برگزاری مجازی کلاس‌ها هزینه دانشجویان را کاهش داد

به گزارش «تابناک»، دکتر علیرضا همتی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره آموزش مجازی در دوران شیوع کرونا گفت: از زمان شیوع ویروس کرونا بسیاری از کشورهای جهان سیاست تعطیلی تمامی مقاطع تحصیلی و موسسات آموزشی را در اولویت برنامه­‌های خود قرار دادند. از آنجایی که نظام آموزشی شالوده و زیر بنای تقویت و پرورش نیروی انسانی ماهر و متخصص در تمام زمینه های علوم شناختی، رفتاری و سیاسی هر کشوری قلمداد می‌شود تعطیلی آن در دراز مدت آسیب­‌های و پیامدهای منفی را در بر خواهد داشت، از این رو در دانشگاه­‌های پیشرفته دنیا آموزش الکترونیک محوریت اصلی برنامه آموزشی به صورت غیر حضوری خواهد بود.

وی افزود: برگزاری کلاس‌­های غیر حضوری یا همان مجازی، بدلیل تفاوت در زیر ساخت­‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، معضلی را برای برخی دانشگاه‌های کشور ایجاد کرد. طبق فرمایشات حکیمانه مقام معظم رهبری که فرمودند " یک رزمایش عمومی در این زمینه لازم است و این یک دستاورد است. اگر این دستاوردها را داشته باشیم، بلا برای ما تبدیل می‌شود به نعمت و تهدید تبدیل می‌شود به فرصت" برخی دانشگاه‌ها با دراختیار داشتن زیرساخت­‌های مناسب توانستند با مدیریت و برنامه­‌ریزی دقیق از همان اوایل شیوع ویروس کرونا، پایه‌های آموزش‌های آنلاین را ایجاد کنند.

همتی ادامه داد: در دانشگاه‌ علم و صنعت ایران از گذشته سیستم آموزش مجازی و زیرساخت‌های مناسب در بستر LMS وجود داشته که با شیوع ویروس کرونا و همت ریاست محترم دانشگاه و سایر معاونین و مدیران این زیرساخت‌ها تقویت شد اما با یک سری از مشکلات در زمینه آشنایی و نحوه استفاده از این نوع سیستم آموزشی جهت دانشجویان روبه‌رو بوده‌­ایم. ذکر این نکته حائز اهمیت است که دانشجویانی که از ابتدا یه صورت غیرحضوری پذیرش و وارد دانشگاه می‌شوند به این باور رسیده‌­اند که باید به صورت مجازی و غیر حضوری دروس خود را بگذراند اما سایر دانشجویان که تا قبل از این موضوع در کلاس­‌های حضوری شرکت داشته­‌اند تغییر رویه به یکباره و قبولاندن کلاس غیر حضوری یک معضل اساسی بوده است. برای این که بتوانیم آموزش مجازی را به آموزش حضوری نزدیک کنیم از دانشجویان خواستیم که در صورت تمایل از دوربین و یا میکروفون استفاده کنند و حتی بعد از ساعت کلاسی می توانند با هماهنگی استاد مربوطه به صورت ایمیلی یا تماس تلفنی با دفاتر اساتید سوالات خود را مطرح کنند.

با کمک ابزارهای کمک آموزشی تلاش کردیم فاصله میان آموزش  را کاهش دهیم

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه علم‌ و صنعت بیان کرد: این شیوه تدریس در دو سه هفته اول خیلی سخت بود زیرا هم از لحاظ زمان در مضیقه بودیم و هم از لحاظ تفهیم مطالب درسی، اما با کمک ابزارهای کمک آموزشی تلاش کردیم فاصله میان آموزش حضوری و مجازی را کاهش دهیم. با گذشت زمان، مشکلات کمتر شد و دانشجویان هم بیشتر توانستند با این فضا آشنا شوند و خود را با فضای مجازی وفق دهند.

وی با اشاره به هم‌نظری دانشجویان و استادان درباره یکی از مزیت‌های آموزش‌های مجازی گفت: زمانی که کلاس­‌ها به صورت حضوری برگزار می­‌شد به دلایل مختلفی چون تعطیلی‌های رسمی در تقویم آموزشی، عدم برگزاری کلاس در فصل زمستان به دلیل آلودگی هوا و گاهی اگر استادی به فرصت مطالعاتی یا مأموریت صنعتی می‌رفت کلاس‌ آموزشی لغو می‌شد اما در برگزاری کلاس‌های به صورت مجازی این اتفاق رخ نداد و اغلب کلاس‌ها بدون وقفه برگزار شد که این خود یک دستاورد مهمی بود که توانستیم از شرایط زمانی و مکانی که در اختیارمان بود استفاده بهینه کنیم.

