کلیات
فیلم در لغت به معنیِ «نوارِ نازک» از امولسیون فتوشیمیایی بر روی نوار سلولوئیدی گفته می شد و چون برای اولین بار، تصاویر متحرک، روی فیلم عکاسی ثبت میشد و به این وسیله، نمایش داده میشدند، این نام روی تصاویر متحرک ماند؛ البته امروز خود کلمه «فیلم» بهطور تخصصی فقط به تصاویر متحرک گفته میشود که در سینما نمایش داده میشوند، فیلمهایی که پس از پایان اکرانشان در سینما، از تلویزیون پخش شود را «فیلم سینمایی» میگویند و اگر از ابتدا فیلمی را مختص تلویزیون بسازند و ربطی به سینما نداشته باشد، به آن «فیلم تلویزیونی» میگویند. همچنین فیلمهایی که به صورت چند سری (اپیزود) یا قسمت باشد به آنها سریال میگویند. در نتیجه فیلمها به سه دسته شامل: فیلم سینمایی، فیلم تلویزیونی و سریال دستهبندی میشوند.
ریشه این نام در این واقعیت است که فیلم عکاسی بهطور تاریخی عنصر اساسی رسانه ضبط و پخش تصاویر متحرک به حساب میآمده. تولید فیلمها از طریق ضبط تصویر مردم و اشیاء واقعی با دوربین یا به وجود آوردن آنها از طریق تکنیکهای انیمیشن یا جلوههای ویژه است. فیلمها از مجموعهای از قابهای انفرادی تشکیل شدهاند که زمانی که به سرعت و پشت سرهم نمایش داده میشوند، توهم حرکت را در بیننده بهوجود میآورند. بر اثر پدیدهای به نام تداوم دید که بر اثر آن یک منظره برای کسری از ثانیه پس از از بین رفتن آن در حافظه میماند، چشمکهای بین تصاویر، قابل رویت نیستند. همچنین عامل ارتباط عامل دیگری است که باعث مشاهده تصاویر متحرک میگردد. این اثر روانی به نام حرکت بتا معروف است.
از نظر بیشتر کارشناسان، فیلم از انواع مهم هنر بهشمار میآید. فیلمها قابلیت سرگرم کردن، آموزش، روشنگری و الهام بخشیدن به بیننده را دارند. عوامل دیداری سینما، نیاز به هیچ نوع ترجمهای ندارد و قدرت ارتباطات جهانی را به یک محصول تصویر متحرک میبخشند. هر فیلم قابلیت جذب مخاطبان جهانی را دارد بهخصوص اگر از تکنیکهای دوبله یا زیرنویس که گفتار را ترجمه میسازد، بهره جسته باشد. فیلمها همچنین محصولاتی هستند که توسط فرهنگهای مشخص تولید شده و آن فرهنگها را منعکس کرده و همچنین از آنها تأثیر میپذیرد. صنعت فیلم بیش از یک سده است که در حال بینالمللی شدن است. یکی از واقعیتهای جهانی سازی این است که استودیوهای بزرگ هالیوودی صاحب سینماهای زیادی در کشورهای دیگر هستند بنابراین میتوانند از فروش گیشههای بینالمللی خود به صورت مستقیم درآمد به دست بیاورند. آن نوع فیلمهای گرانقیمت پرفروشی که هالیودد امروزه تمایل به ساخت آن دارد نمیتوانند تنها از راه فروش در بازارهای داخلی هزینههای تولید خودشان را برگردانند آنها نیاز به فروش در گیشههای بینالمللی دارند تا بتوانند سود تولید کنند.
تاریخچه فیلم
در اوایل دهه ۱۸۶۰ میلادی، با استفاده از وسایلی مانند زندهگرد و پراکسینوسکوپ، سازوکارهای تولید مصنوعی به وجود آمد و تصاویر دو بعدی متحرک به نمایش درآمدند. این ماشینها از انواع تکامل یافتهٔ ابزارهای سادهٔ اپتیکی مانند توریهای سحرآمیز بودند. این ابزار توان نمایش متوالی تصاویر با سرعتی را داشتند که در آن تصاویر به شکل متحرک به نظر میرسیدند. این پدیده، ماندگاری منظر نام گرفت. طبیعتاً، تصاویر میبایست بهطور دقیق طراحی میشدند تا اثر مورد نظر را داشته باشند، به همین منظور اصول زیربنایی خاصی بهعنوان بنیان ساخت فیلم انیمیشن در نظر گرفته شدند.
