رد پای بازار سرمایه در گرانی دلار/ رفت و برگشت پول های سرگردان از سعادت آباد تا فردوسی!

در حالی که از ابتدای فروردین ماه سال جاری تا 21 اردیبهشت ماه بازار سرمایه بازدهی 103 درصدی را برای سرمایه گذاران خود به ارمغان آورد و به تنهایی بر جایگاه اول پربازده ترین بازارها تکیه زد، در چند روز اخیر اوضاع در این بازار چندان مساعد نیست.

به گزارش تابناک اقتصادی، امروز مورخه 27 اردیبهشت ماه 1399 شاخص کل بورس با ریزش حدود 35 هزار واحدی کانال یک میلیون واحدی را از دست داد و به کانال 982 هزار واحدی سقوط کرد.

هر چند بازار سرمایه این روزها حال و روز چندان خوشی ندارد اما بازارهای موازی گویا شروع به حرکت کرده اند. بازار خودرو به تازگی التهاباتش فروکش کرد اما بازار طلا، سکه و ارز رونق خاصی گرفته اند و قیمت ها در این بازارها دیدنی است! سکه کانال 7 میلیون تومان را رد کرده است و قیمت هر گرم طلای 18 عیار نیز به بیش از 700 هزار تومان رسیده است. در بازار آزاد ارز نیز هر دلار به بالای 17 هزار تومان نقل مکان کرده است و طبق آخرین اطلاعات از بازار آزاد قیمت هر دلار به 17 هزار و 90 تومان افزایش یافته است.

با توجه به اینکه این روزها اوضاع عجیبی در بازارها در حال رقم خوردن می باشد، پرسش این است که دلیل افزایش یک باره قیمت دلار چیست؟ و آیا سرمایه گذاری بر روی دلار یک سرمایه گذاری مطمئن و سودده است؟

وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در پاسخ به این پرسش که چرا این روزها بازار ارز و به خصوص قیمت دلار روند صعودی را طی می کنند، گفت: در اقتصاد ایران 5 بازار سرمایه گذاری و دارایی وجود دارد که این 5 بازار عبارتند از: بازار ارز (دلار)، بازار سرمایه، بازار مسکن، بازار خودرو و بازار طلا. این 5 بازار با وقفه و تاخیر بر روی یکدیگر تاثیرگذار هستند و نقدینگی در این 5 بازار در حال جریان است.

وی ادامه داد: اتفاقی که در سه ماهه اخیر رخ داده بود این بود که به دلیل شیوع ویروس کرونا بازارهای خودرو و مسکن عملا تعطیل بودند و معاملات دلار کاهش یافته بود و طلا فروشی ها نیز تعطیل بودند. به عبارت بهتر به دلیل شیوع ویروس کرونا مردم رغبتی به سرمایه گذاری در بازارهای فیزیکی و سنتی نداشتند و همه نقدینگی به سمت بازار سرمایه روانه شده بود و روزانه حدودا بین 1500 تا سه هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار سرمایه وارد می شد. این مسئله موجب شده بود که هر روز بازار سرمایه سبزپوش باشد.

شقاقی گفت: چند وقتی است که تا حدودی شیوع ویروس کرونا مهار شده و یا به عبارت بهتر کرونا جزء ای از زندگی مردم گردیده و مردم شرایط قرنطینه را کنار گذاشته اند و همچنین دولت نیز اجازه بازگشایی به سایر بازارها از جمله طلافروشی ها و صرافی ها را داده است. حالا با بازگشایی سایر بازارها که کمتر تخصصی هستند و خرید و فروش در آن ها نیاز به تخصص خاصی ندارد و از آنجا که بازار سرمایه نیز یک بازار تخصصی است و نیاز به وقت دارد و فرد باید روزانه حداقل 3 الی 4 ساعت بر روی آن زمان بگذارد، جریان نقدینگی از بازار سرمایه به سمت سایر بازارها از جمله بازار ارز تغییر پیدا کرده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه در دو سال اخیر شاخص کل بورس حدود ده برابر شد، افزود: این در حالی است که در همین مدت قیمت ها در بازارهای دیگر از جمله بازار ارز تنها حدود چهار برابر شدند. به عبارت بهتر یک واگرایی بین بازارها در دو سال اخیر مشاهده می شد.

وی ادامه داد: با توجه به قضیه همگرایی قیمت ها در بازارها و دارایی ها مختلف، هم اکنون باید همگرایی در قیمت ها در بازارها اتفاق بیفتد. یعنی باید نقدینگی از بازار سرمایه به سمت سایر بازارها کوچ کند. این کوچ نقدینگی از بازار سرمایه، در ابتدا خود را در بازار ارز و طلا نشان خواهد داد، سپس به بازار خودرو وارد خواهد شد و پیش بینی می شود که در نیمه دوم سال به سمت بازار مسکن حرکت کند. به عبارت بهتر قیمت ها در بازارها به سمت عدد 5 (پنج برابر شدن نسبت به دو سال قبل) در حال همگرا شدن می باشند تا متعادل تر شوند. البته شاخص کل بورس احتمالاً تا هفت برابر شدن تعدیل شود. بنابراین عامل اصلی رشد قیمت ها در روزهای اخیر در بازار طلا و دلار همین کوچ نقدینگی از بازار سرمایه به این بازارها می باشد.