وی کاهش‌ هزینه‌های دانشجویان در جریان آموزش مجازی را از دیگر مزیت­‌های آموزش غیر حضوری دانست و گفت: مورد مهم دیگر بحث کاهش هزینه‌های دانشجویان است. اکثر دانشجویانی که در حال تحصیل در دانشگاه‌های مراکز استان‌ها بوده یا هستند با هزینه‌هایی همچون سفر از محل اقامت تا محل تحصیل در کنار مخاطرات آن، اجاره خانه و سایر هزینه‌­های مترتب آن سر و کار داشته­‌اند، با مجازی شدن کلاس‌ها، هزینه‌های دانشجویان نیز کاهش یافت.

این استادیار دانشگاه علم‌ و ‌صنعت ایران خاطر نشان کرد: قبلاً تصور می‌­شد که آموزش به شیوه حضوری بهتر است اما اکنون می‌دانیم که با آموزش مجازی بهتر می‌توانیم زمان و هزینه خود را مدیریت کنیم. با توجه به تجربه شخصی اینجانب به نظر می‌رسد تلفیق دو شیوه مجازی و حضوری می‌تواند در نظام آموزشی کشور بسیار مفید واقع شود یعنی بخشی از کلاس به صورت مجازی و بخش دیگری به صورت حضوری برگزار شود.

همتی با بیان این که در دوران تعطیلی کلاس‌های حضوری، معضل کلاس‌های عملی همچنان پابرجا است گفت: در نظام آموزشی عمده کلاس‌های عملی به دو بخش تقسیم می‌شود بخشی از این کلاس‌ها، کارگاه‌هایی هستند که تنها نیاز به کامپیوتر دارند همانند کارگاه نرم افزار و... . در این دوران، دانشجویان با اشتراک‌گذاری فضای دسکتاپ توسط استاد ‌توانستند کار با نرم‌افزارها و ... را یاد بگیرند اما بخش دیگری از کارگاه‌های عملی، آزمایشگاه‌های حضوری هستند که دانشجو در این نوع از کلاس­‌ها می­بایست صرفاً حضور داشته باشد و در مقوله تخصص اینجانب کار با تجهیزات، دستگاه­ها را یاد بگیرد و حتی مواد شیمیایی را از نزدیک لمس کند. با برنامه‌ریزی صورت گرفته توسط دانشگاه‌ها مقرر شد برخی از این کلاس‌های آزمایشگاهی در تابستان‌ پیش‌رو با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و در چندین دوره مختلف برگزار شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علم ‌و ‌صنعت درباره رعایت عدالت آموزشی در روند آموزش مجازی گفت: برخی از دانشجویان عزیزی که در شهرهای دور زندگی می‌کردند در برخی از اوقات شرایط و امکانات حضور در کلاس‌های برخط را نداشتند، بنابراین قابلیت ضبط فایل ارائه شده در کلاس توسط استاد به زیر ساخت های سامانه اضافه شد که به کمک آن امکان ضبط تصویر و صدا و فراخوانی آن توسط دانشجو در هر لحظه از زمان خارج از ساعات تدریس وجود دارد و دانشجویی که مشکل برقراری ارتباط در لحظه زمان برگزاری کلاس را داشته است می‌توانست مطالب را دانلود و مطالعه کند.

مدیر دفتر ارتباط با صنعت دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به برگزاری وبینارهای تخصصی آشنایی با صنعت جهت دانشجویان در دوران شیوع ویروس کرونا که اولین بار در دانشکده مهندسی شیمی، نفت و گاز این دانشگاه برگزار شد گفت: در حال حاضر با دانشگاه‌های نسل چهارم روبرو هستیم. در نسل چهارم دانشگاه‌ها، آموزش، پژوهش، فعالیت‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی مطرح است. اکثر دانشگاه‌های مطرح دنیا نسل چهارم هستند و دانشگاه‌های داخل کشور نیز عموما خود را دانشگاه‌های نسل چهارم معرفی می‌کنند. نسل چهارم بودن به این معنی نیست که حتما دانشجو، حضور فیزیکی در کلاس‌های درس داشته باشد. دانشگاه علم و صنعت ایران نیز که در این حوزه پیشگام بوده و به عنوان یک دانشگاه نسل چهارم شناخته می‌­شود وبینارهای مشخصی را در دوران شیوع ویروس کرونا ارائه داد. این فرصت خوبی برای دانشجویان است که بتوانند از اوقات فراغت خود نهایت استفاده را ببرند و با شرکت در این دوره­‌های تخصصی با صنعت و معضلات آن آشنا بشوند. در کنار این موضوع توانستیم جهت اساتید نیز درگاهی ایجاد کنیم که بتوانند جلسات خود با صنایع هدف به منظور پایش پروژه­‌های صنعتی به صورت غیر حضوری برگزار کنند.