با پیشرفت فیلم سلولوئید به منظور عکاسی ثابت، امکان گرفتن عکس از اشیاء متحرکی که در حال حرکت بودند نیز ممکن شد. در مراحل اولیه فناوری گاهی لازم بود که شخص بیننده برای مشاهده تصاویر، در داخل دستگاه مخصوصی نگاه کند. در دهه ۱۸۸۰ میلادی، با ساخته شدن دوربین تصاویر متحرک، گرفتن تصاویر تکی و ضبط آنها بر روی یک حلقه ممکن شد که به سرعت به اختراع پروژکتور تصویر متحرک انجامید. این دستگاه نور را از فیلم پردازش و چاپ شده میگذراند و با کمک بزرگنمائی اپتیکی «تصاویر در حال حرکت» را بر روی پردهای (معمولاً نقرهای رنگ) نمایش میداد. این حلقههای فیلمهای نمایش داده شده به نام «تصاویر متحرک» معروف شدند. نخستین فیلمهای تصاویر متحرک، حالت صحنه ایستا داشتند و در آنها یک حادثه یا عمل، بدون هیچگونه ویرایش کردن یا دیگر تکنیکهای سینمایی، به نمایش درمیآمدند.
تصاویر متحرک تا پایان سدهٔ ۱۹ میلادی، تنها بهعنوان هنر دیداری به حساب میآمدند. اما ابتکار فیلمهای صامت ذهنیت مردم را نیز در اختیار گرفته بود. در آغاز سدهٔ ۲۰ میلادی، رفته رفته ساختار داستانی فیلمها شکل گرفت. در این دوره فیلمهایی به صورت صحنهٔ دنبالهدار ساخته شدند که در مجموع یک داستان را نقل میکردند. سپس این صحنهها جای خود را به صحنههای چندگانه از زوایا و ابعاد متفاوت دادند. تکنیکهای دیگر مانند حرکت دوربین نیز بهعنوان راههای اثرگذار در بیان داستان فیلم به کار گرفته شدند. صاحبان سالنهای تئاتر نیز به جای اینکه تماشاگران را در سکوت نگاه دارند، با در اختیار گرفتن یک پیانیست یا نوازندهٔ ارگ یا یک ارکستر کامل، به نواختن موسیقی، متناسب با فضای هر صحنه فیلم اقدام مینمودند. در آغاز دههٔ ۱۹۲۰ میلادی، همراه بیشتر فیلمها، فهرست موسیقیهای فیلم هم عرضه میشدند. در محصولات شاخص، این موسیقیها با فیلم عرضه میگردید.
رشد صنعت سینما در اروپا با بروز جنگ جهانی اول متوقف گردید و این در حالی بود که صنعت فیلم در ایالات متحده با ظهور هالیوود به شکوفایی رسید. بههرحال در دهه ۱۹۲۰ میلادی، فیلمسازان اروپائی مانند سرگئی آینشتاین و فردریش ویلهلم مارنائو به همراهی مبتکر آمریکایی دی. دبلیو. گریفیت و دیگران، به ارتقاء سطح این رسانه پرداختند. در دههٔ ۱۹۲۰ میلادی، فناوریهای نو، الصاق حاشیهٔ صوتی گفتار، موسیقی و افکتهای صوتی متناسب با نوع صحنه به فیلم را ممکن ساختند. این فیلمهای صوتدار در آغاز با نام «تصاویر با صدا» یا «تاکیز» شناخته میشدند.
