کلیات
فیلم در لغت به معنیِ «نوارِ نازک» از امولسیون فتوشیمیایی بر روی نوار سلولوئیدی گفته می شد و چون برای اولین بار، تصاویر متحرک، روی فیلم عکاسی ثبت میشد و به این وسیله، نمایش داده میشدند، این نام روی تصاویر متحرک ماند؛ البته امروز خود کلمه «فیلم» بهطور تخصصی فقط به تصاویر متحرک گفته میشود که در سینما نمایش داده میشوند، فیلمهایی که پس از پایان اکرانشان در سینما، از تلویزیون پخش شود را «فیلم سینمایی» میگویند و اگر از ابتدا فیلمی را مختص تلویزیون بسازند و ربطی به سینما نداشته باشد، به آن «فیلم تلویزیونی» میگویند. همچنین فیلمهایی که به صورت چند سری (اپیزود) یا قسمت باشد به آنها سریال میگویند. در نتیجه فیلمها به سه دسته شامل: فیلم سینمایی، فیلم تلویزیونی و سریال دستهبندی میشوند.
ریشه این نام در این واقعیت است که فیلم عکاسی بهطور تاریخی عنصر اساسی رسانه ضبط و پخش تصاویر متحرک به حساب میآمده. تولید فیلمها از طریق ضبط تصویر مردم و اشیاء واقعی با دوربین یا به وجود آوردن آنها از طریق تکنیکهای انیمیشن یا جلوههای ویژه است. فیلمها از مجموعهای از قابهای انفرادی تشکیل شدهاند که زمانی که به سرعت و پشت سرهم نمایش داده میشوند، توهم حرکت را در بیننده بهوجود میآورند. بر اثر پدیدهای به نام تداوم دید که بر اثر آن یک منظره برای کسری از ثانیه پس از از بین رفتن آن در حافظه میماند، چشمکهای بین تصاویر، قابل رویت نیستند. همچنین عامل ارتباط عامل دیگری است که باعث مشاهده تصاویر متحرک میگردد. این اثر روانی به نام حرکت بتا معروف است.
از نظر بیشتر کارشناسان، فیلم از انواع مهم هنر بهشمار میآید. فیلمها قابلیت سرگرم کردن، آموزش، روشنگری و الهام بخشیدن به بیننده را دارند. عوامل دیداری سینما، نیاز به هیچ نوع ترجمهای ندارد و قدرت ارتباطات جهانی را به یک محصول تصویر متحرک میبخشند. هر فیلم قابلیت جذب مخاطبان جهانی را دارد بهخصوص اگر از تکنیکهای دوبله یا زیرنویس که گفتار را ترجمه میسازد، بهره جسته باشد. فیلمها همچنین محصولاتی هستند که توسط فرهنگهای مشخص تولید شده و آن فرهنگها را منعکس کرده و همچنین از آنها تأثیر میپذیرد. صنعت فیلم بیش از یک سده است که در حال بینالمللی شدن است. یکی از واقعیتهای جهانی سازی این است که استودیوهای بزرگ هالیوودی صاحب سینماهای زیادی در کشورهای دیگر هستند بنابراین میتوانند از فروش گیشههای بینالمللی خود به صورت مستقیم درآمد به دست بیاورند. آن نوع فیلمهای گرانقیمت پرفروشی که هالیودد امروزه تمایل به ساخت آن دارد نمیتوانند تنها از راه فروش در بازارهای داخلی هزینههای تولید خودشان را برگردانند آنها نیاز به فروش در گیشههای بینالمللی دارند تا بتوانند سود تولید کنند.
تاریخچه فیلم
در اوایل دهه ۱۸۶۰ میلادی، با استفاده از وسایلی مانند زندهگرد و پراکسینوسکوپ، سازوکارهای تولید مصنوعی به وجود آمد و تصاویر دو بعدی متحرک به نمایش درآمدند. این ماشینها از انواع تکامل یافتهٔ ابزارهای سادهٔ اپتیکی مانند توریهای سحرآمیز بودند. این ابزار توان نمایش متوالی تصاویر با سرعتی را داشتند که در آن تصاویر به شکل متحرک به نظر میرسیدند. این پدیده، ماندگاری منظر نام گرفت. طبیعتاً، تصاویر میبایست بهطور دقیق طراحی میشدند تا اثر مورد نظر را داشته باشند، به همین منظور اصول زیربنایی خاصی بهعنوان بنیان ساخت فیلم انیمیشن در نظر گرفته شدند.
