کلیات
فیلم در لغت به معنیِ «نوارِ نازک» از امولسیون فتوشیمیایی بر روی نوار سلولوئیدی گفته می شد و چون برای اولین بار، تصاویر متحرک، روی فیلم عکاسی ثبت میشد و به این وسیله، نمایش داده میشدند، این نام روی تصاویر متحرک ماند؛ البته امروز خود کلمه «فیلم» بهطور تخصصی فقط به تصاویر متحرک گفته میشود که در سینما نمایش داده میشوند، فیلمهایی که پس از پایان اکرانشان در سینما، از تلویزیون پخش شود را «فیلم سینمایی» میگویند و اگر از ابتدا فیلمی را مختص تلویزیون بسازند و ربطی به سینما نداشته باشد، به آن «فیلم تلویزیونی» میگویند. همچنین فیلمهایی که به صورت چند سری (اپیزود) یا قسمت باشد به آنها سریال میگویند. در نتیجه فیلمها به سه دسته شامل: فیلم سینمایی، فیلم تلویزیونی و سریال دستهبندی میشوند.
ریشه این نام در این واقعیت است که فیلم عکاسی بهطور تاریخی عنصر اساسی رسانه ضبط و پخش تصاویر متحرک به حساب میآمده. تولید فیلمها از طریق ضبط تصویر مردم و اشیاء واقعی با دوربین یا به وجود آوردن آنها از طریق تکنیکهای انیمیشن یا جلوههای ویژه است. فیلمها از مجموعهای از قابهای انفرادی تشکیل شدهاند که زمانی که به سرعت و پشت سرهم نمایش داده میشوند، توهم حرکت را در بیننده بهوجود میآورند. بر اثر پدیدهای به نام تداوم دید که بر اثر آن یک منظره برای کسری از ثانیه پس از از بین رفتن آن در حافظه میماند، چشمکهای بین تصاویر، قابل رویت نیستند. همچنین عامل ارتباط عامل دیگری است که باعث مشاهده تصاویر متحرک میگردد. این اثر روانی به نام حرکت بتا معروف است.
از نظر بیشتر کارشناسان، فیلم از انواع مهم هنر بهشمار میآید. فیلمها قابلیت سرگرم کردن، آموزش، روشنگری و الهام بخشیدن به بیننده را دارند. عوامل دیداری سینما، نیاز به هیچ نوع ترجمهای ندارد و قدرت ارتباطات جهانی را به یک محصول تصویر متحرک میبخشند. هر فیلم قابلیت جذب مخاطبان جهانی را دارد بهخصوص اگر از تکنیکهای دوبله یا زیرنویس که گفتار را ترجمه میسازد، بهره جسته باشد. فیلمها همچنین محصولاتی هستند که توسط فرهنگهای مشخص تولید شده و آن فرهنگها را منعکس کرده و همچنین از آنها تأثیر میپذیرد. صنعت فیلم بیش از یک سده است که در حال بینالمللی شدن است. یکی از واقعیتهای جهانی سازی این است که استودیوهای بزرگ هالیوودی صاحب سینماهای زیادی در کشورهای دیگر هستند بنابراین میتوانند از فروش گیشههای بینالمللی خود به صورت مستقیم درآمد به دست بیاورند. آن نوع فیلمهای گرانقیمت پرفروشی که هالیودد امروزه تمایل به ساخت آن دارد نمیتوانند تنها از راه فروش در بازارهای داخلی هزینههای تولید خودشان را برگردانند آنها نیاز به فروش در گیشههای بینالمللی دارند تا بتوانند سود تولید کنند.
تاریخچه فیلم
در اوایل دهه ۱۸۶۰ میلادی، با استفاده از وسایلی مانند زندهگرد و پراکسینوسکوپ، سازوکارهای تولید مصنوعی به وجود آمد و تصاویر دو بعدی متحرک به نمایش درآمدند. این ماشینها از انواع تکامل یافتهٔ ابزارهای سادهٔ اپتیکی مانند توریهای سحرآمیز بودند. این ابزار توان نمایش متوالی تصاویر با سرعتی را داشتند که در آن تصاویر به شکل متحرک به نظر میرسیدند. این پدیده، ماندگاری منظر نام گرفت. طبیعتاً، تصاویر میبایست بهطور دقیق طراحی میشدند تا اثر مورد نظر را داشته باشند، به همین منظور اصول زیربنایی خاصی بهعنوان بنیان ساخت فیلم انیمیشن در نظر گرفته شدند.
