حذف چهار صفر از پول ملی تا ۲ سال دیگر/ در چه صورت «تعویض هزاری با یک تومانی» بی فایده خواهد بود؟

داستان تغییر واحد پول ایران به سال 1308 باز می­گردد. در آن زمان به طور رسمی واحد پول ایران، ریال تعیین شد. در سال 1372 برای اولین بار ایده حذف صفر از ریال مطرح شد و بانک مرکزی در آن زمان مطالعات گسترده­ای را در این زمینه آغاز کرد.

به گزارش تابناک اقتصادی، در سال 1386 مجدداً ایده حذف صفر از پول ملی با دستور رئیس جمهور وقت، محمود احمدی نژاد در دستور کار قرار گرفت. این طرح به قدری جدی شده بود که بانک مرکزی با راه ­اندازی سایت ویژه­ رفرم پول ملی، از مردم درخواست نمود تا نظرات خود را پیرامون نام واحد جدید پولی و همچنین میزان صفرهایی که باید از پول ملی حذف شوند ارائه دهند. ولی عمر دولت دهم به اجرای رفرم پولی قد نداد و این طرح با تغییر دولت به فراموشی سپرده شد.

این فراموشی تا اواسط آبان ماه سال 1395 ادامه داشت تا اینکه حسین قضاوی معاون وقت امور بانکی وزیر اقتصاد که در دولت قبل سِمَت معاون اقتصادی بانک مرکزی را بر عهده داشت بر ضرورت حذف پول ملی تاکید کرد.

بعد از این مصاحبه­ و در مورخه 17 آذر ماه 1395 خبری از هیئت دولت بیرون آمد که حکایت از رای کابینه دولت یازدهم به اصلاح پول ملی و تغییر واحد پولی از ریال به تومان داشت. البته این تصمیم بر اساس طرح بانک مرکزی اتخاذه شده بود.

موضوع حذف صفر از پول ملی بعد از تصمیم خبر 17 آذر ماه 1395 مسکوت ماند تا اینکه دوباره در مورخه 11 دی ماه 1397 و با رونمایی از ایران چک های جدید یک بار دیگر موضوع حذف صفر از پول ملی به خبر رسانه ها تبدیل شد.

بانک مرکزی از ایران چک های 50 هزار تومانی رونمایی کرد که 4 صفر آن کمرنگ شده بود و همین موضوع حذف چهار صفر از پول ملی را تقویت می کرد.

این موضوع توسط عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی مورد تایید قرار گرفت. سایت بانک مرکزی طی خبری در مورخه 16 دی ماه 1397 محتویات نشست رئیس کل بانک مرکزی با نمایندگان عضو فراکسیون ولایی مجلس را منتشر کرد. در این نشست عبدالناصر همتی عنوان نموده بود که لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع تر این مهم به نتیجه برسد.

سرانجام در مورخه 9 مرداد ماه سال جاری هیات دولت تصویب کرد که چهار صفر از پول ملی حذف شود. پس از تصویب این لایحه در هیات دولت، این موضوع برای طی تشریفات قانونی در تاریخ 30 مرداد ماه سال جاری به مجلس شورای اسلامی ارسال شد.

پس از تصویب این لایحه در دولت، دکتر محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص تصمیم دولت در پست اینستاگرام خود نوشت: از دولت و مجلس می‌خواهم اصلاحات اقتصادی را جدای از هم پیش نبرند. حذف چهار صفر از پول ملی به این صورت یک اقدام ناقص و هزینه بر است و نظام پولی و مالی کشور را باید به صورت یکجا و یکپارچه اصلاح کرد. ساختار بودجه، نظام مالی، بازار سرمایه، نظام پولی و ارزی کشور مانند ظروف مرتبطه هستند. اگر یکی را اصلاح و دیگری را بلاتکلیف بگذارید سیستم به صورت الاکلنگی، فعال می‌شود و آثار اصلاحات را ازبین می‌برد؛ علاوه بر آن اقدامات جزیره‌ای زیرساخت‌های اقتصادی را بجای اصلاح، تخریب می‌کند!

