کلیات

روز هفتم ماه سپتامبر 2023 طی گزارشی اعلام کرد، چهار کشور آمریکا، هند، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در حال هماهنگی برای اعلام یک طرح زیرساختی مشترک در مقیاس وسیع از جمله توسعه شبکه ریلی هستند. دولت بایدن در نظر دارد، خاورمیانه را از راه مسیرهای ریلی و دریایی به هند متصل کند. گفته می شود دولت بایدن درصدد مقابله با طرح بزرگ منطقه اقتصادی چین به نام «‌ یک کمربند، یک جاده »‌ است.

دولت بایدن، فعالانه میانجیگری برای عادی سازی روابط دیپلماتیک میان اسراییل و عربستان سعودی را دنبال می‌کند؛ هر چند موانع زیادی در عادی سازی روابط دیپماتیک اسراییل و عربستان سعودی دیده می‌شود، امکان دارد که پس از عادی سازی روابط بین دو کشور، اسراییل نیز در طرح احداث زیرساخت‌ها شرکت کند. ایده این طرح که در سال ۲۰۲۱ مطرح شده، در چارچوب همکاری آمریکا، هند، اسراییل و امارات متحده عربی تعریف شده است. اسراییل سال گذشته، طرح استفاده از شبکه ریلی که هند را به خاورمیانه متصل می‌کند، پیشنهاد داد و در این میان دولت بایدن، عربستان سعودی را به مشارکت در این طرح ترغیب کرد.

کریدور جدید چه اهمیتی دارد؟  

در این رابطه، دکتر ابراهیم باقری، کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با تابناک درباره اهمیت و اهداف این کریدور اظهار داشت: زیرساخت‌های تجاری و کریدور‌های تجارت بین‌الملل، یکی از محور‌های مهم قدرت بوده و هست و از زمانی که چین را برای احیای راه باستانی ابریشم مطرح کرد، درصدد بود سه مسیر تجاری از چین به سمت اروپا را بازگشایی کند. در خصوص این کریدور بحث‌های زیادی مطرح شده است. برخی آن را دور زدن چین، روسیه، ایران و ترکیه و برخی آن را جایگزین ابتکار «یک کمربند، یک جاده» می‌دانند و برخی نیز از آن تحت عنوان پروژه‌ای یاد می‌کنند که مدت‌هاست ریاض، واشنگتن و دهلی‌نو و برخی کشور‌های دیگر به دنبال توافقی زیرساختی از طریق خطوط حمل‌ونقل دریایی، راه‌آهن و خطوط لوله انتقال انرژی هستند که در نهایت بتوانند هند را از طریق خاک کشور‌های عربی خاورمیانه و اسرائیل به اروپا متصل کنند. در هر صورت، این پروژه در صورت عملی شدن تجارت بین کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس و جنوب آسیا را متحول و کشور‌های خاورمیانه را با شبکه ریلی به هم متصل می‌کند و آن‌ها را از راه بندر به هند پیوند می‌دهد.  

وی افزود: از طرف دیگر، این توافق در حالی صورت می‌گیرد که دولت بایدن به دنبال تکمیل تلاش دیپلماتیک خود برای یک «توافق بزرگ» با عربستان سعودی است که می‌تواند شامل توافق عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل باشد؛ لذا از منظر برخی تحلیلگران، این طرح به‌عنوان بخشی از عادی‌سازی بزرگ میان عربستان و اسرائیل نیز شمرده می‌شود. آمریکا در ماه‌های گذشته تلاش کرده است تا امتیازات ویژه‌ای به عربستان سعودی بدهد تا شاید رابطه سرد‌ شده دو کشور از زمان روی کار آمدن بایدن اندکی بهبود یابد. آمریکا همچنین نگران است، کشور‌های همسو با واشنگتن در خاورمیانه به چین نزدیک‌تر شوند و از این طریق آمریکا به بازیگری فرعی در منطقه مهم خاورمیانه بدل شود.