در مورد اربعین در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
بیستم ماه صفر، چهل روز پس از شهادت امام حسین علیه السلام و یاران با وفای آن حضرت، در تاریخ به «اربعین» حسینی مشهور شده است.
اربعین و قداست آن
اربعین واژهای است عربی که در متون دینی ما زیاد به آن توجه شده است. به گونهای که این کلمه از قداست خاصی برخوردار است. آیت الله جوادی آملی در این باره گفته: در رقم اربعین، خصوصیتی وجود دارد که در سایر ارقام، آن خصوصیت وجود ندارد. غالب انبیا در سن چهل سالگی به مقام رسالت رسیدهاند. مدت مناجات حضرت موسی علیهالسلام در کوه طور چهل شب بود: «و واعدنا موسی اربعین لیله»، گفتهاند در نماز شب ۴۰ مومن را دعا کنید... برای حسین بن علی علیهالسلام آسمان و زمین چهل روز گریستند.
روز اربعین در روایات
در برخی از روایات به بزرگداشت این روز، اشاره شده است. در حدیثی از امام حسن عسکری علیه السلام زیارت اربعین به عنوان یکی از نشانههای مومن شمرده شده است. در این حدیث آمده که علایم مومن پنج چیز است:
۱- پنجاه و یک رکعت نماز در هر شبانه روز (۱۷ رکعت واجب، بقیه مستحب)
۲- انگشتر به دست راست کردن
۳- پیشانی به خاک مالیدن
۴- بلند گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» در نماز
۵- زیارت اربعین
در این زیارت که متن آن را شیخ طوسی به نقل از امام صادق علیه السلام آورده است، جملات بسیار ارزندهای آمده است. در بخشی از این زیارت، هدف از قیام امام حسین علیه السلام، همان هدف نبی اکرم صلوات الله علیه معرفی شده است. «و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلالة»؛ امام حسین علیه السلام جان خویش را فدا کرد تا بندگان را از جهالت و سرگردانی گمراهی نجات دهد.
آیت الله جوادی آملی مینویسد: این کلمه «لیستنقذ عبادک» معنایش این است که همه کارهای حسین بن علی علیه السلام برای آن بود که هدف رسول گرامی صلوات الله علیه عمل شود. یعنی آگاه کردن مردم به تکالیف، سپس عمل کردن به آن.
رویدادهای روز اربعین
از رویدادهای مهم اربعین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- روز مراجعت اسرای کربلا از شام به مدینه.
۲- روزی که جابر بن عبدالله انصاری به زیارت قبر امام حسین علیه السلام مشرف شد.
اقوال در مراجعت اسراء به کربلا
اما در اینکه در این روز اسرای کربلا از شام به کربلا رسیده باشند، تردیدی جدی وجود دارد:
۱) شیخ مفید در «مسار الشیعه» آورده است: روز اربعین روزی است که اهل بیت امام حسین علیه السلام از شام به سوی مدینه مراجعت کردند و نیز روزی است که جابر بن عبد الله انصاری برای زیارت امام حسین علیه السلام وارد کربلا شد.
شیخ طوسی در مصباح المتهجد و ابن اعثم در الفتوح نیز همین مطلب را ذکر کردهاند. میرزا حسین نوری مینویسد: از عبارت شیخ مفید، استفاده میشود که روز اربعین روزی است که اسرا از شام به مقصد مدینه خارج شدند نه آنکه در آن روز به مدینه رسیدند.
۲) در این میان سید بن طاووس در «لهوف» اربعین را روز بازگشت اسرا از شام به کربلا ذکر کرده است. ایشان مینویسد: وقتی اسرای کربلا از شام به طرف عراق برگشتند، به راهنمای کاروان گفتند: ما را به کربلا ببر؛ بنابراین آنها به محل شهادت امام حسین علیه السلام آمدند. سپس در آنجا به اقامه عزا و گریه و زاری پرداختند.
ابن نما حلی نیز روز اربعین را روز بازگشت اسرا از شام به کربلا و ملاقات آنها با جابر و عدهای از بنی هاشم ذکر کرده است.
بسیاری از بزرگان از جمله نوری، شهید مطهری، رسول جعفریان، مرحوم آیتی و... این روایت سید بن طاووس را (که البته بدون ذکر سند است) نپذیرفتهاند و به نقد آن پرداخته اند. میرزا حسین نوری ازجمله مهمترین کسانی است که پس از نقل قول سید بن طاووس به نقد آن پرداخته است.