پس از گذشت حدود دو ماه از تصویب این لایحه در هیات دولت؛ هفتم مهر ماه 1398 نمایندگان مجلس ضمن تصویب یک فوریت این لایحه، آن را جهت بررسی‌های تکمیلی و ابعاد مختلف اجرایی به کمیسیون اقتصادی مجلس ارجاع دادند.

سرانجام این لایحه با انجام اصلاحات جزئی در عنوان و متن در 6 بهمن ۱۳۹۸ مورد تصویب کمیسیون اقتصادی مجلس قرار گرفت و مقدمات جهت طرح موضوع در جلسات صحن علنی مجلس فراهم شد.

مطابق با آنچه بانک مرکزی اعلام کرده است، این بانک موظف است ظرف مدت دو سال مقدمات اجرایی قانون مزبور را با همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی فراهم کند.

حالا پرسش این است که آیا در شرایط فعلی، موضوع حذف صفر از پول ملی جزوء اولویت های اقتصادی کشور جهت بررسی بوده است؟

بانک مرکزی چه مقدماتی را باید برای اجرای طرح صفر از پول ملی فراهم کند؟

وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: این طرح نمی تواند در حال حاضر جزو اولویت های اقتصادی کشور باشد و من در گذشته نیز اشاره کردم که طرح های اولویت دارتر دیگری در اقتصاد وجود دارد که آن ها باید پیگیری شوند و این طرح نباید هم اکنون وقت کمیسیون های اقتصادی مجلس را می گرفت.

مقدمات حذف صفر از پول ملی چیست؟

وی با اشاره به اینکه حذف صفر از پول ملی یک هزینه هایی را بر دوش دولت خواهد گذاشت، ادامه داد: این طرح درست است که دو سال دیگر باید اجرایی شود ولی باید مقدماتی چون تغییر سیستم های حسابداری و جمع آوری و تعویض پول های فعلی در دست مردم انجام شود که این موارد هزینه هایی را به دولت تحمیل خواهد کرد. این عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی گفت: اگر در کشوری موضوع تورم حل نشود، حذف صفرها از پول ملی بی فایده است و پس از مدتی دوباره صفرها به پول ملی باز خواهند گشت.

وی افزود: این سیاست معمولا در کشورهایی اجرا می شود که با ابرتورم هایی رو به رو بوده اند و نرخ های تورم بالای 100 درصد را به خود دیده اند و سپس به یک ثبات در نرخ تورم رسیده اند و بعد، اقدام به حذف صفر از پول ملی نموده اند.

شقاقی شهری ادامه داد: اقتصاد ایران نه با ابرتورم رو به رو بوده است و عموماً نرخ های تورم در ایران زیر 50 درصد بوده است و نه اینکه با ثبات رو به رو بوده ایم و پیش بینی می شود که سال آینده نیز ما با یک نرخ تورم بالا مواجه باشیم و ممکن است این تورم های بالا همچنان حفظ شود. وی گفت: بنابراین تا زمانی که ریشه های تورم کنترل و حذف نشود و اقتصاد به یک ثبات لازم نرسد عملاً حذف صفر از پول ملی بی فایده خواهد بود.

اجرای طرح انتظارات تورمی را تقویت می کند

شقاقی شهری با اشاره به اینکه حذف صفر از پول ملی ارتباط به کنترل و کاهش تورم ندارد، گفت: باید به این نکته اشاره کرد که هم اکنون در بسیاری از شهرستان های کشور پول های خردتر مثل 5 هزار ریالی (500 تومانی) جهت پرداخت مثلا کرایه تاکسی کاربرد دارد. لذا اگر طرح حذف 4 صفر از پول ملی آغاز شود و مثلاً ده هزار ریال (هزار تومان) با حذف 4 صفر به یک تومان تغییر کند آنگاه پول های خرد کنونی مثل 5 هزار ریالی به دلیل بسیار کوچک شدن رقم، تمایل به گرد شدن به سمت بالاتر را دارند که این خود نیز موجب ایجاد یک بار تورمی خواهد شد. همچنین اجرای طرح باعث ایجاد انتظارات تورمی نیز خواهد شد.