پیشرفت مهم بعدی در صنعت سینما، معرفی رنگ بود. اگرچه اضافه شدن صدا، به سرعت گسترش یافت اما رنگ به تدریج مورد استفاده قرار گرفت. بیشتر مردم رنگی بودن فیلم برایشان مهم نبود. اما همچنانکه روشهای پردازش رنگ بهبود مییافت و در مقایسه با فیلمهای سیاه و سفید قابل رقابتتر میگشتند، فیلمهای رنگی بیشتر و بیشتر تولید میشدند. این زمان هنگام پایان جنگ جهانی دوم بود. فیلم سازان آمریکایی رنگ را بهعنوان عنصر اصلی جذب مخاطب تشخیص دادند و از آن در رقابت با تلویزیون (که تا اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی به صورت رسانهای سیاه و سفید باقیمانده بود) مورد استفاده قرار داد. در پایان دهه ۱۹۶۰ میلادی، رنگ بهعنوان شیوه عادی کار فیلمسازان مطرح شد.
دهههای ۱۹۵۰، ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی شاهد تغییرات در روش تولید و سبک فیلم بودند. هالیوود جدید، موج جدید فرانسوی و ارتقاء فیلمهای فیلمسازان تحصیلکرده و مستقل؛ همه و همه از دگرگونیهایی بودند که فیلم، آنها را در نیمه دوم سده ۲۰ میلادی تجربه نمود.
در پایان سده ۲۰ و در آستانه ورود به سده ۲۱ میلادی، فناوری دیجیتال و استفاده از رایانهها، انقلابی در روش تهیه، پخش و نمایش فیلم پدیدآورد. استفاده از رایانهها برای ساختن جلوههای ویژه، پویانماییهای پیچیده و ضبط و پخش صدا نزدیک به واقعیت صحنه، دگرگونیهای فراوانی را سبب شد.
در آغاز دهه ۲۱ میلادی تلاشهایی برای تلفیق فیلم و واقعیت مجازی در جریان است. صنعت فیلمسازی در ایران بیش از صد سال است که راه اندازی شدهاست.
مراحل فیلمسازی
تعداد و نوع کارکنان لازم جهت تهیه فیلم بستگی به ماهیت آن دارد. بسیاری از فیلمهای حادثهای هالیوود نیاز به صحنه سازیهای کامپیوتری (سی.جی. آی) دارند که توسط یک دوجین عوامل قالبهای سه بعدی، انیمیشن کارها، روتوسکپی کارها و سازندگان تدارک میگردند. بههرحال، یک فیلم کم خرج مستقل توسط عوامل اصلی که معمولاً دستمزد کمی هم دارند قابل ساخت است. کار فیلمسازی در تمام نقاط دنیا با استفاده از فناوریها، سبکهای بازی و اقسام آن در حال انجام است. بودجه برخی از این فیلمها بسیار زیاد و در حد تعهد دولتی است مانند نمونههایی در چین و در مقابل برخی دیگر در حد فیلمسازی در سیستم استودیوی آمریکا هزینهبر هستند.
مراحل مرسوم فیلمسازی در ایران شامل پنج مرحله اساسی است:
-فیلمنامهنویسی
-پیش تولید
-تولید
-پس تولید
-توزیع (اکران)
مدت زمان لازم برای این مراحل معمولاً سه سال است. سال اول صرف مرحله «ارتقاء» است. در سال دوم مراحل «قبل از تولید» و «تولید» به انجام میرسند. سال سوم نیز به مراحل «بعد از تولید» و «توزیع» اختصاص مییابد.