با پیشرفت فیلم سلولوئید به منظور عکاسی ثابت، امکان گرفتن عکس از اشیاء متحرکی که در حال حرکت بودند نیز ممکن شد. در مراحل اولیه فناوری گاهی لازم بود که شخص بیننده برای مشاهده تصاویر، در داخل دستگاه مخصوصی نگاه کند. در دهه ۱۸۸۰ میلادی، با ساخته شدن دوربین تصاویر متحرک، گرفتن تصاویر تکی و ضبط آنها بر روی یک حلقه ممکن شد که به سرعت به اختراع پروژکتور تصویر متحرک انجامید. این دستگاه نور را از فیلم پردازش و چاپ شده میگذراند و با کمک بزرگنمائی اپتیکی «تصاویر در حال حرکت» را بر روی پردهای (معمولاً نقرهای رنگ) نمایش میداد. این حلقههای فیلمهای نمایش داده شده به نام «تصاویر متحرک» معروف شدند. نخستین فیلمهای تصاویر متحرک، حالت صحنه ایستا داشتند و در آنها یک حادثه یا عمل، بدون هیچگونه ویرایش کردن یا دیگر تکنیکهای سینمایی، به نمایش درمیآمدند.
تصاویر متحرک تا پایان سدهٔ ۱۹ میلادی، تنها بهعنوان هنر دیداری به حساب میآمدند. اما ابتکار فیلمهای صامت ذهنیت مردم را نیز در اختیار گرفته بود. در آغاز سدهٔ ۲۰ میلادی، رفته رفته ساختار داستانی فیلمها شکل گرفت. در این دوره فیلمهایی به صورت صحنهٔ دنبالهدار ساخته شدند که در مجموع یک داستان را نقل میکردند. سپس این صحنهها جای خود را به صحنههای چندگانه از زوایا و ابعاد متفاوت دادند. تکنیکهای دیگر مانند حرکت دوربین نیز بهعنوان راههای اثرگذار در بیان داستان فیلم به کار گرفته شدند. صاحبان سالنهای تئاتر نیز به جای اینکه تماشاگران را در سکوت نگاه دارند، با در اختیار گرفتن یک پیانیست یا نوازندهٔ ارگ یا یک ارکستر کامل، به نواختن موسیقی، متناسب با فضای هر صحنه فیلم اقدام مینمودند. در آغاز دههٔ ۱۹۲۰ میلادی، همراه بیشتر فیلمها، فهرست موسیقیهای فیلم هم عرضه میشدند. در محصولات شاخص، این موسیقیها با فیلم عرضه میگردید.
رشد صنعت سینما در اروپا با بروز جنگ جهانی اول متوقف گردید و این در حالی بود که صنعت فیلم در ایالات متحده با ظهور هالیوود به شکوفایی رسید. بههرحال در دهه ۱۹۲۰ میلادی، فیلمسازان اروپائی مانند سرگئی آینشتاین و فردریش ویلهلم مارنائو به همراهی مبتکر آمریکایی دی. دبلیو. گریفیت و دیگران، به ارتقاء سطح این رسانه پرداختند. در دههٔ ۱۹۲۰ میلادی، فناوریهای نو، الصاق حاشیهٔ صوتی گفتار، موسیقی و افکتهای صوتی متناسب با نوع صحنه به فیلم را ممکن ساختند. این فیلمهای صوتدار در آغاز با نام «تصاویر با صدا» یا «تاکیز» شناخته میشدند.
پیشرفت مهم بعدی در صنعت سینما، معرفی رنگ بود. اگرچه اضافه شدن صدا، به سرعت گسترش یافت اما رنگ به تدریج مورد استفاده قرار گرفت. بیشتر مردم رنگی بودن فیلم برایشان مهم نبود. اما همچنانکه روشهای پردازش رنگ بهبود مییافت و در مقایسه با فیلمهای سیاه و سفید قابل رقابتتر میگشتند، فیلمهای رنگی بیشتر و بیشتر تولید میشدند. این زمان هنگام پایان جنگ جهانی دوم بود. فیلم سازان آمریکایی رنگ را بهعنوان عنصر اصلی جذب مخاطب تشخیص دادند و از آن در رقابت با تلویزیون (که تا اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی به صورت رسانهای سیاه و سفید باقیمانده بود) مورد استفاده قرار داد. در پایان دهه ۱۹۶۰ میلادی، رنگ بهعنوان شیوه عادی کار فیلمسازان مطرح شد.