با پیشرفت فیلم سلولوئید به منظور عکاسی ثابت، امکان گرفتن عکس از اشیاء متحرکی که در حال حرکت بودند نیز ممکن شد. در مراحل اولیه فناوری گاهی لازم بود که شخص بیننده برای مشاهده تصاویر، در داخل دستگاه مخصوصی نگاه کند. در دهه ۱۸۸۰ میلادی، با ساخته شدن دوربین تصاویر متحرک، گرفتن تصاویر تکی و ضبط آنها بر روی یک حلقه ممکن شد که به سرعت به اختراع پروژکتور تصویر متحرک انجامید. این دستگاه نور را از فیلم پردازش و چاپ شده میگذراند و با کمک بزرگنمائی اپتیکی «تصاویر در حال حرکت» را بر روی پردهای (معمولاً نقرهای رنگ) نمایش میداد. این حلقههای فیلمهای نمایش داده شده به نام «تصاویر متحرک» معروف شدند. نخستین فیلمهای تصاویر متحرک، حالت صحنه ایستا داشتند و در آنها یک حادثه یا عمل، بدون هیچگونه ویرایش کردن یا دیگر تکنیکهای سینمایی، به نمایش درمیآمدند.
تصاویر متحرک تا پایان سدهٔ ۱۹ میلادی، تنها بهعنوان هنر دیداری به حساب میآمدند. اما ابتکار فیلمهای صامت ذهنیت مردم را نیز در اختیار گرفته بود. در آغاز سدهٔ ۲۰ میلادی، رفته رفته ساختار داستانی فیلمها شکل گرفت. در این دوره فیلمهایی به صورت صحنهٔ دنبالهدار ساخته شدند که در مجموع یک داستان را نقل میکردند. سپس این صحنهها جای خود را به صحنههای چندگانه از زوایا و ابعاد متفاوت دادند. تکنیکهای دیگر مانند حرکت دوربین نیز بهعنوان راههای اثرگذار در بیان داستان فیلم به کار گرفته شدند. صاحبان سالنهای تئاتر نیز به جای اینکه تماشاگران را در سکوت نگاه دارند، با در اختیار گرفتن یک پیانیست یا نوازندهٔ ارگ یا یک ارکستر کامل، به نواختن موسیقی، متناسب با فضای هر صحنه فیلم اقدام مینمودند. در آغاز دههٔ ۱۹۲۰ میلادی، همراه بیشتر فیلمها، فهرست موسیقیهای فیلم هم عرضه میشدند. در محصولات شاخص، این موسیقیها با فیلم عرضه میگردید.
رشد صنعت سینما در اروپا با بروز جنگ جهانی اول متوقف گردید و این در حالی بود که صنعت فیلم در ایالات متحده با ظهور هالیوود به شکوفایی رسید. بههرحال در دهه ۱۹۲۰ میلادی، فیلمسازان اروپائی مانند سرگئی آینشتاین و فردریش ویلهلم مارنائو به همراهی مبتکر آمریکایی دی. دبلیو. گریفیت و دیگران، به ارتقاء سطح این رسانه پرداختند. در دههٔ ۱۹۲۰ میلادی، فناوریهای نو، الصاق حاشیهٔ صوتی گفتار، موسیقی و افکتهای صوتی متناسب با نوع صحنه به فیلم را ممکن ساختند. این فیلمهای صوتدار در آغاز با نام «تصاویر با صدا» یا «تاکیز» شناخته میشدند.
پیشرفت مهم بعدی در صنعت سینما، معرفی رنگ بود. اگرچه اضافه شدن صدا، به سرعت گسترش یافت اما رنگ به تدریج مورد استفاده قرار گرفت. بیشتر مردم رنگی بودن فیلم برایشان مهم نبود. اما همچنانکه روشهای پردازش رنگ بهبود مییافت و در مقایسه با فیلمهای سیاه و سفید قابل رقابتتر میگشتند، فیلمهای رنگی بیشتر و بیشتر تولید میشدند. این زمان هنگام پایان جنگ جهانی دوم بود. فیلم سازان آمریکایی رنگ را بهعنوان عنصر اصلی جذب مخاطب تشخیص دادند و از آن در رقابت با تلویزیون (که تا اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی به صورت رسانهای سیاه و سفید باقیمانده بود) مورد استفاده قرار داد. در پایان دهه ۱۹۶۰ میلادی، رنگ بهعنوان شیوه عادی کار فیلمسازان مطرح شد.
