کلیات

کیست هیداتید (Hydatid cyst disease) یا بیماری اکینوکوکال (echinococcal disease) یا اکینوکوکوزیس ( Echinococcosis) یک بیماری انگلی از کرم‌های نواری از گونهٔ اکینوکوکوس است. انسان‌ها به دو نوع عمده از این بیماری دچار می‌شوند، اکینوکوکوزیس کیستی و اکینوکوکوزیس آلوئولار. این بیماری دو نوع دیگر نیز دارد که خیلی رایج نیستند؛ اکینوکوکوزیس چند کیستی و اکینوکوکوزیس تک کیست. آغاز این بیماری معمولاً علائمی را به همراه ندارد و عدم بروز علائم ممکن است یک سال نیز به طول بینجامد. بروز علائم و نشانگان به محل و اندازهٔ کیست‌ها بستگی دارند. بیماری آلوئولار معمولاً از کبد شروع می‌شود، اما می‌تواند به دیگر بخش‌های بدن مانند شش‌ها و مغز نیز سرایت کند. هنگامی که کبد تحت تأثیر قرار بگیرد، ممکن است فرد این علائم را نشان دهد: شکم درد، کاهش وزن، و یرقان. اگر این بیماری شش‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، می‌تواند موجب درد قفسهٔ سینه، تنگی نفس و سرفه گردد.

نحوه انتقال

این بیماری با خوردن آب یا غذایی که حاوی تخم‌های این انگل باشد یا از طریق تماس با حیوان آلوده به این انگل منتقل می‌گردد. تخم‌های این انگل در مدفوع حیوانات گوشت‌خواری یافت می‌شود که به این انگل آلوده‌اند.سگ، روباه، و گرگ حیواناتی هستند که معمولاً به این انگل آلوده می‌شوند. این حیوانات زمانی دچار می‌شوند که اعضای حیوانی آلوده به این کیست را بخورند. این حیوان می‌تواند گوسفند یا از خانوادهٔ جوندگان باشد.

زمینه های ابتلا

 نوع بیماری که انسان را مبتلا می‌کند به نوع اکینوکوکوسی بستگی دارد که باعث ایجاد آلودگی شده است. تشخیص بیماری معمولاً از طریق سونوگرافی صورت می‌گیرد، اما سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی نیز می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. آزمایش خونی که در آن پادتن‌های ضد این عفونت را بررسی می‌کنند و همچنین بافت‌برداری نیز می‌توانند مؤثر باشند.

پیشگیری

پیشگیری از این بیماری از طریق درمان سگ‌های مشکوک و واکسینه کردن گوسفندان ممکن است. درمان بیماری معمولاً مشکل است. پس از تجویز دارو، نوع کیستی این بیماری را می‌توان از پوست بیرون کشید. گاهی این بیماری باید فقط تحمل شود تا خود به خود درمان شود. نوع آلوئولار این بیماری معمولاً پس از دارودرمانی نیاز به عمل جراحی دارد. داروهای آلبندازول برای درمان به کار می‌روند که شاید نیاز باشد چند سال مصرف شوند. نوع حفره‌ای این بیماری می‌تواند منجر به مرگ هم بشود.

دامنه جغرافیایی

این بیماری در بیشتر نقاط جهان رخ می‌دهد و اکنون حدود یک میلیون نفر به آن مبتلا هستند. در برخی از مناطق آمریکای جنوبی، آفریقا، و آسیا، ۱۰ درصد از جمعیت قطعی مبتلا هستند. از سال ۲۰۱۰ این بیماری منجر به مرگ ۱۲۰۰ نفر شده است که نسبت به ۲۰۰۰ نفر در سال ۱۹۹۰ با کاهش روبرو بوده است. هزینهٔ اقتصادی بیماری حدود ۳ میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود. این بیماری می‌تواند حیوانات دیگر مانند خوک، گاو و اسب را نیز دچار کند.