دهههای ۱۹۵۰، ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی شاهد تغییرات در روش تولید و سبک فیلم بودند. هالیوود جدید، موج جدید فرانسوی و ارتقاء فیلمهای فیلمسازان تحصیلکرده و مستقل؛ همه و همه از دگرگونیهایی بودند که فیلم، آنها را در نیمه دوم سده ۲۰ میلادی تجربه نمود.
در پایان سده ۲۰ و در آستانه ورود به سده ۲۱ میلادی، فناوری دیجیتال و استفاده از رایانهها، انقلابی در روش تهیه، پخش و نمایش فیلم پدیدآورد. استفاده از رایانهها برای ساختن جلوههای ویژه، پویانماییهای پیچیده و ضبط و پخش صدا نزدیک به واقعیت صحنه، دگرگونیهای فراوانی را سبب شد.
در آغاز دهه ۲۱ میلادی تلاشهایی برای تلفیق فیلم و واقعیت مجازی در جریان است. صنعت فیلمسازی در ایران بیش از صد سال است که راه اندازی شدهاست.
مراحل فیلمسازی
تعداد و نوع کارکنان لازم جهت تهیه فیلم بستگی به ماهیت آن دارد. بسیاری از فیلمهای حادثهای هالیوود نیاز به صحنه سازیهای کامپیوتری (سی.جی. آی) دارند که توسط یک دوجین عوامل قالبهای سه بعدی، انیمیشن کارها، روتوسکپی کارها و سازندگان تدارک میگردند. بههرحال، یک فیلم کم خرج مستقل توسط عوامل اصلی که معمولاً دستمزد کمی هم دارند قابل ساخت است. کار فیلمسازی در تمام نقاط دنیا با استفاده از فناوریها، سبکهای بازی و اقسام آن در حال انجام است. بودجه برخی از این فیلمها بسیار زیاد و در حد تعهد دولتی است مانند نمونههایی در چین و در مقابل برخی دیگر در حد فیلمسازی در سیستم استودیوی آمریکا هزینهبر هستند.
مراحل مرسوم فیلمسازی در ایران شامل پنج مرحله اساسی است:
-فیلمنامهنویسی
-پیش تولید
-تولید
-پس تولید
-توزیع (اکران)
مدت زمان لازم برای این مراحل معمولاً سه سال است. سال اول صرف مرحله «ارتقاء» است. در سال دوم مراحل «قبل از تولید» و «تولید» به انجام میرسند. سال سوم نیز به مراحل «بعد از تولید» و «توزیع» اختصاص مییابد.
ریتم؛
«آیا تا به حال باران را دیدهای؟ / Have You Ever Seen The Rain» قطعهای است که هارپرلی نوازنده هارمونیکا اجرا کرده است. این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۸۸۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۰
ریتم؛
«بابلینگ بروک / The babbling Brook» قطعهای است که ایتین دلاوو با ساز زیتر اجرا کرده است. این قطعه موسیقی را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۸۸۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۹
ریتم؛
«پلکانی به بهشت / Stairway to Heaven» قطعهای است که مایکل لوکارلی نوازنده گیتار کلاسیک اجرا کرده است. اجرای این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۸۸۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۷
ریتم؛
«آلگرو / Allegretto» از اصطلاحات موسیقی مربوط به تُندا (سرعت موسیقی) بهمعنای تُند، دوان، شاد، بانشاط و زنده است. ریشه این کلمه در زبان ایتالیایی بهمعنای خوشحال و شاد است. در موسیقی، «آلگرو» نشاندهنده موومان و حرکتی تند و جاندار و بانشاط است، اما به تندیِ «پِرستو» نیست. بنامین گدار آهنگساز و ویولونیست فرانسوی قطعهای با همین نام دارد. «ایون بوگدان اشتفانسکو / Ion Bogdan Stefanescu» نوازنده رومانیایی با همراهی پیانو این قطعه را اجرا کرده که در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۸۸۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۶
ریتم؛
«مرثیه شوستاکوویچ / Elégie de Chostakovitch» قطعهای است که گروه چهار نوازی دنل بر اساس آثار دیمیتری شوستاکوویچ با یک ویولنسل و سه ویولن اجرا میکند. این کوارتت زهی را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۸۷۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۴
ریتم؛
«پاندول / Pendulum» قطعهای از واهاگنی آهنگساز و نوازنده گیتار فلامینکو است. این قطعه کوتاه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۷۴۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۳
ریتم؛