دهههای ۱۹۵۰، ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی شاهد تغییرات در روش تولید و سبک فیلم بودند. هالیوود جدید، موج جدید فرانسوی و ارتقاء فیلمهای فیلمسازان تحصیلکرده و مستقل؛ همه و همه از دگرگونیهایی بودند که فیلم، آنها را در نیمه دوم سده ۲۰ میلادی تجربه نمود.
در پایان سده ۲۰ و در آستانه ورود به سده ۲۱ میلادی، فناوری دیجیتال و استفاده از رایانهها، انقلابی در روش تهیه، پخش و نمایش فیلم پدیدآورد. استفاده از رایانهها برای ساختن جلوههای ویژه، پویانماییهای پیچیده و ضبط و پخش صدا نزدیک به واقعیت صحنه، دگرگونیهای فراوانی را سبب شد.
در آغاز دهه ۲۱ میلادی تلاشهایی برای تلفیق فیلم و واقعیت مجازی در جریان است. صنعت فیلمسازی در ایران بیش از صد سال است که راه اندازی شدهاست.
مراحل فیلمسازی
تعداد و نوع کارکنان لازم جهت تهیه فیلم بستگی به ماهیت آن دارد. بسیاری از فیلمهای حادثهای هالیوود نیاز به صحنه سازیهای کامپیوتری (سی.جی. آی) دارند که توسط یک دوجین عوامل قالبهای سه بعدی، انیمیشن کارها، روتوسکپی کارها و سازندگان تدارک میگردند. بههرحال، یک فیلم کم خرج مستقل توسط عوامل اصلی که معمولاً دستمزد کمی هم دارند قابل ساخت است. کار فیلمسازی در تمام نقاط دنیا با استفاده از فناوریها، سبکهای بازی و اقسام آن در حال انجام است. بودجه برخی از این فیلمها بسیار زیاد و در حد تعهد دولتی است مانند نمونههایی در چین و در مقابل برخی دیگر در حد فیلمسازی در سیستم استودیوی آمریکا هزینهبر هستند.
مراحل مرسوم فیلمسازی در ایران شامل پنج مرحله اساسی است:
-فیلمنامهنویسی
-پیش تولید
-تولید
-پس تولید
-توزیع (اکران)
مدت زمان لازم برای این مراحل معمولاً سه سال است. سال اول صرف مرحله «ارتقاء» است. در سال دوم مراحل «قبل از تولید» و «تولید» به انجام میرسند. سال سوم نیز به مراحل «بعد از تولید» و «توزیع» اختصاص مییابد.
ریتم؛
بیا نزدیکتر قطعهای از سهراب پورناظری آهنگساز، نوازنده و خواننده موسیقی سنتی، بر اساس شعری از شیوا فضلعلی است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۲۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۵
ریتم؛
«کاپولتها و مونتاگها / I Capuleti e i Montecchi» قطعهای از «وینچنزو بلینی / Vincenzo Bellini» اپرانویس ایتالیایی است. اجرای این قطعه موسیقی را با گیتار کلاسیک توسط الکساندر میلوانوو در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۲۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
ریتم؛
«ال کمینو رئال / El Camino Real» قطعهای از «آلفرد رید / Alfred Reed» موزیسن و آهنگساز است. اجرای این قطعه را توسط ارکستر آلخمسی اسپانیا را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۲۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
ریتم؛
چراغای شهر قطعهای از زانیار خسروی است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید. سکانسهایی از این فیلم سینمایی را در تابناک تماشا میکنید.
کد خبر: ۱۱۳۱۲۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
ریتم؛
همنوایی گروه آواز تهران با تار علی قمصری نوازنده و آهنگساز را در تابناک میبینید و میشنود.