وی افزود: می‌توانیم در فضای مجازی آموزش تئوری و تجربه صنعتی را تلفیق کنیم و در آینده با توکل به خدا و رفع این ویروس، با بهره­‌گیری از فضای ایجاد شده می‌توانیم برای کلاس‌های حضوری همان برنامه‌ای آموزشی‌ای را که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جهت هر درس و رشته تخصصی مشخص کرده است پیش ببریم و از فضای مجازی برای برگزاری وبینارهای تخصصی برای ارتباط دانشجویان با صنعت استفاده کنیم البته این مستلزم آن است که اساتید هم خود را نسبت به این مهم به‌روز کنند.

همتی در ادامه از کارِ گروهی به عنوان یکی از انگیزه‌های دانشجویان برای برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری نام برد و افزود: الان هر دانشجو خود را به صورت فردی در یک کلاس می‌بیند اما با بازگشایی دانشگاه بحث کارهای گروهی مطرح می‌شود. در حال حاضر با شیوه آموزش غیر حضوری فعالیت‌های گروهی دانشجویان کمتر شده است. اساتید می­بایست پس از بازگشایی دانشگاه‌ها به این مسئله توجه ویژ­ه‌ای داشته باشند و به منظور ایجاد انگیزه‌ای برای دانشجو در کلاس حضوری، فعالیت‌های گروهی دانشجویی و دانشگاهی را تقویت کنند و مشارکت دانشجویان را در فرآیند آموزش جلب کنند.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی شیمی، نفت و گاز دانشگاه علم‌ و صنعت در پاسخ به پرسشی درباره عملکرد آموزش عالی در راستای حل بحران‌هایی که کرونا ایجاد کرده است گفت: ابتدا جا دارد از کادر پزشکی، درمان و اساتید شاغل در دانشگاه‌های علوم پزشکی به نوبۀ خود تشکر و قدردانی کنم که به معنای واقعی کلمه جهاد فی سبیل‌الله کردند. در حال حاضر توجه مردم بیش از پیش به مسائل علمی و دانشگاهی افزایش پیدا کرده است و مراکز علمی را عامل مهمی در جهش تولید و در حال حاضر مبارزه با کرونا می­‌بینند. برخی کشورهای پیشرفته دنیا با در اختیار داشتن بالاترین سطوح تکنولوژی نتوانستند عملکرد خوبی در مبارزه با کرونا نشان دهند و با یک مقایسه ساده می­توان فهمید که کشور عزیز ما عملکرد بهتری در این خصوص داشته است. به نظر من این به فرهنگ اسلامی ایرانی ما باز می‌گردد. زمانی که مقام معظم رهبری عبارت "رزمایش عمومی" را برای مقابله با کرونا به کار بردند، مردم همه به صحنه آمدند و دست به دست هم دادند زیرا ما یک فرهنگ بسیجی داریم و می‌توانیم هنگامی که یک معضل اجتماعی رخ می‌دهد به یکدیگر کمک کنیم. در ابتدای شیوع ویروس کرونا نه ماسک به آسانی پیدا می‌شد و نه مواد ضدعفونی‌کننده. اما پس از یک مدت کوتاهی شرایط عادی شد.

وی افزود: حال ما به عنوان دانشگاهیانی که در شاخه‌های مکمل مقابله با این ویروس فعالیت می­‌کنیم چه اقداماتی می‌توانیم برای مقابله با کرونا و حل مسائل و مشکلات آن انجام دهیم؟ در حال حاضر، مسئله‌ی ما مشخص است و آن مقابله با کرونا از جنبه‌های گوناگون است. مقابله با کرونا را می‌توان از جوانبی چون تولیدی روانشناختی، فرهنگی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی بررسی کرد. تمامی دانشگاهیان از زوایای گوناگون می‌توانند به این مباحث بپردازند. دانشگاهیان با توجه به تخصصی که داشتند هر کدام به بخشی از این موضوعات پرداخته‌اند و با تعریف پروژه­‌های مسئله محور جهت دانشجویان کارشناسی ارشد و بعضاً دکتری به رفع نیاز کشور پرداخته­‌اند. به عنوان مثال دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران با همت ریاست محترم دانشکده و اعضای محترم هیئت علمی خود تولید الکل را در دستور کار قرار داد و در حال حاضر این الکل با خلوص مختلف در اختیار بیمارستان‌ها، صنعت، موسسات خیریه و عموم مردم قرار می­‌گیرد. سایر دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها نیز فراخور نیاز کشور در این حوزه اقدامات سازنده­‌ای چون برگزاری دوره­‌های علوم تربیتی رایگان و خدمات مشاوره­‌ای جهت تعامل اعضای خانواده با یکدیگر در دوران قرنطینه برگزار کردند. دانشگاهیان همچنان با سایر نهادهای دولتی چون وزارت نیرو در حوزه آب و سلامت عموم جامعه برای مقابله با کرونا در حال تحقیق و پژوهش هستند.