منبع و ماخذ دیگری که در این باره به بحث و استدلال پرداخته کتاب: «تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا علیه السلام» تالیف آیت الله قاضی طباطبایی است. وی برخلاف نظر علامه نوری، معتقد است که اولین اربعین، در ۲۰ ماه صفر سال ۶۱ هجری بوده است و سعی دارد با رد دلائل علامه نوری این مطلب را به اثبات برساند.
باید به این نکته توجه داشت که قاضی طباطبایی کتاب لهوف را از معتبرترین مقاتل میداند و در این خصوص، بحثهای زیادی مطرح کرده است. اما با توجه به اینکه علامه نوری از کتاب دیگر سید بن طاووس یعنی «اقبال» به نقد لهوف پرداخته، لذا قول و استدلال ایشان (علامه نوری) در این باره صحیحتر به نظر میرسد.
رسول جعفریان در این خصوص مینویسد: شهید محراب مرحوم حاج سید محمد علی قاضی طباطبایی کتابی مفصل در باره اربعین نوشت...، هدف ایشان در این کتاب این بود که ثابت کند: آمدن اسرا از شام به کربلا در نخستین اربعین، بعید نیست...، اما به نظر میرسد در اثبات نکته مورد نظر، با همه زحمتی که مولف محترم کشیده، چندان موفق نبوده است... چرا که به فرض که طی این مسیر برای یک کاروان در زمان کوتاهی با آن همه زن و بچه ممکن باشد، باید توجه داشت که اصل این خبر در منابع تاریخی از قرن هفتم به آن سوی تجاوز نمیکند. علاوه بر این علمای بزرگ شیعه و سنی به آن اشاره نکردهاند.
۳) شیخ مفید در ارشاد، ابو مخنف در مقتل الحسین، بلاذری در انساب الاشراف، دینوری در اخبار الطوال و ابن سعد در الطبقات الکبری اشارهای به بازگشت اسرا به کربلا نکردهاند بلکه برعکس تصریح کرده اند و نوشته اند روز اربعین روزی است که اهل بیت امام حسین علیه السلام وارد مدینه شده یا از شام خارج شدهاند.
محمد ابراهیم آیتی و شهید مطهری (ره) نیز آمدن اسرای کربلا را در روز اربعین به کربلا انکار کردهاند. شهید مطهری (ره) در این رابطه مینویسد: آمدن اسرای کربلا در اربعین به کربلا جز در لهوف که آن هم نویسندهاش در کتابهای دیگرش آن را تکذیب کرده و لااقل تایید نکرده، در هیچ کتاب دیگری چنین چیزی نیست و هیچ دلیل عقلی هم این را تایید نمیکند.
شیخ عباس قمی هم داستان امدن اسرای کربلا را در اربعین از شام به کربلا، بسیار بعید میداند.
زیارت جابر بن عبدالله انصاری
اما در خصوص ورود جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین سال ۶۱ هجری به کربلا، به نظر میرسد بین منابع تاریخی چندان اختلافی نباشد.
شیخ طوسی مینویسد: «روز اربعین روزی است که جابر بن عبدالله انصاری صحابی رسول خدا صلوات الله علیه از مدینه برای زیارت قبر امام حسین علیه السلام به کربلا امد و او اولین زائری بود که قبر شریف ان حضرت را زیارت کرد. در این روز زیارت امام حسین علیه السلام مستحب است و زیارت اربعین همین است.»
تاریخچه زیارت اربعین
مرحوم آیتی مینویسد: ظاهر عبارت شیخ طوسی ان است که جابر از مدینه به منظور زیارت حرکت کرده بود و در روز بیستم ماه صفر وارد کربلا شد. نه آنکه رسیدن او به کربلا (به طور تصادفی) بعد از چهل روز از شهادت امام علیه السلام، روی داده باشد و بعید نیست که همینگونه باشد چرا که بعد از رسیدن اهل بیت علیهم السلام به کوفه ابن زیاد، عبدالملک بن الحارث السلمی را از عراق به حجاز فرستاد، تا عمرو بن سعید بن عاص اموی، والی مدینه را از شهادت امام و یاران وی اگاه سازد. عبدالملک بیدرنگ به مدینه رفت و خبر شهادت امام را رسما به والی مدینه ابلاغ کرد. در این صورت ممکن است که جابر بن عبد الله انصاری با خبر یافتن از فاجعه شهادت امام علیه السلام و بنی هاشم، از مدینه حرکت کرده باشد. جابر در بیستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهادت امام وارد کربلا شد و سنت زیارت امام (در اربعین) به دست او تاسیس گردید.
عطیه و شخصیت او
فردی که در این روز به همراه جابر در این روز به کربلا آمده «عطیه بن سعد عوفی کوفی» است. عطیه شخصیتی است که امام علی علیه السلام این نام را برای او برگزیده است.
