چگونه سینمای ایران با دوربین نیم میلیون دلاری کنار می‌آید؟

با نیم نگاهی به مسیر تولید در سینمای ایران، که حاصل آن به صورت عمده در جشنواره فیلم فجر نمایان است، می‌توان دریافت سینمای ایران به لحاظ دسترسی به آخرین تکنولوژی فیلمسازی نسبت به رقبایش به شدت عقب است و این تکنولوژی آنچنان از ارزش دلاری بالایی برخوردار است که واردات آنها در توان دفاتر خصوصی فیلمسازی ایران نیست و باید متولیان دولتی همچون گذشته دور، این زیرساخت‌های فیلمسازی را به عنوان پیش‌نیاز تولیدات باکیفیت‌تر و پیچیده‌تر تامین و در اختیار فیلمسازان قرار دهند.

به گزارش «تابناک»؛ سینما گران‌ترین هنر در میدان هنرهای مرسوم در دوران کنونی است؛ هنری جمعی که روی لبه علم حرکت می‌کند و هر روز طیف وسیعی از تجهیزات به همراه دانش‌های وابسته به آن به این هنر ـ صنعت افزوده می‌شوند تا فیلمسازی را تسهیل و ناممکن‌ها را ممکن سازند. خلاقیت فیلمسازان حد و مرزی ندارد و این مرزشکنی، نیاز به تکنولوژی و ابزارهای متفاوتی دارد که فرم را به منتهی الیه خود برساند و پلان‌ها و سکانس‌هایی را که اجرایشان در نگاه اول ناممکن به نظر می‌آید را نه تنها ممکن نماید، بلکه زمینه اجرای فوق العاده‌شان را فراهم کند.

باکیفیت‌ترین و بروزترین تجهیزات سینمایی به صورت تاریخی از سوی شماری از شرکت‌های بزرگ آمریکایی تولید می‌شود که قدمت شماری از آنها نزدیک یک قرن می‌رسد؛ شرکت‌هایی که عملاً سینمای دنیا را تغذیه می‌کنند و آخرین تکنولوژی را در فیلمبرداری، صدابرداری، نورپردازی و... در اختیار دارند و رقبای اروپایی یا ژاپنی‌شان نیز حرف چندانی در مقابل آنها ندارند. در سال‌های اخیر با توجه به تحریم‌های آمریکا، این تجهیزات با دشواری و واسطه کشورهای دیگر به ایران رسیده و خوشبختانه در دوران سینمای دیجیتال دست سینماگران ایران خالی نمانده اما فاصله همچنان محسوس است.

تعداد قابل توجهی از فیلم‌های سینمایی مهم دنیا با دوربین‌های کمپانی «پاناویژن» ساخته می‌شود که تقریباً ردی از آن در تولیدات سینمای ایران مشاهده نمی‌شود؛ دوربینی که برخی نسخه‌های آن به همراه تجهیزاتش تا نیم میلیون دلار یا چیزی در حدود ۷.۵ میلیارد تومان (با دلار ۱۵ هزار تومانی) به فروش می‌رود و این قیمت بالا به واسطه ابعاد سنسور، فرمت‌های فیلمبرداری تا ۸K، فیلمبرداری در تاریکی مطلق با کمترین نویز و مولفه‌های متعدد دیگر است که در فیلمسازی حرفه‌ای بسیار تعیین کننده است. پاناویژن تجهیزات تخصصی فیلمسازی دیگری نیز می‌سازد و عرضه می‌کند که به اندازه دوربین‌هایش مشهور نیستند، اما به همین اندازه باکیفیت و در ثبت تصاویر فوق‌العاده تعیین کننده هستند.

«آری» کمپانی پرسابقه دیگری است که از قضا آمریکایی نیست و آلمانی است! آری که پرمصرف‌ترین دوربین‌ها را در سینمای دنیا دارد و در ایران نیز طیف وسیعی از فیلم‌های سینمایی با استفاده از انواع مدل‌های آن اعم از «الکا کلاسیک»، «الکسا ال‌اف»، «الکسا مینی» و... ضبط می‌شود، نیز نقش کلیدی دارد. این کمپانی که بیش از یک قرن از عمرش می‌گذرد، در سایر بخش‌ها نیز انقلابی به پا کرده است. به عنوان نمونه نور‌های آری از تکنولوژی برخوردار شده‌اند که می‌تواند تمامی کد‌های رنگی تعریف شده را یک به یک با وارد کردن عدد یا انتخاب چشمی، ارائه کند و مفهوم نورپردازی را به کلی تغییر داده است!

