کلیات
متیل فنیدات (به انگلیسی: Methylphenidate) که بیشتر به نام تجاری آن، ریتالین (به انگلیسی: Ritalin) شناخته میشود، از ترکیبات مشابه آمفتامینها است؛ که برای درمان افسردگی، نشانههای نارکولپسی، و برخی از مبتلایان اختلال کمتوجهی - بیشفعالی تجویز میشود. ممکن است از طریق خوراکی جذب شده یا از طریق پوست جذب شود.
مکانیسم اثر و فارماکولوژی
متیل فنیدات مهارگر قوی بازجذب دوپامین و به میزان کمتری نوراپینفرین در سیستم اعصاب مرکزی است، گمان میرود نقص فعالیت این دو آمین پیامرسان (دوپامین و اپینفرین) از علل بروز سندرم اختلال کمتوجهی - بیشفعالی در کودکان و بزرگسالان باشد، متیل فنیدت با افزایش فعالیت این دو آمین عصبی در بهبود نشانگان این بیماری مؤثر است. در بیماری مبتلا به حملۀ خواب نیز نقص در فعالیت نورونهای دوپامینرژیک و ارکسین از علل بیماری هستند که این دارو با همان مکانیسم بیماری را کنترل میکند.
هرچند متیل فنیدیت دارای اسکلت و ساختار آمفتامینی است، ولی برخلاف آن توانایی آزادسازی کاتکولآمینها را ندارد و بازجذب سروتونین را نیز مهار نمیکند و از این جهت به آمفتامین برتری دارویی دارد.
عوارض جانبی
عوارض جانبی رایج متیل فنیدات شامل اختلال خواب، کاهش اشتها، اضطراب و کاهش وزن است. عوارض جانبی جدیتر ممکن است شامل روان پریشی، واکنشهای آلرژیک، نعوظ طولانی مدت، سوء مصرف مواد و مشکلات قلبی باشد. اعتقاد بر این است که متیل فنیدات با مهار بازجذب نوراپی نفرین و دوپامین توسط یاختههای عصبی (نورونها) عمل میکند. متیل فنیدید یک محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS) کلاسهای فنوتیلامین و پیپیدیدین است.
اختلال کمبود توجه بیش فعالی
از متیل فنیدات برای درمان اختلال بیش فعالی کمبود توجه استفاده میشود. مزایای کوتاه مدت و مقرون به صرفه بودن متیل فنیدات ثابت شده است. بر اساس بررسی سال ۲۰۱۸ شواهدی آزمایشی وجود دارد که این دارو میتواند باعث عوارض جانبی جدی و غیر جدی در کودکان شود. در حدود ۷۰ ٪ از مصرف کنندگان متیل فنیدات، بهبودی علائم ADHD مشاهده شده است. کودکان مبتلا به ADHD که از داروهای محرک استفاده میکنند، با همسالان و اعضای خانواده روابط بهتری دارند، در مدرسه عملکرد بهتری دارند، کمتر تکانشی رفتار میکنند، و بازه زمانی توجه بیشتری دارند. افراد مبتلا به ADHD در معرض خطر بیشتری از نظر ابتلا به اختلالات مصرف مواد بدون درمان دارند و داروهای محرک کاهنده این خطر هستند متیل فنیدات در سنین زیر شش سال مورد تایید نمیباشد.
نارکولپسی
ارکولپسی، اختلال خواب مزمن که علایم آن خواب آلودگی روزانه و حملات خواب غیرقابل کنترل میباشدو در درجه اول با محرکها درمان میشود. متیل فنیدات در افزایش بیداری، هوشیاری و عملکرد مؤثر است.
سایر کاربردهای پزشکی
متیل فنیدات برای موارد مقاوم به درمان اختلال دو قطبی و اختلال افسردگی اساسی قابل تجویز است. همچنین برای درمان افسردگی در چندین گروه از جمله سکته مغزی، سرطان و بیماران مبتلا به HIV موثر بوده است. باین داروها عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای ضد افسردگی سه حلقهای در افراد مسن و بیمار دارند.
بهبود عملکرد
مواد محرک مانند آمفتامین و متیل فنیدات باعث بهبود عملکرد در کارهای سخت و کسل کننده میشوند، این دارو توسط بعضی از دانشجویان جهت افزایش عملکرد در مطالعه و آزمایش استفاده میشود. همچنین از این دارو برای آپاتی، افسردگی ناشی از ضربه به سر و برطرف کردن آثار خواب آور شبه افیونها استفاده میشود.
منع مصرف
برای افراد دارای اضطراب زیاد، فشار عصبی، عصبانیت همراه با بیقراری، حساسیت مفرط نسبت به دارو، فشار خون بالا، گلوکوم، افسردگیهای قابل درمان با داروهای ضد افسردگی رایج، تیکهای حرکتی (به جز سندرم Tourette's نشانگان توره یا نشانگان ژیل دولاتوره)، و کودکان زیر ۶ سال مصرف این دارو منع میشود. متیل فنیدات فنیدید برای افرادی که از مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز استفاده میکنند (مثلاً فنلزین، و ترانیل سیپرومین) یا افرادی که دارای حساسیت به هر نوع مواد موجود در داروهای متیل فنیدات هستند، منع مصرف دارد. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) متیل فنیدات را در دسته C قرار میدهد و به خانمها توصیه میشود در صورت فواید بیشتر از خطرات احتمالی، از این دارو استفاده کنند. در سال ۲۰۱۸، در یک بررسی به این نتیجه رسیدند که این دارو در موش و خرگوش تراتوژن نیست و در انسان نیز "یک تراتوژن عمده نمیباشد".
