلوم به مشتری، به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای کالا به اقساط مساوی یا غیرمساوی در سررسید یا سررسیدهای معین دریافت شود، می شود.

مرابحه یکی از ابزارهای تأمین مالی اسلامی است و برای تأمین مالی تولید، سرمایه در گردش واحدهای صنعتی، کشاورزی و معدنی است. همچنین این عقد برای حمایت از بازار سرمایه، انتشار اوراق صکوک و تأمین مسکن مورد استفاده قرار می گیرد.

مرابحه شامل قرارداد بین بانک و مشتری برای فروش یک دارایی یا کالاست. در این قرارداد، بانک کالاهای مورد تقاضای مشتری را خریداری کرده و آنها را به قیمت بیشتر به مشتری می فروشد. مبلغ سود (افزایش قیمت) پیش از بسته شدن قرارداد مشخص و تثیبت شده و به مشتری اعلام می شود.

لغت مرابحه از کلمه «ربح» گرفته شده است که به معنی «افزایش»  است. مرابحه مبلغ اضافه پرداختی است که خریدار یک دارایی خاص (به جز دارایی های پولی همچون پول نقد و اسناد دریافتنی) به فروشنده می پردازد. فروش کالا در عقد مرابحه می تواند به صورت نقدی یا اقساطی باشد.

در بیع مرابحه فروشنده (بانک) هزینه تمام شده تحصیل دارایی ( کالا ) اعم از قیمت خرید، هزینه های حمل و نقل و نگهداری و سایر هزینه های مربوطه را به اطلاع مشتری می رساند و سپس تقاضای مبلغ یا درصدی اضافی به عنوان سود می کند.

مرابحه ابزار مهمی برای حمایت از تأمین مالی نیازهای خانوارها به هر نوع کالا همچون لوازم خانگی، اجناس مصرفی و کالاهای بادوام بوده و کاربرد مهم آن در کارت های اعتباری خواهد بود که می تواند موجب رونق جدی کارت های اعتباری شود.

تفاوت مرابحه با فروش اقساطی

بیع مرابحه به معامله ای اطلاق می شود که فروشنده با اعلام بهای کالای خریداری شده، آن را گران تر از قیمت خرید بفروشد. و این معامله می تواند به صورت نقد یا نسیه (اقساطی) صورت گیرد.

فروش اقساطی (نسیه)، معامله ای است که در آن، کالا به مشتری تحویل داده شده، ولی بهای آن بعداً در قالب یک یا چند قسط پرداخت می شود و ممکن است به این لحاظ کمّی گرانتر از فروش نقدی باشد که این امر جایز است.

شرایط و ضوابط استفاده از مرابحه

برخی از شرایط و ضوابط استفاده از مرابحه در نظام پولی و بانکی کشور به شرح زیر است:

۱- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت، سابقه کار میانگین  مانده حساب جاری متناسب با تسهیلات درخواستی.
۲- امکان اخذ تخفیف از تولیدکنندگان یا عرضه کنندگان اموال یا خدمات و واگذاری آن به متقاضیان وجود دارد.
۳- می‌توان اختیار انتخاب اموال و خدمات موردنظر را به متقاضی واگذار نمود.
۴- قیمت تمام شده و قیمت واگذاری اموال و خدمات توسط بانک به اطلاع متقاضی می‌رسد.
     * قیمت تمام شده حاصل قیمت خرید بعلاوه کلیه هزینه‌های مرتبط با خرید (حمل و نقل، انبارداری، بیمه و...) می‌باشد.
     * قیمت واگذاری نسیه حاصل قیمت واگذاری نقدی به علاوه سود دوران تقسیط می‌باشد.
۵- مبلغ تسهیلات مرابحه با توجه به بهای تمام شده و سود بانک تعیین خواهدشد.
۶- بازپرداخت تسهیلات مرابحه نسیه به صورت نسیه دفعی یا اقساطی، به اقساط مساوی و یا غیرمساوی در سررسید یا سررسید‌های معین مجاز می‌باشد.
۷- در صورتی که دریافت کننده تسهیلات قبل از سررسید مبادرت به واریز مانده بدهی خود نماید، شعب مکلفند تخفیف لازم را از محل سود متعلقه (سود دوران تقسیط) مطابق دستورالعمل بانک مرکزی ج. ا. ا. به وی اعطا نمایند.