کمپانی «رِد» نیز یکی دیگر از تولیدکنندگان مطرح تجهیزات و به طور خاص دوربین‌های فیلمبرداری سینمایی است که تجهیزات آن نسبت به پاناویژن و آری قیمت پایین‌تری دارد، ولی به واسطه آنکه یک شرکت آمریکایی است، دسترسی به تجهیزات این کمپانی نیز برای فیلمسازان ایرانی همواره با دشواری همراه بوده است. دوربین‌های «آری» بین ۴۰ تا ۱۰۰ هزار دلار و دوربین‌های رد بین ۲۰ تا ۱۰۰ هزار دلار متناسب مدل و تجهیزات همراه به فروش می‌رسد که طبیعتاً از قیمت پایین تری نسبت به پاناویژن برخوردارند و به همین دلیل اقبال نسبت به آن‌ها بیشتر است.

البته فقط بحث بدنه دوربین‌ها نیست و تجهیزات همراه این دوربین‌ها از خود دوربین‌ها گران‌تر هستند. به عنوان نمونه یک ست هشت تایی لنز‌های «آری» ۲۴۰ هزار دلار به فروش می‌رسد، یا یک پایه دوربین حرفه‌ای پاناویژن با الحاقاتش نزدیک به ۴۰ هزار دلار قیمت دارد که رقم بسیار بالایی است. یک ربات ثبت تصاویر که ضبط تصاویر ناممکن از سوی عامل انسانی را ممکن می‌کند، بیش از صد هزار دلار قیمت دارد. همچنین یک کرین سطح بالای فیلمبرداری که معمولاً فیلمبرداران مطرح دنیا از آن‌ها استفاده می‌کنند و صرفاً هدایت‌شان می‌کنند تا ۲۰۰ هزار دلار قیمت دارد.

برخی از این تجهیزات نظیر انواع دوربین‌های سری الکسا و رد در سینمای ایران وجود دارد و صرفاً اجاره آن‌ها رقم نسبتاً بالایی است، اما بخشی از تجهیزات یا اساساً وجود ندارد یا بسیار نادر است. به عنوان نمونه، سری لنز‌های باکیفیت مسترپرایم بسیار محدود است و برخی اوقات، شوتینگ برخی فیلم‌ها لنگ لنزی مانده که در فیلمی دیگر در حال استفاده بوده است. درباره ربات‌های فیلمبرداری حتی یک نمونه از آن در ایران وجود ندارد و فیلمبرداری صحنه‌های با شتاب و دامنه حرکتی بسیار بالا که در فیلم‌های اکشن کارکرد بیشتری دارد، تقریباً ناممکن است. این تجهیزات نیز به واسطه استفاده موردی در هر پروژه برخلاف دوربین‌های فیلمبرداری از سوی دفاتر تامین تجهیزات فیلمبرداری تهیه نمی‌شود، چرا که به لحاظ اقتصادی برای آن‌ها سودآوری کافی ندارند.

با این اوصاف اگر یک فیلمساز قصد تولید فیلم با آخرین تکنولوژی را داشته باشد، باید ده‌ها میلیارد تومان تجهیزات تخصصی خریداری و وارد کند که ممکن نیست و از توان فیلمسازان ایرانی خارجی است. اینجا دقیقاً محلی است که انتظار می‌رود دولت ورود کند و با خرید گسترده تجهیزات فیلمسازی سطح بالا برای سینمای ایران، سینمای ایران را از این منظر مستغنی کند. معاونت سینمایی در دهه شصت، چنین کاری کرد و اکنون انتظار می‌رود در عصر سینمای دیجیتال، شاهد اقدام مشابهی باشیم و تازه‌ترین تجهیزات در سبد داشته‌های سینمای ایران قرار گیرد و برای پروژه‌های سینمایی بتوان از بهترین تکنولوژی روز دنیا بهره برداری نمود.