آیتی به نقل از طبری مینویسد: سعد بن جناده انصاری (پدر عطیه) در کوفه نزد علی علیه السلام آمد و گفت: ای امیر مومنان خدا به من پسری داده لطفا شما او را نامگذاری کنید. علی علیه السلام فرمود: «هذا عطیه الله» این پسر عطیه خداست. حضرت با بیان این جمله در واقع، او را نام گذاری کرد.
آیتی در معرفی عطیه مینویسد: «بسیار شده است که از روی نادانی و بیاطلاعی وی را غلام جابر گفتهاند. در حالی که او یکی از بزرگترین دانشمندان و مفسران اسلامی است. وی از بزرگان تابعین و از شاگردان عبدالله بن عباس میباشد. عطیه تفسیری در پنج مجلد بر قران مجید نوشته و از راویان حدیث محسوب میشود.»
روایت عطیه از روز اربعین
در کتاب «بشارة المصطفی» آمده است: عطیه عوفی میگوید: به همراه جابر بن عبد الله انصاری به منظور زیارت قبر امام حسین علیه السلام وارد کربلا شدیم. جابر نزدیک شریعه فرات رفت. غسل کرد و لباسهای نیکو پوشید... سپس به طرف قبر مطهر، حرکت کردیم. جابر هیچ قدمی را برنمیداشت، الا اینکه ذکر خدا میگفت، تا به نزدیک قبر رسیدیم. سپس به من گفت: مرا به قبر برسان. (برخی نقل کرده اند که جابر در این زمان تقریبا نابینا بوده است.) من دست او را روی قبر گذاشتم. جابر روی قبر افتاد و غش کرد. من مقداری آب روی صورتش پاشیدم. وقتی به هوش امد، سه بار گفت: یا حسین. سپس گفت:ای حسین چرا جواب مرا نمیدهی؟ بعد به خودش گفت: چگونه میتوانی جواب دهی در حالی که رگهای گلوی تو را بریدهاند و بین سر و بدنت جدایی افتاده است. شهادت میدهم که تو فرزند خاتم النبیین و سید المومنین... و پنجمین فرد از اصحاب کساء هستی... درود و سلام و رضوان الهی بر تو باد. سپس به اطراف قبر امام حسین علیه السلام حرکت کرد و گفت: «السلام علیکم ایتها الارواح التی حلت بفناء الحسین... اشهد انکم اقمتم الصلاة و اتیتم الزکاة و امرتم بالمعروف و نهیتم عن المنکر»
در مورد اربعین در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کد خبر: ۷۳۹۳۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۲۵
در حالی ایرلاینها، چارترکنندههای طرف قرارداد آنها و آژانسها برای بازه زمانی ۱۳ تا ۲۲ آبان موظف به فروش بلیت پروازهای اربعین طبق نرخ مصوب شدهاند، که برخی از این متولیان با نرخگذاریهای غیرمنطقی صندلی پرواز، دنبال خالی کردن جیب مردم هستند.
کد خبر: ۷۳۸۶۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۲۳
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه موضوعاتی همچون سبزپوشی حافظ به دور از هیجان ترامپی با حمایت فولاد و خودروسازان، کاهش بهای نفت سبک ایران در هفته منتهی به ۱۴مهرماه، عقب نشینی دلار در نبود صف و خلوت بودن صرافیها، کاهش قیمت انواع سکه، پیشبینی افزایش قیمت طلا در روزهای آینده، احتمال تعلیق دوباره پروازهای ایرانی به نجف، اقتصاد مقاومتی یک انتخاب نیست و زمان واریز هشتادمین یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی را در بر دارد.
کد خبر: ۷۳۸۶۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۲۳
دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی گفت: مسئولان فرودگاه نجف در اقدامی غیرمنطقی و سودجویانه، نرخ سوخت هواپیما در این فرودگاه را از ۹۸ سنت به یک دلار و ۲۴ سنت افزایش دادهاند، این اقدام موجب افزایش هزینه شرکتهای هواپیمایی خواهد شد.