یک دوئت ساز بادی فاگوت به نوازندگی مارسئو لوفور و پیانو به نوازندگی تئو فوچنر را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۷۴۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۲
ریتم؛
یک سولو (تک نوازی) گیتار فلامینکو دیگر را با اجرای کای نارزو نوازنده مطرح گیتار را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۷۴۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۰
ریتم؛
یک سولو (تک نوازی) گیتار فلامینکو را با اجرای کای نارزو نوازنده مطرح گیتار را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۷۴۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۰۸
ریتم؛
«شبنم صبحگاهی ماه می / May Morning Dew» قطعهای است که الکساندر آنیستراتو نوازنده ساز بگ پایپ اجرا کرده است. این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۷۴۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۰۶
ریتم؛
بگ پایپ یک ساز سنتی شبیه به نی انبان است که پیش از این قطعاتی از اجرای آن را در تابناک شنیده اید. اکنون یک سولو یا تک نوازی بگ پایپ که توسط الکساندر آنیستراتو در مونیخ اجرا شده را در تابناک می بینید و می شنوید
کد خبر: ۱۰۵۵۹۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۳۱
ریتم؛
«شیر امشب میخوابد / The Lion Sleeps Tonight» قطعهای از «هارپرولی / harproli» نوازنده ساز دهنی (هارمونیکا) است. اجرای این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۵۹۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۳۰
ریتم؛
«سه قطعه برای سازهای کوبهای/ Three Percussion Pieces» مشتمل بر «والس برای پرکاشن / Waltz for Percussion»، «مارش برای سی نوازنده پرکاشن / March for 30 Percussion Instruments» و «قطعه شماره 14 برای پرکاشن / Percussion Op. 14» از آثار جوانا بایر که توسط انستیتو پرکاشن اجرا شده را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۵۹۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۹
ریتم؛
«یک بار دیگر امتحان کردن / One More Try» یکی از قطعاتی است که «جوزس کورایتیس / Juozas Kuraitis» نوازنده ساکسیفون با این ساز کاور کرده است. این اجرا را اکنون در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۵۹۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۷
ریتم؛
«اوه، عشق من / Oh My Love» قطعهای که مایکل لوکارلی نوازنده گیتار کلاسیک با این ساز بازاجرا نموده است. اجرای این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۵۹۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۶
ریتم؛
«پرفورمنسهای گایتا گالگا / performs Gaita Gallega» یکی از اجراهایی است که الكساندر آيستراتوف نوازنده «بگ پایپ / bagpipes» در گالیسیا داشته است. اجرای این قطعه را در تابناک میبینید و مینویسید.
کد خبر: ۱۰۵۵۹۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۵
ریتم؛
«جدایی / Separation» قطعهای است که ایتین دلاوو با ساز «زیتر / Zither» اجرا کرده است. این قطعه را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۵۹۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۴
ششمین روز سیوهشتمین جشنواره جهانی فجر
ششمین روز سیوهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر با نمایش شماری از فیلم ها و برگزاری تعدادی از کارگاهها به سرانجام رسید.
کد خبر: ۱۰۵۵۴۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۰
ریتم؛
«راندو / Rondo» قطعهای از مایکل لوکارلی آهنگساز و نوازنده گیتار کلاسیک است. اجرای این قطعه موسیقی را در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۳۷۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۳
ریتم؛
«والس رمانتیک / Valse romantique» قطعهای از کلود-آشیل دبوسی آهنگساز فرانسوی است. آلن پلان پیانیست کلاسیک فرانسوی این قطعه را اجرا کرده در تابناک میبینید و میشنوید.
کد خبر: ۱۰۵۳۷۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۲