کد خبر: ۱۱۳۱۲۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
ریتم؛
«شاکن در لا مینور / Chaconne in a minor» اثر «سیلویس لئوپلد وایس / Sylvius Leopold Weiss» آهنگساز و نوازنده ساز لوت آلمانی در دوره باروک است. این قطعه را با اجرای جرج ساکلاریو نوازنده گیتار کلاسیک در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۲۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
ریتم؛
«موومان دوم و سوم از سونات شوبرت در لامینور / Franz Schubert: Sonata in A-Minor, 2nd and 3rd movement» اثر فرانتس شوبرت آهنگساز اتریشی برجسته مکتب موسیقی کلاسیک-رمانتیک است که برای ساز «آرپجونه / Arpeggione» تنظیم شده است. این قطعه را در قالب یک دوئت پیانو و دبل باس (کنترباس) با اجرای دومینیک واگنر و ورنر کوزرتائوس میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
ریتم؛
مستی مدام قطعهای از همایون شجریان بر اساس شعر و موسیقی از فردین خلعتبری است. موزیک ویدیو این قطعه را با بازی رویا نونهالی در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
ریتم؛
«راپسودی / Rhapsody» برگرفته از واژه یونانی ῥαψῳδός (راپسودوس، به معنی خواننده سرودههای حماسی)، اثری تکموومانی و اپیزودیک است با اپیزودهایی که بهلحاظ حالت، تونالیته و رنگ موسیقایی بسیار متنوعاند اما کلیتی یکپارچه را تشکیل میدهند. «راپسودی آبی / Rhapsody in blue» قطعهای از جرج گرشوین است. ارکستر آلخمسی اسپانیا این قطعه را اجرا کرده که این اجرا را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۳
ریتم؛
مردن مردانه قطعهای از گروه داماهی است که بازخوانی شعری از ابراهیم منصفی است. اجرای زنده این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۳
ریتم؛
دختر جون قطعهای از مهدی مقدم خواننده موسی پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۳
ریتم؛
بزم گل قطعهای از وحید تاج است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۳
ریتم؛
کنسرتو شماره 2 در سی مینور اثر جیووانی بوتسینی نوازنده مشهور کنترباس و آهنگساز ایتالیایی را با اجرای دومینیک واگنر و جورج برنشمیت در قالب یک دوئت ویولنسل میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۳
ریتم؛
همنوازی در سیستان قطعهای است از علی قمصری آهنگساز و نوازنده تار و سه تار که در زاهدان به همراه گروهی از نوازندگان محلی اجرا کرده است. این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۳۱۱۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۳
ریتم؛
مجاب قطعهای از حیدو هدایتی متکی بر شعری از مرتضی لطفی است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۲۹۴۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۱
ریتم؛
«اسپانیا / Spain» قطعهای از چیک کوریا نوازنده پیانو و برنده چندین جایزه گرمی و از چهره مشهور سبک جز فیوژن است. آلفردو کاکرس و والدو ونزوئلا این قطعه موسیقی را در قالب یک دوئت گیتار کلاسیک اجرا کردهاند که در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۲۹۴۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۲
ریتم؛
«آداجو برای سازهای زهی / Adagio for Strings» قطعهای از ساموئل باربر، آهنگساز آمریکایی، از اولین کوارتت زهی اوست. اجرای این قطعه توسط کوارتت باس نورنبرگ که متکی بر بازتنظیمی از دومینیک واگنر است و با چهار ویولنسل نواخته میشود را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۲۹۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۲
سکانسی طلایی؛
فیلم دره شاپرک ها به کارگردانی فریال بهزاد و نویسندگی فریال بهزاد و نوشابه امیری محصول سال 1370 است. اخترشناس کهنسالی پس از تشخیصدادن تاریخ کسوف سه نوهاش به نامهای رشید، جمشید و خورشید را به سرزمین اصلی میفرستد تا طلسم غول سنگی را که آسایش اهالی دره شاپرکها را سلبکردهاست، بشکنند. کوچکترین برادر به نام خورشید شجاعانه با کوه غول سنگی به مبارزه برمیخیزد و به کمک دخترعمویش ترمه و بقیه بچههای آبادی، امنیت و شادی را به سرزمین اجدادی خود بازمیگرداند. پرویز پورحسینی، اکرم محمدی، پیام آزادی، شاهد احمدلو، حمیدرضا مرادی، سعید شیخزاده، سمیرا شیرگیر، فرزانه نشاطخواه و حمید پیشقدم در این فیلم مقابل دوربین غلامرضا آزادی بازی کردند. ناصر چشمآذر موسیقی متن این فیلم را ساخت و حسن حسندوست این اثر را تدوین کرد. سکانسهایی از این فیلم سینمایی را در تابناک تماشا میکنید.
کد خبر: ۱۱۲۹۴۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۱
ریتم؛
«آرام / Le Calme» قطعهای از فرناندو سور است. رونالد داینس این قطعه را به شیوه سولو با گیتار کلاسیک اجرا کرده که در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۲۹۴۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۳۰
ریتم
قلبم قطعهای از فرزاد فرزین خواننده موسیقی پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۱۲۹۴۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۹