ریتم؛
«یادم رفت» قطعهای از رضا صادقی خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۹
ریتم؛
«بنی آدم» قطعهای از علیرضا قربانی به آهنگسازی پژمان تدین و متکی بر شعری از گلستان سعدی در باب سیرت پادشاهان است. علیرضا قربانی این شعر بین المللی را با همراهی خوانندگان از سراسر جهان اجرا کرده است. این اجرا را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۹
ریتم؛
«دود عود» نام آلبومی است در دستگاه نوا با صدای محمدرضا شجریان، آهنگسازی پرویز مشکاتیان، تنظیم کامبیز روشنروان و اجرای ارکستر سمفونیک تهران که در سال 1366 اجرا و سال 1368 منتشر شد. تصنیف دود که یکی از قطعات این آلبوم بود، متکی از یکی از غزالیات دیوان شمس مولانا است. اشکان کمانگری این قطعه را به یاد استاد شجریان باز اجرا کرده که در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۹
ریتم؛
«وایسا بگم» قطعهای از عماد طالب زاده خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۸
ریتم؛
«زندگی جونم» یکی از قطعات علیرضا طلیسچی خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۸
ریتم؛
«نوروز» قطعهای است که پرواز همای خواننده موسیقی سنتی ایران با تکیه بر یکی از غزلیات حافظ خوانده است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۷
ریتم؛
«دیار عاشقیهایم» یکی از قطعات همایون شجریان است. این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۷
ریتم؛
«مسافرخونه» یکی از قطعات احسان خواجه امیری خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۷
ریتم؛
«فانوس صحرایی» قطعهای از علی قمصری آهنگساز و نوازنده تار است. این همنوازی تار، کوزه، دمام و دهل را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۶
ریتم؛
«ازت ممنونم» قطعهای از کامران تفتی بازیگر و خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۶
ریتم؛
«عید اومده دوباره» قطعهای است که ایرج خواجه امیری با تکیه بر شعری از شیدا خوانده است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۶
ریتم؛
«از یاد من» قطعهای از علیرضا پور استاد است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۵
ریتم؛
«شایعه» قطعهای از حامد همایون خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۵
ریتم؛
«گریه لیلی» بازخوانی اجرای استاد ملک، از امیر فیروزبخت با اجرای امیر فیروزبخت (ویولن) و سعید رودباری (تمبک) است. اجرای این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۵
ریتم؛
«زده بارون» قطعهای از مسعود صادقلو است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
ریتم؛
«حسرت» قطعهای از فریدون آسرایی خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
ریتم؛
«ژلوفن» قطعهای از زانیار خسروی خواننده موسیقی پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
ریتم؛
«دریا» قطعهای از محسن ابراهیم زاده خواننده پاپ است. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۳
ریتم؛
«آفتاب نیمه شب» قطعهای از اشکان کمانگری با آهنگسازی حسین بهروزی نیا و متکی بر شعری از عباس سجادی است. حسين بهروزى نيا (بربط)، حميد بهروزى نيا (تار)، كريم قربانى (ويولنسل)، على جعفرى پويان (ويولون)، سهراب برهمندى (آلتو)، كامران منتظرى (سازهاى كوبهاى) نوازندگان این قطعه هستند. موزیک ویدیو این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۶۵۸۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۳
سکانس طلایی؛
فیلم سینمایی «دمرل» به کارگردانی به کارگردانی یداله صمدی و نویسندگی یدالله صمدی، رضا کیانیان، مجتبی اقدامی، مهدی سجادهچی، محمدباقر جعفری زاد محصول سال 1372 است. داستان «دمرل» برگرفته از داستان «دلی دومرول» در کتاب دده قورقود، کتاب ادبیات مشترک مردمان ترک زبان آذربایجانی، ترکمن، ترکیه و... است. دومرول جوان زورمندی است که پس از هماوردی با پهلوانان بسیار به عنوان پهلوان پهلوانان برگزیده میشود... . علیرضا لرستانی، ماندانا نبیزاده، محمد برسوزیان، خسرو دستگیر، عباس امیری، ولیالله مؤمنی، مهری مهرنیا، اکبر دودکار، ناصر لقایی، پرویز کلیور، جمال ذوالقدر، فرهاد خانمحمدی، فرهاد قائمیان، علیمحمد برجی، اصغر رحمانی، ایرج خدری، صدیف آرمیده، مسعود ولدبیگی و پیام صابری در این فیلم مقابل دوربین مهرداد فخیمی بازی کردند. حسن زندباف موسیقی متن این فیلم را ساخت و حسین زندباف این اثر را تدوین کرد. سکانسهایی از این فیلم سینمایی را در تابناک تماشا میکنید.
کد خبر: ۱۰۶۵۱۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۳