کد خبر: ۷۳۸۴۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۲۲
مروری بر روزنامههای شنبه ۲۲ مهرماه؛
اظهارات روز گذشته ترامپ درباره برجام، پاسخهای رئیس جمهور روحانی و واکنشها و تحلیلهای مختلف درباره رفتارهای احتمالی آمریکا در قبال برجام و تحریم سپاه، چراغ سبز اصلاحطلبان به ائتلاف با اعتدالیون، خروج واشنگتن و تل آویو از یونسکو، آشتی ملی بین فتح و حماس، بازی آمریکا با تروریسم و ناگفتههای علی اکبر حیدری فرد از کهریزک و وقایع سال ۸۸ از محورهایی است که موضوع گفت وگو و گزارشهای خبری- تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
کد خبر: ۷۳۸۳۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۲۲
کد خبر: ۷۳۷۱۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۱۷
پیمانه اقتصادی؛
این پیمانه موضوعاتی همچون دیزلگیت، دو خودروساز آلمانی را مقابل هم قرار داد، ثبت بالاترین قیمت نفت برای ایران، سایه برجام زخمی بر بازار ارز، ارز باید تا پایان امسال تک نرخی شود، قیمت تسه به پایینترین رقم چهار ماه اخیر رسید، دنده عقب ۳۶۰ واحدی شاخص با فرمان خودروییها و پالایشیها، تأثیر تهدید ترامپ بر روابط بانکی، ترکیدگی پرتقال بهانهای برای واردات و افزایش 20 درصدی تولید سیگار را در بر دارد.
کد خبر: ۷۳۶۴۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۱۶
گمرک با ابلاغ بخشنامهای به گمرکات سراسر کشور، تمهیدات لازم را برای تسهیل، تسریع و جلوگیری از ازدحام در گمرکات مرزی خروجی در اربعین حسینی ابلاغ کرد.
کد خبر: ۷۳۵۷۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۱۳
در حالی که فروردین ۹۴، عباس آخوندی وعده داده بود زائران اربعین در سال ۹۵ با قطار به کربلا می روند، اما اکنون با نزدیک شدن به اربعین ۹۶، این وعده در دومین سال عملی نشدن خود قرار گرفت.
کد خبر: ۷۳۵۶۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۱۲
مدیر عامل اتحادیه شرکت های تعاونی مسافربری از افزایش قیمت بلیت اتوبوس در ایام اربعین به مقاصد شهرهای مرزی با کشور عراق خبر داد.
کد خبر: ۷۳۴۴۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۰۸
کد خبر: ۷۳۴۳۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۰۷
وقایع اتفاقیه؛
فیلم مستند اربعین به کارگردانی ناصر تقوایی کارگردان شناخته شده سینمای ایران، محصول سال 1349 سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران است. این انیمیشن که در بندر بوشهر توسط مهرداد فخیمی ثبت شده و توسط ناصر تقوایی تدوین شده است. سینه زنی هیئت عزاداران مسجد دهدشتی، سنج و دمام هیئت عزاداران مسجد بهبهانی و با نوحه خوانی بخشو کنار هم تدوین شئه و همزمان زندگی مردم بوشهر نیز به تصویر کشیده شده است. این فیلم مستند 21:18 بر روی نگاتیو 16 میلیمتری ثبت شده و در طول زمان کیفیت ثبت از دست رفته است. نسخه اصلی این مستند تاریخی را در «تابناک» میبینید.
کد خبر: ۷۳۳۴۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۰۴
وزارت راه و شهرسازی جدیدترین اقدامات صورت گرفته برای آمادهسازی زیرساختهای جادهای در سفرهای اربعین امسال را تشریح کرد.
کد خبر: ۷۳۲۸۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۷/۰۲
در جلسه مشترک انجمن شرکتهای هواپیمایی، سازمان هواپیمایی کشوری و شرکتهای هواپیمایی، مقرر شد در راستای جلوگیری از ایجاد بازار سیاه نرخ بلیت پروازهای اربعین ، قیمت بلیتها امسال نیز طبق روال هر سال تکلیفی و مشخص باشد.
کد خبر: ۷۲۹۱۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۲۰
کد خبر: ۷۲۱۶۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۵/۲۴
رئیس اداره گذرنامه و روادید وزارت امور خارجه با بیان اینکه امسال در ایام اربعین بیش از دو میلیون روادید برای زائران ایرانی صادر شد، گفت: این رقم نشاندهنده رشد ۲۲ درصدی تعداد زائران اربعین حسینی است.
کد خبر: ۶۴۳۳۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۰۴
جانشین ستاد اربعین ناجا اعلام کرد: افرادی که ویزای اربعین دریافت کرده و حداکثر تا ساعت 24 دوشنبه از کشور خارج شدهاند، میتوانند 20 روز از تاریخ ورود به کشور عراق، در این کشور بمانند.
کد خبر: ۶۴۳۰۳۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۰۳
کد خبر: ۶۴۲۴۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۰۱
کد خبر: ۶۴۲۴۷۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۰۱
کد خبر: ۶۴۲۴۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۹/۰۱