هشدارها
احتمال اعتیاد و وابستگی به دارو و سوءمصرف از دارو وجود دارد (بسته به میزان، نحوه مصرف و فرد استفادهکننده). اگر چه وابستگی جسمانی به ریتالین همانند مواد مخدری نظیر تریاک و شبه مرفینها گزارش نشدهاست؛ اما پزشکان بر وابستگی روانی و نیاز به افزایش میزان مصرف آن که پدیده تحمل (Tolerance) نیز نامیده میشود، اتفاق نظر دارند. از علائم ترک جسمانی و روانی این قرص میتوان به دردهای عضلانی، خواب آلودگی و افسردگی نام برد.
این دارو فقط برای افرادی تجویز میشود که سابقه کامل آنها بهطور دقیق ارزیابی شود.
برای بیمارانی با واکنش حاد استرس نباید تجویز شود.
در مصرف طولانی مدت دارو، بهتر است آزمایشهای منظم شمارش سلولهای خونی، شمارش افتراقی و شمارش پلاکتها نیز انجام شود.
در صورت عدم بهبودی پس از یک ماه مصرف، باید دارو را قطع کرد.
این دارو نباید برای درمان حالتهای خستگی مفرط طبیعی، افسردگی و سایکوزها استفاده شود.
نیاز به ادامه مصرف دارو باید مرتب ارزیابی شود و در زمان تعطیلات و زمانهایی که مصرف آن نیاز نیست، مصرف کاهش یافته یا قطع شود.
افزایش درجه حرارت بدن، بی نظمی در ضربان قلب، سردرد و تهوع، افزایش فشارخون و تشنج از عوارض مصرف بیش از اندازه ریتالین است.
استفاده از این ماده طبق قوانین جهانی مبارزه با دوپینگ ممنوع میباشد.
فشارخون، تعداد نبض و بیماریهای قلبی و عروقی باید به صورت دورهای و در طول مصرف ریتالین پایش شوند. در صورت وجود هرگونه بیماری قلبی و عروقی یا ابتلا به پرفشاری خون تجویز ریتالین باید با احتیاط صورت بگیرد.
دوزهای بالاتر از محدوده درمانی، میتواند در حافظه کاری و کنترل شناختی اختلال ایجاد کند.
یک روانپزشک، نسبت به مصرف خودسرانه داروی ریتالین هشدار داد و گفت: ریتالین فقط برای افراد بیش فعال مفید است.
کد خبر: ۱۱۷۶۱۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۱
برخی افراد بدون تکیه بر تلاش فردی و کمک درسیهای مجاز و بیخطر، به سراغ موادی میروند تا از طریق آنها بتوانند تمرکز و حافظه خود را تقویت کنند؛ یکی از مشهورترین این مواد ریتالین نام دارد.
کد خبر: ۱۱۵۷۴۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۱۱
مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو به اظهاراتی درباره کمبود « ریتالین » در کشور پاسخ داد.
کد خبر: ۱۱۴۴۳۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۸
معاون اجتماعی موسسه کادراس گفت: بعضی دانشجویان و دانشآموزان شنیدهاند که ریتالین میتواند به تمرکز حواس آنها کمک و به لحاظ علمی پیشرفت کنند، این درحالیست که صرف خودسرانه محرکهای تجویزی بسیار خطرناک و عوارض کوتاه مدت آن، عصبانیت و بی خوابی، سردرد، تغییرات ضربان قلب و فشار خون، جوش و خارش پوست، درد شکمی، کاهش وزن، مشکلات گوارشی، وابستگی به مواد مخدر و افسردگی شدید پس از ترک را به همراه دارد.
کد خبر: ۱۱۲۲۴۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۴
استفاده از قرص ریتالین در سالهای اخیر میان دانش آموزان و دانشجویان به منظور تقویت حافظه و بیدار ماندن در شبهای امتحان رواج زیادی یافته است درحالیکه عوارض بسیار زیادی را برای مصرف کنندگان به دنبال دارد.
کد خبر: ۱۰۵۳۵۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۱
با بررسی داروی " ریتالین " که برای کنترل کودکان بیش فعال بکار میرود، باید گفت که امروز داروی محبوب دانشجویان شب امتحانی شده است. دارویی که عوارض آن هایی بیش از چند ساعت بیدار ماندن برای درس خواندن دارد، اما دانشجویان از آن بی خبرند.
کد خبر: ۹۰۲۰۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۲
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۷۹۹۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۰۲
کد خبر: ۹۵۴۳۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۵
در ایام امتحانات برخی دانشجویان توان مقابله با استرس را ندارند و به قرصهای محبوب شب امتحانی روی می آورند، داروهایی که عوارض جبران ناپذیری برای سلامتی دارد که دانشجویان از آن بیخبرند.
کد خبر: ۹۴۸۱۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۱۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۹۰۱۷۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۳/۰۶
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۸۹۲۴۲۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۲۸
کد خبر: ۸۰۵۵۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۳/۱۵
کد خبر: ۸۰۴۱۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۳/۰۹
کد خبر: ۸۰۳۶۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۳/۰۸
کد خبر: ۷۹۹۶۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۲۶
کد خبر: ۷۶۲۷۴۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۱۹
کد خبر: ۶۷۱۵۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۲/۰۸
سیاستهای کلی مبارزه با مواد مخدر توسط رهبری در سال ۸۵ ابلاغ شده است اما ایشان در ابلاغیه مرقوم فرمودهاند «نگرانی همچنان باقی است».
کد خبر: ۴۰۰۵۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۲/۲۵
کد خبر: ۳۹۵۲۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۲/۰۳