شقاقی شهری گفت: من بارها هشدار دادم که امکان ندارد یک بازار بسیار رشد کند و سایر بازارها حرکتی نداشته باشند. به همین دلیل من از شوک تورمی بازار سرمایه واهمه داشتم. شوک تورمی به این مفهوم که افزایش شاخص کل و قیمت سهام، خود یک بار تورمی را به سایر بازارها تحمیل خواهد کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: تقریباً بخش عمده ای از افرادی که وارد بازار سرمایه شده بودند و تجربه، تخصص و زمان کافی برای فعالیت در بازار سرمایه را نداشتند، در حال خروج نقدینگی خود از این بازار می باشند. همان گونه که اشاره کردم این نقدینگی خارج شده از بازار تخصصی سرمایه در حال حرکت به سمت بازارهای دلار و طلا می باشد. بازارهایی که فعالیت در آنها نه تخصص، نه تجربه و نه زمان می خواهد.

شقاقی شهری گفت: دولت به نظر من باید آرام آرام از بازار سرمایه حمایت کند. چون اگر این حمایت صورت نگیرد به نظر من این نقدینگی به صورت بی محابا از بازار سرمایه خارج خواهد شد و اول سه بازار دیگر یعنی ارز، طلا و خودرو را از کار خواهد انداخت و سپس به سمت بازار مسکن حرکت خواهد کرد و این بازار را نیز از کار خواهد انداخت. بازار مسکن دیرتر به این جریانات واکنش نشان خواهد داد به این دلیل که سرمایه گذاری در آن نیازمند پول های کلان تری است.

وی در مورد سایر دلایل افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر گفت: یک دلیل این بود که در سه ماه اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا مرزهای ایران تا حدودی مسدود شد و صادرات غیرنفتی با تعلل و کندی انجام شد. این موجب گردید که درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی با چالشی جدی مواجه شود.

دلیل دیگر این بود که به موجب شیوع ویروس کرونا در دنیا، اقتصادها با رکود مواجه شدند و این رکود باعث کاهش قیمت نفت و متعاقب آن کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت برای اقتصادهای نفتی از جمله ایران شد. دلیل سوم به کاهش قیمت فلزات و محصولات پتروشیمی به دلیل رکود اقتصادی باز می گشت. این دو قلم عمده صادرات ایران را تشکیل می دادند و کاهش صادرات آن ها درآمدهای ارزی را با کاهش مواجه کرد.

این کارشناس مسائل اقتصادی در مورد پیش بینی خود از بازار ارز گفت: در آینده نزدیک با کاهش شیوع ویروس کرونا قطعا عبور و مرور در مرزها به روال عادی خود باز خواهند گشت و این موجب خواهد شد که صادرات غیرنفتی به روند گذشته خود برگردند. با رخ دادن این اتفاق، درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی بهبود خواهد یافت که این می تواند بر قیمت ارز تاثیرگذار باشد. همچنین به هر حال کشورها نیز اقتصاد خود را با شرایط جدید وفق می دهند و عملا اقتصاد جهانی نیز به حالت عادی خود باز خواهد گشت و قیمت نفت نیز یک افزایش کمی را تجربه خواهد کرد و درآمدهای ارزی اندکی بهتر خواهد شد و بخشی از (نه همه) مسئله اقتصاد در زمینه بازار ارز حل خواهد شد.

آیا سرمایه گذاری بر روی دلار یک سرمایه گذاری مطمئن و سودده است؟

در 24 اردیبهشت ماه 1399 عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی اولین واکنش را به افزایش قیمت دلار در این روزها نشان داد و به مانند همیشه ریسک سرمایه گذاری در بازار ارز را به مردم گوشزد کرد. همتی در یک یادداشت اینستاگرامی اعلام کرد: با وجود مشکلات ناشی از شیوع کرونا و اقدامات پیشگیرانه کشورهای همسایه و بسته شدن بیشتر پایانه‌های مرزی و نیز تعطیلی بسیاری از صرافی‌ها و مراکز جابجایی ارز، در طول ۵۰ روز گذشته بیش از ۲.۵ میلیارد دلار از طریق بانک مرکزی و صادرکنندگان غیرنفتی تأمین شده است، که حدود ۵۰ درصد آن، عرضه از طریق سامانه نیما بوده است.

وی افزود: با احیای مجدد و تدریجی روند صادرات غیرنفتی و نفتی، پیش بینی بانک مرکزی از برگشت وضعیت طبیعی صادرات غیرنفتی و عرضه ارز به روال گذشته حکایت می کند. در کنار همه این موارد، موضوع دسترسی به منابع بانک مرکزی در خارج از کشور نیز روند مثبتی پیدا کرده است.

همتی تاکید کرد: جو روانی و تبلیغاتی ایجاد شده در مورد میزان تورم انتظاری و شرایط آتی ارزی کشور، دور از پیش بینی برمبنای واقعیت‌ها و اطلاعات در دسترس بوده و عمدتاً توسط ذینفعان مطرح می‌شود.

وی ادامه داد: مردم عزیز این حق را دارند منابع و دارایی خود را در بخش‌های مختلف نظیر بورس، بانک، املاک و ارز و طلا، سرمایه‌گذاری کنند، ولی این وظیفه را دارم که ریسک سرمایه‌گذاری در ارز را مجدداً گوشزد کنم.